This is page cv_b0195. Please don't edit above this dashed line. Thank you! -----------------------------------------------------------------------------
GEGN -- GEIMI. 195
opposite; í gegn vindi sem forvindis, Bs. i. 22; gegn veðri, Bjarn. 52; sjá í gegn sólu, to look straight at the sun, Fms. viii. 114; þeir áttu at vega í gegn jelinu, xi. 136. 2. metaph. against, contrary to; Örn var til móts, en mestr hluti manna honum í gegn, voted against him, Ld. 74; rísa í gegn e-m, Fms. i. 221; í gegn slíku ofrefli, viii. 29; í gegn eðli, against nature, Bs. i. 335; þat eitt er eigi mæli því í gegn, which is not contrary to it, Grág. i. 7; ok mælti því manngi í gegn, Íb. 17, Anecd. 72: in medic. sense, þar eru alls-kyns tré ok aldin í gegn (against) meinum manna, Eluc. 24, (rare.) β. absol. or ellipt., svá bjartr at þeir þorðu eigi í gegn at vega, Fms. v. 161; þó vörðusk þeir eigi né í gegn hjöggu, 655 xi. 1: so the law phrase, ganga í gegn e-u, to avow or meet a charge; mod. to gainsay, deny, vide ganga. γ. þar er vígt í gegn þeim öllum, Grág. ii. 9; skalat húsum skipta í gegn land, i.e. land shall not be exchanged against houses, 256. 3. [Engl. again], in turn; hann sendi rit Drottni ok tók við í gegn af honum, 623. 52; en þeir hétu honum gulli í gegn, Sl. 21; þar í gegn (again, Germ. dagegen), Stj. 76; grát at gamni skaltú í gögn hafa (in turn), Skm. 30. GEGN, adj. [North. E. and Scot. gone; Swed. gen; Dan. gjen :-- akin to the adv. gegn; cp. gagn-, gegnt, gegnum] :-- prop. 'gane,' short; hinn gegnsta veg, Mar. 545; a 'gane' way, the 'ganest' road are found in Old Engl. and Scot., and still remain in the northern provinces; cp. the prefix gagn- signf. B, and gegnt. II. metaph. 'gane,' i.e. ready, serviceable, kindly, a usage also found in old North. E. and Scot., vide Jamieson; gegn ok sannorðr, Band. 10; gegn ok öruggr, 'gane' and steady, Fs. 129; gegn ok vitr, Fms. v. 194; gegn ok úskapbráðr, 'gane' and good-tempered, Sturl. iii. 126; gegn ok gæfr, 'gane' and gentle, Grett. 90; gegn ok góðfengr, 92: in poët. compds, bráð-gegn, fjöl-g., frið-g., hvar-g., hyggju-g., ráð-g., i.e. good, wise, gentle, Lex. Poët.; ó-gegn, 'ungainly,' ungentle. gegna, d, [Germ. begegnen, cp. gegn, the adv.], to go against, meet, encounter; hann hafði þar mikit lið ok skyldi g. Birkibeinum, Fms. vii. 324; g. þeim er á sund hlaupa, ix. 22; skyldu þeir g. um njósnir ok annask vegu alla, Sturl. iii. 236. II. metaph., 1. to meet an engagement, to pay, discharge; ef hann á bú, þótt hann gegni eigi tillögum, though he pays no rates, Grág. i. 160; þá á hón at g. þriðjungi (take the third part of the charges) fyrir ómaga þeirra, 337; ok skal hann þá g. (account, redress) við hinn ef landsleigur væri minni en verðit, ii. 239: as a law term, of a duty, to meet, discharge; but also of rights, to be entitled to; þá g. börn beggja arfi, N. G. L. i. 33; ok g. réttum öllum, 55; g. kostnaði, Fms. viii. 371: to pay, g. þingfarar-kaupi, Grág. passim, Ísl. ii. 344, Íb. ch. 10; g. skyldu sinni, to do one's duty :-- g. líkum, ok syngja sálu-messu, to meet the bodies, of the officiating clergyman, N. G. L. i. 390. 2. to suit one, be meet for one; velit þat er yðr gegnir, choose what best suits you, 623. 30; leyfi þér honum at fara sem honum gegnir bezt, Nj. 10, Fms. viii. 102; þat man bezt g. (be meetest) at þín ráð sé höfð, Nj. 24, Fs. 155; kjöri hann þat af er betr gegndi, Fms. i. 202; mun þat betr g., it will do better, iv. 209; ok mun mér þat allvel g., 237; hve ílla mönnum gegndi (how ill it suited men) at fara, Íb. 8; þann kost er þér gegnir verr, Fs. 134; þá gegnir þat, it is fit, Sks. 433. 