This is page cv_b0147. Please don't edit above this dashed line. Thank you! -----------------------------------------------------------------------------
FÁMENNR -- FJÁRHEIMTUR. 147
fá-mennr, older form fá-meðr, mod. fá-menntr, adj. having few men, few followers, Fas. i. 25, Fs. 71, Nj. 95, Fms. vii. 250: compar., fámennari, iii. 18; fámeðri, Hkr. ii. 22. β. neut., fámennt, thinly peopled, solitary; f. og danfligt, Lv. 22: cp. the Icel. phrase, hér er fámennt og góðmennt, here are few but good people. fá-mæltr, part. few-speaking, Ó. H. 94, Fms. x. 39: melancholy, vii. 162. fá-nefndr, part. seldom named, having a strange name, Fbr. 93. FÁNI, a, m. [Ulf. fana; A. S. fana; Hel. and O. H. G. fano; Germ. fahne; Lat. pannus] :-- a standard, gunn-fáni, Hbl. 40, etc.; else it is rare and hardly used in old prose; even in old poetry vé is the usual word :-- metaph. a buoyant, high-flying person is now called fáni; so, fána-ligr, adj. buoyant; fána-skapr, m. buoyancy in mind or temper. fá-nýtr (fá-neytr), adj. worn, of little use or value, Vm. 98, B. K. 83, Pm. 18, 19, 22, Sks. 244. fá-orðr, adj. of few words, Sturl. iii. 80. FÁR, f. [Dan. faar], a sheep, D. N. ii. 312, Boldt 165; vide fær. FÁR, n. [A. S. fær; Hel. fâr = dolus; Germ. fahr = treason, gefahr = danger; Engl. fear = terror; cp. also Germ. furcht :-- but in the old Scandin. languages the word does not rightly mean either fear or danger; the mod. Dan. fare and Swed. fara are borrowed from Germ.] :-- evil passion, bale, harm, mischief; fár ok fjandskapr, Gísl. 125; eigi standa orð þín af litlu fári, baleful words, Fas. i. 195; lesa fár um e-n, to speak foul calumnies of one, Hm. 23; af fári, from evil passion, Og. 12. Hm. 151; er þú felldir mér fár af höndum, that thou brakest my spell, Og. 10; flytjandi fárs, bringing mischief, Am. 4; ef ek vissa þat fár fyrir, if I could foresee that bale, Skv. 2. 7; halda kvið til fárs e-m, to withhold the verdict to the injury of the other party, Grág. i. 58; verða e-m at fári, to be one's bale, Korm. 12 (in a verse); full skal signa ok við fári sjá, i.e. make a sign over the cup to prevent harm in it, Sdm. 8; þat er fár mikit ('tis a bad omen), ef þú fæti drepr, Skv. 2. 24; þá er hann réttlauss ef hann þiggr fár á sér, if he receives bodily harm, N. G. L. i. 255. 2. plague, esp. of animals; hunda-fár, sickness among dogs; kúa-fár, nauta-fár, cattle plague, cp. heljar-fár, morð-fár, murderous pestilence; urðar-fár, a weird plague, Sturl. ii. 213 (in a verse); feikna-fár, deadly pain, Pass. 2. 11; vera í fári, to be in an extremity; í dauðans fári, in the death-agony, etc. β. of men, a dangerous illness; lá hann í þessu fári nær viku, Bs. i. 761; cp. fár-veikr, dangerously ill; fár er nokkurs-konar nauð, Edda 110, cp. far B. γ. wrath; fár er reiði, Edda 110; vera í íllu fári (vide far B), to be bent on doing mischief. 3. as a law term, fraud, such as selling sand or dirt instead of flour or butter, defined N. G. L. i. 24; kaupa fals, flærð eða fár, 324. COMPDS: fár-hugr, m. wrath, Am. 86. fár-leikr, m. disaster, Greg. 40, where it is opp. to friðr. fár-liga, adv. wrathfully, Fms. xi. 94, Bs. i. 813, Pass. 4. 13. fár-ligr, adj. disastrous, Fms. xi. 433, Fas. i. 394. fár-ramr, adj. awfully strong, Fs. 7. fár-reiðr, adj. wroth, fierce. fár-skapr, m. fierceness, Nj. 54. fár-sótt, f. pestilence, Bs. i. 325, N. G. L. i. 29. fár-sumar, n. the plague summer, Ann. fár-veikr, adj. very ill. fár-verkr, m. a severe pain, Bs. i. 339. fár-viðri, n. a hurricane, tempest, Bjarn. 34, Gullþ. 