This is page cv_b0136. Please don't edit above this dashed line. Thank you! -----------------------------------------------------------------------------
136 ERINDISLAUSS -- EYÞOLINN.
ör-andi; the reference Edda l.c. is quite isolated; there is, however, some slight irregularity in the vowel] :-- an errand, message, business, mission; eiga e. við e-n, to have business with one, Eg. 260; reka eyrendi, to do an errand, message (hence erind-reki), 15; þess eyrendis, to that errand or purpose, Stj. 115, 193; hann sendi menn sína með þessháttar erendum, Fms. i. 15; báru þeir fram sín erindi, 2, Íb. 11; hón svaraði þeirra erindum, Fms. i. 3; ok láti yðr fram koma sínu eyrendi, 127; koma brátt þessi örendi (news) fyrir jarlinn, xi. 83; hann sagdi eyrendi sín þeim af hljóði, Nj. 5; mun annat vera erindit, 69; gagna at leita eðr annarra eyrenda, 235; tók Þorgils þeim eyrendum vel, Sturl. iii. 170; síns örendis, for one's own purpose, Grág. i. 434; ek á leynt e. (a secret errand) við þik, Fs. 9; erviði ok ekkí örendi, Þkv. (vide erfiði); hafa þeir hingat sótt skapnaðar-erindi, a suitable errand or end, Þiðr. 202; ef eyrindit evðisk, if my errand turns to naught, Bs. ii. 132; ek em ósæmiligr slíks erendis, unwortby of such an errand, Sturl. i. 45; þannog var þá mikit eyrendi margra manna, many people flocked to that place, Bs. i. 164. β. the phrase, ganga örna sinna, to go to do one's business, cacare, Eb. 20, Landn. 98, Stj. 383 (where eyrna), Judges iii. 24, Bs. i. 189, Fs. 75 (spelt erinda); setjask niðr at eyrindi, id., Bs. ii. 24; stíga af baki örna sinna, Sturl. 172. 2. a message, speech; talði hann mörg örendi með mikilli snild, Fms. x. 274; Snorri Goði stóð þá upp ok talaði langt eyrindi ok snjallt, then Snorri Godi stood up and made a long and fine speech (in parliament), Nj. 250; en er Sigurðr jarl hafði heyrt svá langt ok snjallt eyrendi, Orkn. 34; konungr talaði snjallt eyrindi yfir greptinum, of a funeral sermon, Fms. x. 151, v.l.; þá mælti Gizurr Hallsson langt erendi ok fagrt, Bs. i. 299; ok áðr hann væri smurðr mælti hann mjök langt örindi, 296; allir rómuðu þetta eyrendi vel, all cheered this speech, Sturl. ii. 217; talaði Hafliði langt e. um málit, i. 35; langt e. ok snjallt, id.; skaut konungr á eyrindi, the king made a speech, Fms. i. 215; en er þing var sett stóð Sigmundr upp ok skaut á löngu eyrendi, Fær. 140. 3. a strophe in a secular poem, vers (a verse) being used of a hymn or psalm; ok jók nokkurum erendum eðr vísum, Hkr. ii. 297; hversu mörg vísu-orð (lines) standa í einu eyrendi, Edda (Ht.) 120; eptir þessi sögu orti Jórunn Skáldmær nokkur erendi í Sendibít, Hkr. i. 117; gef ek þér þat ráð at snúum sumum örendum ok fellum ór sum, O. H. L. 46; allt stafrofið er svo læst | í erindin þessi lítil tvö, a ditty. 4. the breath; en er hann þraut eyrendit ok hann laut ór horninu, when the breath left him and he 'louted' from the drinking horn, removed his lips from the horn, of Thor's draught by Útgarða-Loki, Edda 32. COMPDS: erindis-lauss, n. adj. going in vain; fara at erindislausu, to go in vain. Fs. 5. eyrindis-leysa, u, f. the failure of one's errand, Hg. 21. eyrindis-lok, n. pl. the result of one's errand, Fms. xi. 69. eyrend-laust, n. adj. purpose-less; fara e., to go in vain, Fms. vi. 248, Glúm. 351, Th. 18, Al. 34. eyrend-reki (örend-reki and erind-reki), a, m. [A. S. ærend-raca], a messenger, Post. 645. 27, Gþl. 12, 42, Greg. 44, Stj. 524, Barl. 52. eyri-lauss, adj. penniless, N. G. L. i. 52. EYRIR, m., gen. eyris, dat. and acc. eyri; pl. aurar, gen. aura, dat. aurum; a word prob. of foreign origin, from Lat. aurum, Fr. or, Engl. ore; (A. S. ora is, however, prob. Danish.) The first coins known in Scandinavia were Roman or Byzantine, then Saxon or English; as the old word baugr (q.v.) denoted unwrought, uncoined gold and silver, so eyrir prob. originally meant a certain coin: I. an ounce of silver or its amount in money, the eighth part of a mark; an eyrir is = sixty pennies (penningar) = three ertog; tuttugu penningar vegnir í örtug, þrír örtugar í eyri. átta aurar í mörk, 732. 