3. to signify, mean, matter; ok spurði, ef hann vissi nökkut hverju gegndi, if he knew what was the matter, Eg. 53; spurðu hverju at gegndi um ferðir hans, Rd. 237; spurði, hverju gegndi úgleði sú er hann hafði, asked, what his sadness meant, Eg. 518; spyrr, hverju gegndi þyss sjá eða kliðr, Gísl. 56; sumir maeltu í móti, ok kváðu öngu g., some denied it, and said it went for nothing, Nj. 25; Háls kvað þat mundu öngu g., Rd. 237; það gegnir furðu, it means a wonder, it is astonishing; hví gegnir (what means?) þetta atkvæði? 656 B. 5; er helzt sá at ráði gegndi, i.e. where he saw that there was reason in it, Fms. vii. 257; g. tíðendum, to be of importance, of great consequence; séð hefi ek þat er ek ætla tíðendum muni g., Ld. 272; meir en hófi gegnir, more than is due, above measure, Fms. vii. 132; er viti gegnir, which has sense or meaning, Al. 6; um hluti þá er íþróttum gegndi, which imply or can be called art, Ó. H. 102 :-- of numbers, to amount to, svá at mörgum hundruðum gegndi, so that it amounted to several hundreds, by many hundreds, Fas. iii. 356; svá náttum gegndi, i.e. several nights, Ld. 304, v.l.; at degi einum vas fleira en heilum vikum gegndi í tveim misserum, i.e. that in a year there is one day over the complete number of weeks, Íb. 7: with gen. (rare), mér þyki tvennra vandræða g., it is a double difficulty, i.e. on both sides, Grett. 143 A. 4. to answer, reply, freq. in mod. usage, with dat. of the person and the reply; hann gegnir öngu, he gives no reply; hann gegnir mér ekki, he does not answer me. β. to yield, be obedient; hann gegnir öngum, he obeys none, is cross and disobedient, freq. in mod. usage. gegnd, f. moderation, reason; það er engi gegnd í því, 'tis unreasonable; ó-gegnd, excess; í ó-gegnd, excessively; það er mesta ó-gegnd, id.: gegndar-ligr, adj. (-liga, adv.), = gegniligr; gegndar-lauss, adj. (-leysi, n.), unreasonable, exorbitant. gegn-görð, f. a Norse law term, 'harbouring the king,' a tax, D. N. gegni-ligr, adj. (-liga, adv.), 'gainly,' meet, due, Vígl. 32, Sturl. ii. 63; vide the adj. gegn. gegning f. = gegnd, Band. 3, Fms. ii. 88. gegn-ligr, adj. straight, Sks. 4: metaph. = the adj. gegn II, Hom. 69. gegnt, adv.: I. almost like a prep. with dat. opposite to, = gagnvart, q.v.; Laugabær stendr gegnt Tungu, Ld. 122; í öndvegi gegnt konungi, Eg. 304; yfir gegnt þeim á brekkunni, Ísl. ii. 200; gegnt rekkju þeirri er Kjartan var vanr at liggja í, Ld. 202; í öðru öndvegi g. honum, Ó. H. 43; gegnt Hofi, Sd. 142: vóru þá komnir mjök svá þar gegnt, Nj. 247. II. really as adv. straight; svá gegnt (so straight, with so good an aim) at í sitt auga kom hver örin, Fas. i. 271. 2. compar. gegnra or gegnara, more straight; gegnra skauztu í sumar, Fms. viii. 140; hann mun miklu lengra skjóta ok gegnara, ii. 266. 3. superl. gegnst, [Swed. genast = at once; Dan. gjennest], the 'ganest,' shortest way; hann stefnir þegar et gegnsta, the 'ganest' way, Ld. 240; ok it gegnsta reið hann til Þyrils, Ísl. ii. 109; ok skal gerða it gegnsta þar, Grág. ii. 264; for Öngull þar á land sem honum þótti gegnast ('ganest,' shortest), Grett. 155 A. β. metaph. meetest, most right or just; spyrja vitrir menn hvat gegnast muni í þessu máli, Ld. 80: cp. the adj. gegn. GEGNUM, adv., old form gögnum rhyming to Rögn, Orkn. 80: [this word seems not to be found in Germ. and Saxon, but Dan. igjennem, Swed. genom; cp. gagn-, gegn] :-- through, with acc.; laust gögnum súluna, gögnum Geirröð ok gögnum vegginn, Edda 61; holtriða hver í gegnum, Hým. 27; súlur í gögnum, 29; hann hljóp báðum fótum gögnum skipit, Edda 36; gögnum hellu mikla, 20; ok renndi svá í g. hann, El. 15; Gerzkan mann skýtr hann í gegnum með gafloki, Al. 40; ef þú leggr í gögnum báða skjölduna, El. 12; flaug skotið í gögnum hann, Edda 37; brjóta nýja ósa í gögnum fjöru manns, Grág. ii. 354; í gegnum