6, Gísl. 106. fár-yrði, n. pl. foul language, Nj. 50, 185. fárs-kona, u, f. a hag, violent woman, Gísl. 52. fárs-maðr, m. an abusive man, Þorst. Síðu H. 175. fárs-sótt, f. dangerous illness. FÁR, fem. fá, neut. fátt; dat. fám; acc. fá (paucos and paucam); fán (paucum); fár (paucae and paucas), but in mod. usage dissyllabic, fáum, fáa, fáan, fáar: gen. pl. fára, mod. fárra :-- compar. færi, mod. færri with a double r; superl. fæstr, in books of last century sometimes spelt færstr,--a form warranted neither by etymology nor pronunciation: færst, however, occurs in the old MSS. Arna-Magn. 132. Ld. 210: [Lat. paucus; Ulf. faus; A. S. feá Engl. few; Hel. fáh; O. H. G. foh; lost in mod. Germ.; Dan. and Swed. or faa] :-- few; Margr við Mývatn, en Fár í Fiskilækjar-hverfi (a pun), Rd. 311, Glúm. 361; með fá liði, with few men, Eg. 51; færa sauðfé, fewer sheep, Grág. (Kb.) 159; færi sauði, i. 423; í fám orðum, in few words, Stj. 29; við fá menn, Fms. i. 35; við fára manna vitni, Ld. 260; færi öfundarmenn, 204; fleiri ... færi, Grág. i. 38; fáir einir, only a few; fá eina menn, Sturl. iii. 3; hjón fá ein, Eg. 573, vide einn. 2. used as noun, few, in the sense of few or none, none at all; fáir hafa af því sigrask, Nj. 103; þeir kváðu fá fúnað hafa fyrir honum, 263. β. esp. in old sayings; e.g. fár er fagr ef grætr, Fb. i. 566; fár veit hverju fagna skal, Kvöldv. i. 47; fár bregðr hinu betra ef hann veit hit verra, Nj. 227: fár er hvatr er hrörask tekr ef í bernsku er blauðr, Fm. 6; fár er full-rýninn, Am. 11; fár hyggr þegjanda þörf, Sl. 28; fás er fróðum vant, Hm. 107; fátt er of vandlega hugat. Kvöldv. ii. 198; fátt veit sá er sefr, Mork. 36; fátt er svo fyrir öllu íllt að ekki boði nokkuð gott; fátt segir af einum, Volks. 62; fátt er ramara en forneskjan, Grett. 144; fátt er sköpum ríkra, Fs. 23; fár gengr of sköp norna, Km. 24; fátt er betr látið en efni eru til, Band. 2; fár er vamma vanr, Mirm. 68; fátt veit fyrr en reynt er, Fms. vi. 155; fátt gat ek þegjandi þar, Hm. 104. Many of these sayings are household words, and this use of the word is typical of the dry northern humour. II. metaph. dismal, cold, reserved; Sigurðr konungr hafði verit nokkut fár (dismal, in low spirits) öndverðan vetr, en nú var hann glaðr ok spurall, Fms. iv. 82; varð hann fyrst fár ok úkátr, 192; vóru menn allir fáir við þá, v. 307; Vigdis varð fá um, Vigdis became silent about it, i.e. disliked it much, Sturl. iii. 180; var þá Gunnarr við hana lengi fár, for a long time G. was cold to her, Nj. 59. 2. neut. fátt, coldness, coolness; fátt var með þeim Rúti um samfarar, there was coolness between R. and his wife, Nj. 11; var fátt um með þeim bræðrum, 2, Eg. 199; var et fæsta með þeim, Ld. 234; verið hefir fátt með okkr, Gísl. 100: fátt kom á með þeim Gretti, Grett. 99. III. neut., konungr svarar fá (dat.), Ó. H. 94; Guðrún talaði hér fæst um, Ld. 210; var eigi boðit færa en hundraði, not fewer than a hundred, Nj. 17; fátt af þeirra mönnum, only a few of their men, Fms. v. 290; fátt eina, only a few, Ld. 328: with gen., fátt manna, few men, Nj. 130; fátt góðs, but little good, Hom. 38; fátt einna hverra hluta, few of things, i.e. few things, Fms. iv. 175: þeir ugðu fátt at sér, they heeded them but little, Fms. vii. 201; hlutask til fás, Hrafn. 17. β. as adv., in the phrases, sofa fátt, to sleep but little, be wakeful; leika fátt, to play but little, i.e. be in a dismal humour; tala fátt, to speak but little; syrgja fátt, to sorrow but little, i.e. to be gay, cp. Lex. Poët. γ. with numerals, less than, short of, minus, save; vetri fátt í fjóra tigu, i.e. forty years save one, i.e. thirty-nine, Fms. x. 2, v.l.; tveimr ertogum fátt í átta merkr, eight marks less two ortogs, B. K. 84; lítið fátt í fimm tigi vetra, little short of fifty years, Fms. iii. 60; hálfum eyri fátt á átta merkr, eight marks less half an ounce; þremr mörkum fátt á laup, a bushel less three marks, B. K. 84, 11: at fæstu, the fewest, least, the minimum; tveir et fæsta, two at least, Grág. i. 9; sex menn et fæsta, 378; cp. the neut. afl-fátt, svefn-fátt, dag-fátt, q.v. fárast, að, dep., in the phrase, f. um e-ð. to make a fuss about a thing. fá-ráðr, adj. little-prudent, helpless, Fms. ii. 96. fá-ræðinn, adj. 