This is page cv_b0220. Please don't edit above this dashed line. Thank you! -----------------------------------------------------------------------------
220 GUÐSPJALLABOK -- GULLSMIÐR.
become short in Engl. by the time that the word was transplanted to Icel., so that guðspjall was understood to mean not good spell, but God's spell]: -- gospel; í þann tima er lokið var guðspjalli, Ó. H. 119 (the gospel in the service-book); pistlar ok guðspjöll, epistles and gospels, Vm. 1; með tíu laga boðorðum ok fjórum guðspjöllum, Mar. 13. COMPDS: guðspjalla-bók, f. [Ormul. goddspellboc], a 'gospel-book,' evangelistarium, Vm. 6, 7, Dipl. v. 18, K. Á. 88, Mar. 1 passim, Barl. 31. guðspjalls-kross, m. 'gospel-cross,' Vm. 66, 73, 109. guðspjalla-lektari, a, m. a 'gospel-stand,' lectern, Vm. 108. guðspjalla-maðr, m. a 'gospel-man,' an evangelist, Stj. 144, Barl. 49, Sks. 562; at frásögn Mathias (Johannes, Markus, Lukas) guðspjallamanns, Mar. 1; still used so in Icel. guðspjalla-saga, u, f. the gospel history. guðspjalls-historia, u, f. id., Pass. 11. guðspjalla-skáld, n. a 'gospel-poet,' evangelist, Clem. 52; Johannes Postuli guðspjallaskáld, Johann. 11; (this word is not used.) guð-spjallari, a, m. a gospeller, evangelist, Játv. 18. guðspjall-ligr, adj. evangelical, Hom. 39, 655 vii. 2, Bs. ii. 91; guðspjallig kenning, Skálda 210. guð-vefr, m., old form goðvefr, [A. S. godweb; O. H. G. cotaweppi and gotoweppi] :-- good or costly weaving, i.e. velvet; ok góðbornir smugu í goðvefi, Hðm. 17; gulli ok guðvefjum, Ghv. 16; purpura ok tvílitaðan guðvef, Stj. 307. Exod. xxv. 4 (purple and scarlet); eina festi af guðvef, funiculus coccineus, 351. Josh. ii. 15; kantara-kápa af guðvef, Vm. 68; tvö pells altaris-klæði ok hit þriðja hvers-dagligt með guðvef, 80; skikkju nýskorna af hinum dýrasta guðvef, Fms. vi. 52; silki ok pell ok guðvef, xi. 385; vefa guðvef, iii. 178; á dúni ok á guðvefi, x. 379; var kistan sveipð pelli ok tjaldat allt guðvefjum, Ó. H. 229; guðvefr. of a cloak lined with grey fur, Rekst. 30. COMPDS: guðvefjar-hökull, m. a cape of velvet, Vm. 93. guðvefjar-klæði, n. a suit of clothes of g., Ld. 28, Fas. ii. 528. guðvefjar-kyrtill, m. a kirtle of g., Fms. v. 160, Fas. ii. 97. guðvefjar-möttull, m. a mantle of g., Stj. 355. Josh. vii. 21 (a goodly garment). guðvefjar-pell, n. a pallet of g., Fms. v. 274, vi. 2, Fas. i. 274, Karl. 470. guðvefjar-poki, a, m. a bag of g., Ld. 188. guðvefjar-skikkja, u, f. a kirtle of g.; þá skal dóttir taka í arf móður sinnar ef bróðir lifir, klæði öll nema guðvefjar-skikkjur ok ó-skorin klæði öll, þat á bróðir, N. G. L. i. 210, Stj. 363, Fms. vi. 186. guðvefjar-taug, f. a cord of g., funiculus coccineus of the Vulgate, Stj. 377. GUFA, u, f. [gov and gova, Ivar Aasen; Scot. gow], vapour, steam; þeir leggja eld í viðinn, en þeir vakna við gufuna er inni eru, Fas. i. 135; annarr reykr stóð í lopt upp við annan, ok svá mikil gufa varð af þeim ókyrrleik, að varla sá þá hæstu turna borgarinnar, Konr. 35: as a nickname, Landn.: in local names, Gufu-nes, Gufu-dalr, Gufu-skálar, prob. from the steam of hot wells; in mod. usage also, gufu-skip, -bátr, m. a steam-boat, -maskína, -vél, f. a steam-engine. 