16; silfr svá slegit at sextigir penninga görði eyri veginn, Grág. i. 500; penning, þat skal hinn tíundi (prob. a false reading, x instead of lx) hlutr eyris, 357; hálfs eyris met ek hverjan, I value each at a half eyrir, Glúm, (in a verse); leigja skip þrem aurum, to hire a boat for three aurar, Korm.; einn eyrir þess fjár heitir alaðsfestr, Grág. i. 88: the phrase, goldinn liverr eyrir, every ounce paid; galt Guðmundr hvern eyri þá þegar, Sturl. i. 141; gjalda tvá aura fyrir einn, to pay two for one, Grág. i. 396, ii. 234; verðr þá at hálfri mörk vaðmála eyrir, then the eyrir amounts to half a mark in wadmal, i. 500; brent silfr, ok er eyririnn at mörk lögaura, pure silver, the ounce of which amounts to a mark in lögaurar, 392; hring er stendr sex aura, a ring worth or weighing six aurar, Fms. ii. 246; hence baugr tví-eyringr, tvítug-eyringr, a ring weighing two or twenty aurar, Eb., Glúm. β. as a weight of other things beside silver; hagl hvert vá eyri, every hail-stone weighed an ounce, Fms. i. 175; stæltr lé ok vegi áttjan aura, eggelningr, þeir skulu þrír fyrir tvá aura, a scythe of wrought steel and weighing eighteen aurar, an ell-long edge, three such cost two aurar (in silver), the proportion between the weight in wrought iron and the worth in silver being 1:28, Grág. i. 501. γ. the amount of an ounce, without any notion of the medium of payment, hence such phrases as, tólf aura silfrs, twelve aurar to be paid in silver, Nj. 54; eyrir brendr, burnt eyrir, i.e. an eyrir sterling, pure silver, D. N. II. money in general; skal þar sinn eyri hverjum dæma, to every one his due, his share, Grág. i. 125; in proverbs, ljósir aurar verða at löngum trega, bright silver brings long woe, Sl. 34; margr verðr af aurum api, Hm. 74; illr af aurum, a miser, Jd. 36; vára aura, our money, Vkv. 13; leggja aura, to lay up money, Eg. (in a verse); gefin til aura (= til fjár), wedded to money, Ísl. ii. 254 (in a verse); telja e-m aura, to tell out money to one, Skv. 3. 37, cp. 39: the phrase, hann veit ekki aura sinna tal, he knows not the tale of his aurar, of boundless wealth. Mar. 88: the allit. phrase, lönd (land, estate) ok lausir aurar (movables, cp. Dan. lösöre, Swed. lösören), Eg. 2; hafa fyrirgört löndum ok lausum eyri, K. Á. 94. 2. money or specie; the allit. phrase, aurar ok óðal, money and estates, N. G. L. i. 48; ef hann vill taka við aurum slíkum (such payment) sem váttar vitu at hann reiddi honum, 93; þeim aurum öllum (all valuables) sem til bús þeirra vóru keyptir, Grág. i. 412; Flosi spurði í hverjum aurum hann vildi fyrir hafa, F. asked in what money he wished to he paid, Nj. 259; lögaurar, such money as is legal tender; þú skalt gjalda mér vaðmál, ok skilrað hann frá aðra aura, other kinds of payment, Grág. i. 392; útborinn eyrir, in the phrase, mér er það enginn utborinn (or útburðar-) eyrir, I do not want to part with it, offer it for sale; eyrir vaðmála, payment in wadmal (stuff), 300, Bs. i. 639: for the double standard, the one woollen (ells), the other metal (rings or coin), and the confusion between them, see Dasent's Burnt Njal, vol. ii. p. 397 sqq.: at different times and places the ell standard varied much, and we hear of three, six, nine, twelve ell standards (vide alin, p. 13): in such phrases as 'mörk sex álna aura,' the word 'mörk' denotes the amount, 'sex álna' the standard, and 'aura' the payment = payment of 'a mark of six ells,' cp. a pound sterling, K. Þ. K. 172; hundrað (the amount) þriggja álna (the standard) aura, Sturl. i. 141, 163, Boll. 362, Ísl. ii. 28; mörk sex álna eyris, Fsk. 10, N. G. L. i. 65, 101, 389, 390; þrem mörkum níu álna eyris, 387-389; sex merkr tólf álna eyrir, 81. β. in various compds, etc.; land-aurar, land tax, Jb. ch. i, Ó. H. 54; öfundar-eyrir, money which brings envy, Fs. 12; sak-metinn e., sak-eyrir, sakar-eyrir, money payable in fines, Fms. vii. 300; ómaga-eyrir, the money of an orphan, K. Þ. K. 158, Grág. ii. 288; liksöngs-eyrir, a 'lyke-fee,' burial fee (to the clergyman); vísa-eyrir, a tax: góðr e., good payment, D. N.; verð-aurar, articles used for payment, id.; forn-gildr e., standard, sterling payment, id.; færi-eyrir = lausir aurar, Skv. 3. 