'few-talking,' silent, Fms. ii. 144, iv. 218, Fas. iii. 654. fá-rætt, part. n. little spoken of, Bjarn. 34, Fms. ii. 154. fá-sénn (fá-séðr), part. seldom seen, costly, Ld. 84, Fms. x. 260, xi. 428. fá-sinna, u, f., Lat. amentia, want of reason, melancholy, (mod.) fá-sinni, n. loneliness, isolation, Nj. 185, Fb. i. 543. fá-skiptinn, adj. little meddling, quiet, Ld. 94, Finnb. 336, Fas. iii. 529. fá-staðar, adv. in few places, Fms. vii. 90. FÁT, n. fumbling; göra e-t í fáti, to fumble about a thing; fát kemr á e-n, to be confounded. fáta, að, to fumble. fá-talaðr, part. 'few-speaking,' silent, Fms. ii. 76, ix. 52, Sks. 474: gramm., sem þessi er tungan fátalaðri, as this language has fewer vowels, Skálda 161. fá-tíðindi, n. pl. rare, strange tidings, Bs. i. 148. fá-tíðligr, adj. rare, strange, Hom. 114. fá-tíðliga, adv., Bs. ii. 110. fá-tíðr, adj. id., Fms. v. 211, Hom. 108, Fas. i. 183. fá-tækdómr, m. [Dan. fattigdom], poverty, Stj. 212, Mar. fá-tæki, n. [taka], want, poverty, Stj. passim, Al. 61; ganga á f., to go a-begging, Jb. 174, 655 xxxii. COMPDS: fátækis-fólk, n. poor folk, Stj. 652, Fms. v. 95. fátækis-land, n. land of affliction, Stj. 212, Gen. xli. 52. fátækis-lið, n. poor people, Bs. i. 332. fátækis-maðr, m. a poor man, 655 xxxii. 24. fátæk-leikr, m. poverty, Skálda 211. fá-tækliga, adv. poorly, Stj. 423, Fms. i. 70. fá-tækligr, adj. poorly, Fms. i. 69, v. 194. fá-tækr, adj. [Swed.-Dan. fattig], poor, Nj. 196, Fs. 84, Fms. i. 33, 197, Edda 81, Bs. i. 81, 104, 110, 139, 840, 850 (passim), Sl. 70, K. Þ. K. (passim): fátækr is the standing Icel. word, answering to Lat. pauper. fá-tækt, f. poverty, Barl. 8, Stj. 212, 421; old writers prefer fátæki, which is now obsolete, but in mod. usage fátækt is a standing word; snauðr, q.v., is only used in a peculiar sense; fátækt (from fár and taka) properly means 'few-taking,' having little between the hands, hence poverty, want; it occurs in many compds. fá-vingat, part. n. having few friends, Fms. iii. 144. fá-vitr, adj. 'few-wise,' little-wise, Stj. 558, v.l. fá-vizkr, adj. id., id. fá-vizka, u, f. folly, Fms. i. 104, vi. 211, Fb. i. 379. fá-víss, adj. little-wise, Ld. 268, Fms. viii. 31 (v.l., = barbarous). fá-þykkja, u, f. coldness. FÉ, n., irreg. gen. fjár, dat. fé; pl. gen. fjá, dat. fjám; with the article, féit, féinu, féin, mod. féð, fénu, fén: [Lat. pecu; Goth. faihu; A. S. feoh; Engl. fee; Hel. fehu; O. H. G. fehu; Germ. vieh; Dan. fæ; Swed. ] :-- cattle, in Icel. chiefly sheep; fé né menn, Grett. 101; fjölda fjár, Ld. 210; gæta fjár, to mind sheep, 232; en ef þeir brenna húsin þó at fé manna sé inni, Grág. ii. 164; þeir ráku féit (the sheep) upp á geilarnar, Ni. 119; kvik-fé, live-stock, q.v.: ganganda fé, id., opp. to dautt fé, dead property, Grág. passim. COMPDS: fjár-beit, f. pasture for sheep, Vm. 130. fjár-borg, f. a 'burrow' or shieling in which sheep are kept in the east of Icel., vide Eggert Itin. ch. 816. fjár-breiða, u, f. a flock of white sheep. fjár-dauði, a, m. cattle-plague, Ann. 1284. fjár-fellir, m. falling of cattle, from plague or starvation, Ann. 1341, Bs. i. 548. fjár-fóðr, n. fodder, Bs. i. 477. fjár-fæði, n. = fjárfóðr. Vápn. 30. fjár-fæling, f. [fóli], stealing cattle, Gþl. 395. fjár-ganga, u, f. and fjár-gangr, m. a sheep-walk, Grág. ii. 304. Jb. 287 A, Ld. 54. fjár-geymsla, u, f. keeping sheep and cattle, Krók. 37. fjár-gæzla, u, f. id., Grett. 111 C, Eg. 741. fjár-hagi, a, m. pasture-land, Grett. 115. fjár-heimtur, f. pl. sheep returning from the mountain pastures. fjár-