2. metaph. a slow fellow, a gow, creeping about like a mist, hann er mesta gufa. gugginn, part. quailing. gugna, að, to quail, Sturl. i. 2, Fas. ii. 59. GULA, u, f. yellowness, medic. jaundice, and gulu-sótt, f. id., Fms. xi. 202. gula (gola), u, f. a fair breeze, metaph. opportunity, Al. 99. Gula, n. and Guley, f. a local name in central Norway (Sogn): Gula-þing, n. the parliament in Gula; Gulaþings-bók, f. the code of laws for Gula; Gulaþings-lög, n. pl. the law of Gula, N. G. L., Eg. ch. 57, Fms. passim; Gulaþings-menn, m. the men of Gula; Gulaþing-staðr, m. the place of G., Gþl. 6. gul-brúnaðr, adj. yellow-brown, Þiðr. 181. gul-grár, adj. yellow-grey, Ld. 272. gul-grænn, adj. yellow-green, Ld. 272. GULL, n., in the oldest MSS. spelt goll, Eluc., Hom., and this is the rhyming sound in old poets; hollan, golli, Sighvat; fingr-goll, trollum, Kormak; golls and þolli, id.: [Ulf. gulþ; A. S., Engl., Germ. gold; Dan. guld; Swed. and Norse gull] :-- gold; var hár hans golli keypt, Eluc. 48; ór silfri eða ór golli, Hom. 138, Al. 116; it gjalla gull, Fm. 20, Vsp. 8: gold as payment, told by weight, Fms. i. 15, ii. 76, vii. 235, xi. 77; rautt gull, red gold; bleikt gull, yellow gold, v. 346; gull brennt, refined gold, Dipl. iii. 4; skírt gull, hreint gull, pure gold, Stj. 563: allit., gull ok gimsteina, Al. 170, Bs. i. 134; gull ok gersemar (freq.); in the saying, það er ekki allt gull sem glóir, 'tis not all gold that glitters: gulls-litr, m. gold colour, Fms. vi. 143, Magn. 514 :-- as to the value or course of gold, átta merkr gangsilfrs er mörk gulls, þrem tigum sinna skal blásilfr vega móti gulli, tíu sinnum skírt silfr móti gulli, 732. 16, Fs. 8-10, passim: metaph., grípa gulli á við e-n (vide grípa) := fingr-gull, Ulf. fingra-golþ, a finger ring, Stj. 254, Bs. i. 877, Nj. 16, 146 :-- in plur. jewels, pretiosa, cp. gull-hús, a jewel chest, Sturl. ii. 108: barna-gull, playthings :-- in metaph. phrases, mikit gull ertu, what a jewel thou art! COMPDS: gull-aldr, m. the golden age, Edda 9. gull-ari, a, m. the banner of Charlemagne, Karl. passim. gull-auðigr, adj. rich in gold, Edda 49, Fms. vii. 145, 146, Fas. iii. 284, Clar. 130. gull-auðr, m. wealth in gold, Fms. vii. 145. gull-augu, n. pl. golden eyes, Fas. iii. 384 (in the tale of the giant, similar to the Greek tale of Polyphemus). gull-band, n. a golden head-band, Lv. 21, Edda 21, Ísl. ii. 206. gull-baugr, m. a gold ring, Edda 72, 75, Gullþ. 