50; flytjandi e., id., Fr.; kaupmanna e., trade money; búmanna e., D. N.; Norrænn e., Norse money, Lv. 25; Hjaltenzkr e., Shetland money, D. N. (vide Fritzner s.v.); fríðr e., 'kind,' i.e. sheep and cattle, Grág. COMPDS: I. pl., aura-dagr, m. pay-day, D. N. aura-lag, n. the standard of money, Fms. vii. 300, 304. aura-lán, n. worldly luck, 656 i. 3. aura-lógan, f. the squandering of money, 655 iii. 1. aura-lykt, n. payment, D. N. aura-skortr, m. scarcity of money, D. N. aura-taka, u, f. receipt of money, N. G. L. i. 93, Gþl. 298. II. sing., eyris-bót, f. fine of an eyrir, Grág. i. 158. eyris-kaup, n. a bargain to the amount of an eyrir, Gþl. 511. eyris-land, n. land giving the rent of an eyrir, Fms. x. 146. eyris-skaði, a, m. loss to the amount of an eyrir, Jb. 166. eyris-tíund, f. tithe of an eyrir, K. Þ. K. 148. eyris-tollr, m. toll of an eyrir, H. E. ii. 95. EYRR, f., mod. eyri, gen. eyrar, dat. and acc. eyri, pl. eyrar, [aurr; Dan. öre; Swed. ör: it remains also in Scandin. local names, as Eyrar-sund, the Sound; Helsing-ör, Elsinore, qs. Helsingja-eyrr] :-- a gravelly bank, either of the banks of a river (ár-eyrar, dals-cyrar) or of small tongues of land running into the sea, Fms. v. 19, Eg. 196, Nj. 85, Grág. ii. 355, N. G. L. i. 242, and passim in local names, esp. in Icel., vide Landn.: eyrar-oddi and eyrar-tangi, a, m. the point or tongue of an eyrr, Gísl. 93, Grág. ii. 354, Jb. 314, Háv. 47; Eyrar-maðr, m. a man from the place E., Sturl. iii. 11, Band. 9; Eyr-byggjar, m. pl. id., hence Eyrbyggja Saga, the history of that name, Landn., Eb., Bs. i. 409. A great meeting used to be held at Haleyr, now Copenhagen (P. A. Munch), Fær. ch. 2, hence Eyrar-floti, a, m. the fleet at Eyrar, Eg. 78. Another meeting was held in Drondheim (Niðarós) on the gravel banks of the river Nid, hence Eyrar-þing, n., Fms. vi. 24, viii. 49, ix. 91, 449, etc. II. duels usually took place on a gravel bank or on an island, hence the phrase, ganga út á eyri, to go to fight, Ísl. ii. 256 (in a verse); mér hefir stillir stökt til eyrar, the king has challenged me to fight a duel, Hkv. Hjörv. 33. β. in poetry used in circumlocutions of a woman, Lex. Poët. eyr-silfr, n. 'ore-silver,' mercury, 655 xxx. 7; mod. kvika-silfr. eyrskr, adj. a dub. GREEK, in the phrase, jó eyrskan, a shod (?) horse, Akv. 32; vide aurskór. eysill, m., dimin. [ausa], little ladle, a nickname, Fms. xii. eystri, [austr], compar. the more eastern; austastr, superl. the most eastern, Nj. 8, 281, Hkr. i. 137, Eg. 100, Fms. i. 252, vii. 259, xi. 414. Eystra-salt, n. the Baltic, Fms. i. 100, Fær. 10, etc. Ey-verskr, adj. from the Orkneys, Landn. 27, B. K. 29, Lex. Poët. ey-vit or ey-fit, ey-fvit, ey-vitar, adv. [ey = not, and vit = wight], naught; used as subst. eyvitar, gen., Hm. 93; eyvitu, dat., 27; but else used as adv., blandask eyvitar (blend not) við aðra ísa, Sks. 40 new Ed.: the proverb, eyfit týr (it boots not) þótt skyndi seinn, Mkv.; eyfit hef ek fé, I have no money, Fbr. 49 new Ed.; en biskup hafði þó eyfvit at sök við þenna mann, the bishop could do nothing with this man, Bs. i. 170; hón matti eyfit mæla eðr sofa, she could neither speak nor sleep, 180; hón mátti ok eyfit sofa, 195. eyx, vide öx. ey-þolinn, m. the rivet in a clasp knife, now called þolin-móðr, Edda (Gl.)