skjöldinn, Nj. 84; en ek þykjumk sjá allt í gegnum þá er ek kem í land, 134; ok gókk þegar í gegnum, 262; í gegnum eyjarnar, Eg. 251; út í g. vegginn, 398; ef hval rekr í g. merkiósa, Grág. ii. 353, Fms. i. 217; ganga gegnum fylkingar, to go right through the ranks, Fms. xi. 131; í g. Danmörk, through Denmark, A. A. 288; settar gullknöppum í gegnum niðr, all through, Eg. 516; ek vil ísinn láta höggva í g. út, all along, all through, Fms. viii. 416; hence adverb., út í gegn, all through, from beginning to end. II. temp., allan dag í gegnum, all the day long, Fms. xi. 27; allan vetr í gögnum, all the winter long, Orkn. 80; haustnótt gögnum, all through the autumn night, Fms. vi. (in a verse). GEIFLA, að, [cp. A. S. geaflas = grinders], to mumble with the lips; gömlum kennu vér nú Goðanum at g. á saltinu, see how we teach the old Godi to mumble the salt, Bs. i. 25; -- it was usual to put salt into the mouth of neophytes when baptized as a symbol of the words (Matth. v. 13) 'ye are the salt of the earth,' vide Bingham's Origg. iv. 39 :-- metaph. to mutter, þótt þú geiflir slíkt, Grett. 116 (MS.) :-- geifla sig, to make a wry mouth as if about to cry. geiga, að, to take a wrong direction, to rove at random, of a bolt or the like; ok geigaði á fluginu, Grett. 124; hann skaut tveimr örum eðr þremr ok geigaði þat allt, Sturl. ii. 135; eigi veit hvar óskytja ör geigar, none can tell where a shaft ill-shot may stray to, Fms. vii. 262, Fas. ii. 358, (a saying.) 2. láta augun g., to look askance, Hom. (St.) geig-orðr, adj. caustic, sarcastic, Nj. 38, v.l. GEIGR, m. a scathe, serious hurt; ef þeir fá geig af vápnum sínum, Nj. 115; vinna, veita, göra e-m geig, to hurt one, 253, Fms. xi. 119; at óstyrk kona skyldi geig göra mega svá miklum sel, that she should have been able to cause death to so big a seal, Bs. i. 335; eigi vilda ek þér geig hafa gört, Njarð. 378; en þess varð aldregi víst, hverr honum hafði geig veittan, who had slain him, Orkn. 376, Fbr. (in a verse); ef kirkju verðr geigr af eldi, K. Þ. K. 48. 2. danger; er þat enn mesti geigr, Ld. 238, Fms. vii. 270; en mér þótti þú stýra oss til ens mesta geigs, Hkr. ii. 222; at eigi veitti hann þau áhlaup í bræði sinni er geig setti, 686 B. 1; sagði at þá væri búit við geig mikinn með þeim feðgum, Eg. 158. 3. a squint, a leer; geigr er þér í augum, Nj. in a ditty. COMPDS: geigr-ligr, adj., poët. dangerous, Lex. Poët. geigr-skot, better geig-skot, n. a deadly shot; in the phrase, at skjóta g. í móti e-m, to shoot the death bolt against one, i.e. to seek to take one's life, Fb. ii. 353, Fms. v. 76. geigr-þing, n. a dangerous meeting, battle, Hallfred; better in two words. geig-vænliga, adv. dangerously, Bs. i. 343. geig-vænligr, adj. dangerous, fatal, Fas. iii. 123, Hom. 39, Fms. xi. 132, Finnb. 346. GEIL, f. [cp. gil, a chasm] :-- a narrow glen; geilar þær sem ganga fyrir framan Titlingshól, Vm. 156, Fms. viii. 409, Nj. 114, Gísl. 136; geilar þreyngar at ríða at bænum, Orkn. 450; gras-geilar, grassy 'gills,' Hrafn. 20; Hrossa-geilar, id. II. any narrow passage, e.g. a shaft through a hay-rick or the narrow lane between hay-ricks or houses. COMPDS: geila-garðr, m. a 'glen-formed' fence, a walk, id.; geilagarðs-hlið, n. a gate in a fence, Sturl. ii. 247; skal geilar göra af mönnum (defile of men) heim at kirkjugarðs-hliði, Bs. i. 291: göra e-m geilar, a law phrase, to let (a thief) run the gauntlet, N. G. L. i. 253, passim; hafs-geil, the sea-lane, through which the host of Pharaoh passed, Stj. 287, cp. Exod. xiv. 23. GEIMI, a, m., mod. geimr, m., poët. the main, the sea, Edda (Gl.); skaut jörð ór geima, Edda Ht. 13: in mod. usage geimr means a vast empty space; himin-geimr, the universe, the air, ether; háfa skilr hnetti