23, Fas. iii. 44. gull-beinar, m. pl. gold-legs, a nickname from wearing gold lace, Orkn. 418 old Ed. gull-berg, n. a gold mine, Stj. 85. gull-beri, a, m. gold-bearer, a nickname, Landn.; or perh. = goldkind in the German tales (?). gull-bitlaðr part. gold-bitted (a horse), Hkv. i. 41. gull-bitull, m. a bit of gold, Hkv. 2. 34. gull-bjartr, adj. bright as gold, Hbl. 30. gull-borði, a, m. gold lace, Vm. 21. gull-bóka, að, to embroider in gold, Gkv. 2. 14. gull-bóla, u, f. a gold boss, Konr. 57: golden bull, bulla aurea, Fms. viii. 301. gull-brá f. gold-brow, nickname of a lady-love. Gullbrár-skáld, n. the poet of Gullbrá, a nickname, Fms. gull-brynja, u, f. a golden coat of mail, Skv. 3. 45. gull-búinn, part. ornamented with gold, Eg. 180, 726, Karl. 226. gull-böllr, m. a golden ball, Karl. 474. gull-dálkr, m. a gold buckle, Gísl. 55. gull-dreifar, n. pl. a golden chain, MS. 4. 32. gull-dropi, a, m. drops of gold, Bret. 14. gull-epli, n. a golden apple, Bret. 30, 40. gull-falligr, adj. fair as gold, charming. gull-faxi, a, m. gold-mane (name of a horse), Edda. gull-fágaðr, part. stained with gold, Fas. ii. 370. gull-festr, f. a gold chain, El. 99. gull-fingr, m. = fingr-gull, D. N. gull-fjallaðr, part. golden, woven, dyed in gold, Nj. 46, Fas. ii. 239. gull-fjöðr, f. gold-quill, name of a code of laws, Fms. viii. 277. gull-fugl, m. a bird of gold, Karl. 441. gull-góðr, adj. of pure gold, Fas. i. 316, Fb. i. 347. gull-görð, f. a golden girth, Karl. 312, Bær. 2. gull-görr, part. made of gold, Str. 4. gull-hagr, adj. skilled in working gold, Bs. i. 325. gull-hamrar, n. pl., in the phrase, slá e-m gullhamra, to work one with golden hammers, i.e. to flatter one. gull-hálsar, m. pl. gold-necks, lordlings, Fms. vii. 127, viii. 230. gull-hárr, adj. golden-haired, Fas. i. 457. gull-heimr, m. the golden world, the golden age, Bret. 4. gull-hella, u, f. a bar of gold, Fas. iii. 10. gull-hirzla, u, f. a gold treasury, Hom. 58. gull-hjalt, n. a hilt of gold, Karl. 286. gull-hjálmr, m. a golden helmet, Edda 36, Fms. i. 44: a nickname, Gísl. gull-hlað or gull-lað, n. gold lace, esp. to tie up the hair with, Nj. 35, Ld. 272, Hkr. ii. 28, Orkn. 370; altara-klæði með gullhlöðum, Vm. 26; kross með gullhlað, altaris-dúkr ok er þar á g., höfuðlín með g., 36; altara-klæði fjögr ok á einu stórt g., 54. gull-hlaðinn, part. laced with gold, Nj. 169. gull-hnot, f. a golden nut, Fas. iii. 227. gull-hringr, m. a gold ring, Nj. 10, 35, Fms. i. 51, Boll. 356, passim. gull-hús, n. a treasure house, Fms. x. 172: a jewel chest, Sturl. ii. 108 (of a lady), Stj. 438. 1 Sam. vi. 15. gull-hyrndr, part. golden-horned, Hkv. Hjörv. 4. gull-höttr, m. gold-hat, a nickname. gull-kalekr (-kalikr), m. a golden chalice, Bs. i. 83, Vm. 52, Dipl. ii. 11, iii. 4. gull-kambr, m. a golden comb. Fas. iii. 480. gull-kálfr, m. the golden calf, Stj. Exod. xxxii. gull-ker, n. a golden vessel, Symb. 22, Karl. 323, Stj. 437. gull-kista, u, f. a gold chest, Fms. vii. 249, xi. 85: in peroration of popular tales, þar vóru gullkistur um gólf dregnar, Ísl. Þjóðs. gull-kitni, f., Bs. i. 818 (dubious). gull-knappr, m. a gold button, Eg. 516: a gold knob, Fms. iii. 136: a nickname, Harð. S. gull-knappaðr, part. gold buttoned, Eg. (in a verse). gull-knútr, m. a gold knot, Nj. 46. gull-knöttr, m. a gold ball, Fms. iii. 186. gull-kóróna, u, f. a golden crown, Fas. iii. 213, Stj. 206. gull-kranz, m. a golden garland, D. N. gull-kroppr, m. gold-body, a nickname, Fms. ix. 361. gull-kross, m. a golden cross, Nj. 256, Fms. x. 15. gull-leggja, lagði, to lace with gold, Fms. vii. 245, ix. 276, x. 120, Vm. 66, 139, Boll. 356. gull-ligr, adj. golden, Fms. i. 15, Sks. 39. gull-mál, n. pl. ornaments of gold, Þiðr. 110, cp. 30, 364. gull-málmr, m. gold ore, Bret. gull-men, n. a gold necklace, Hkr. i. 20, Fms. i. 216, vi. 271, Stj. 203. gull-merktr and gull-merkaðr, part. marked with gold, Karl. 415. gull-munnr (-muðr), m. gold-mouth, Chrysostom, Fas. iii. 592, Mar. 37. gull-nagli, a, m. a gold nail, Stj. 563. 1 Kings vi. 21. gull-nisti, n. a locket of gold, Al. 44. gull-ofinn, part. gold-woven, Stj. 206, Fms. ii. 254, iii. 194, v. 280, Karl. 288, Ld. 188. gull-ormr, m. a golden serpent, 655 ii. 7. gull-penningr, m. a gold penny, piece of money, Fms. i. 1, v. 319, Rb. 508, Grett. 203 new Ed., Bret. 4. gull-rekendi, n. a gold chain, El. gull-rekinn, part. inlaid with gold or gilded (of weapons, spear-heads, axes, etc.), Eg. 726, Nj. 103, Ld. 112, Fms. xi. 28, Fb. ii. 238. gull-rendr, part. id., Fas. i. 138. gull-reyfi, n. a golden fleece, Hb. 732. 17. gull-ritinn, part. written in gold, Symb. 56. gull-roðinn, qs. gull-hroðinn, part. [A. S. hreôdan = pingere], gilt (of helmets, shields, etc.), Eg. 726, Ld. 78, Fms. i. 43, vi. 194, Orkn. 74. gull-sandr, m. gold sand, Rb. 350. gull-saumaðr, part. embroidered with gold, Eg. 516, Fs. 7, Fms. x. 329, Vm. 83. gull-settr, part. laid with gold, gilded, Karl. 173 (impers. as in Icel., or else settr applies to gems). gull-skál, f. a gold basin, Bret. 59. gull-skeggr, m. gold-beard, a nickname, Fagrsk., Sturl. iii. 111 C. gull-skillingr, m. a gold shilling, Hkr. ii. 17. gull-skotinn, part. woven with gold, Fms. iii. 136, iv. 164, x. 16, Konr. 33, Mar. 458, Clar. 135. gull-skór, m. a gold shoe, Sturl. iii. 291: name of a ship, Ann. 1300. gull-skrift, f. a gilded tablet, Róm. 382. gull-skrín, m. a gold shrine, Lex. Poët, gull-smeittr, part. gold-enamelled (of a shield), Str., Karl. 226. gull-smeltr, part. id., Fas. iii. 610, Karl. 516, Mag. 7 (Ed.) gull-smiðr, m. (pl. gollsmiðar, 655 ii. 7), a goldsmith, Fms. ii. 129, xi. 427, Bs, i.