This is page cv_b0228. Please don't edit above this dashed line. Thank you!
-----------------------------------------------------------------------------
HAF, n. [Swed. haf; Dan. hav; formed from hefja, to lift; a Scandin. word, which seems not to occur in Saxon or Germ.] :-- the sea, Hdl. 38; esp. the high sea, the ocean; sigla í (á) haf, láta í haf, to put to sea, Eg. 69, Nj. 4; fimm (sex) dægra haf, five (six) days' sail, Landn. 26; koma af hafi, to come off the sea,i.e. to land, Eg. 392; en haf svá mikit millum landanna, at eigi er fært langskipum, Hkr. i. 229; harm sigldi norðr í haf um haustið, ok fengu ofviðri mikit í hafi, Ó. H. 26; sigldi Þórarinn þá á haf út, 125; sigldu síðan á haf út þegar byr gaf, Eg. 125; en byrr bar þá í haf út, id.; en er sóttisk hafit, 126; liggja til hafs, to lie to and wait for a wind, Bs. i. 16; hann dó í hafi, he died at sea, Landn. 264; þeir vissusk jafnan til í hafinu, 56; veita e-m far um hafit, Eb. 196; tyrir austan mitt haf, beyond the sea (i.e. between Iceland and Scandinavia); en er inn sækir í fjörðinn þá er þar svá vítt sem mikit haf, Fms. vi. 296 (for the explanation of this passage see Aarböger for Nord. Oldk. 1868); útí fjarðar-kjapta þar til er haf tekr við, Bs. i. 482: in plur., ganga höf stór ór útsjánum inn í jörðina, Hkr. (begin.); út-haf, regin-haf, the ocean; Íslands-haf, the sea between Iceland and Norway, Fms. vi. 107, Band. 9; Grænlands-haf, the sea between Greenland and America, Fms. iv. 177; Englands-haf, the English Sea, i.e. the North Sea, between England and Norway, 329, x. 272, 398, xi. 201, Fær. 88; Írlands-haf, the Irish Sea, i.e. the Atlantic, Þorf. Karl. 390; Álanz-haf, the gulf of Bothnia, Orkn. (begin.); Sólundar-haf, the sea of the Sulin Island (Norway), Fms. x. 34, 122; Grikklands-haf, the Grecian Archipelago, vi. 134, 161, vii. 85, passim; Svarta-haf, the Black Sea, Hkr. i. 5, Fms. vi. 169; Jótlands-haf, the Cattegat, 264; Jórsala-haf, the sea of Jerusalem, i.e. the Mediterranean, x. 85, Fb. iii; Rauða-haf or Hafið Rauða, the 'Red Sea,' i.e. the Ocean (mythol.), nú heldr jörð griðum upp, en himininn varðar fyrir ofan, en Hafit Rauða fyrir utan, er liggr um lönd öll þau er vér höfum tíðendi af, Grág. i. 166; in mod. usage the Red Sea = Sinus Arabicus; Dumbs-haf, the Polar Sea, Landn.; Miðjarðar-haf, the Mediterranean; Atlants-haf, the Atlantic; Kyrra-haf, the Pacific (these three in mod. writers only). COMPDS: hafs-afl, n. the main, Sks. 606, v.l. hafs-auga, n., see p. 33, col. 2 (ζ). hafs-botn, m. a gulf; firðir ok hafs-botnar, Sks. 199: of the Polar Sea, as the ancients supposed a continuity of land between Greenland and Europe, Fms. xi. 411; hafsbotn er heitir Svarta-haf, Hkr. i. 5. hafs-brún, f. the 'sea-brow,' the sea-line on the horizon, cp. lands-brún, s. v. brún, p. 84. hafs-flóð, n. a deluge, Rb. 444. hafs-geil, f. a sea lane, i.e. a narrow strait, Stj. 287. Exod. xiv. 22, 23. hafs-geimr, m. = hafsmegin. hafs-megin, n. the main, the high sea; sakir hafsmegins, storma ok strauma, Fms. i. 153; þótti þeim íllt at eiga lengr við hafsmegin, i.e. they longed for land, Eb. 120; allmikill harmr er þat, er vér eigum svá langt hingað at sækja, fyrst hafs-megin mikit, etc. (i.e. between Iceland and Sweden), Ó. H. 57. haf-alda, u, f. a roller, wave. haf-att, f. = hafgola. haf-bára, u, f. a wave, Stj. 26. haf-bylgja, f. id., Bs. ii. 50. haf-fugl, m. a sea-bird, Stj. 78. haf-færr and haf-færandi, part. sea-going, sea-worthy, of a ship, Eg. 364, Hkr. ii. 183, Krók. 42. haf-för, f. a sea voyage, Landn. 174. haf-gerðingar, f. pl. 'sea-fens,' portentous waves mentioned by old sailors in the main between Iceland and America, described in Sks. 171, Bs. i. 483; hann fór til Grænalands ok hom í hafgerðingar, Landn. 319 (10th century), whence Hafgerðinga-drápa, u, f. the name of a poem (a votive poem composed during a tornado), Landn. 320. haf-gjálfr, n. the roar of the sea, Bs. i. 119, ii. 50, Róm. 369. haf-gola, u, f. a sea breeze, Eb. 8, Eg. 370, 373, Sturl. iii. 70. haf-gúfa, u, m. a mermaid, Sks. 138, Fas. ii. 249, Edda (Gl.) haf-hallt, adj. standing seaward, Fms. i. 62, 63. haf-hrútr, m. a sea ram, Fms. viii. 373. haf-íss, m. 'sea-ice,' i.e. drift ice, Landn. 30, Bs. ii. 5, Eb. 292, Ann. 1233, 1261, 1275, 1306, 1319, 1375. haf-kaldr, adj., poët. cold as the sea, Lex. Poët. haf-kóngr, m. a kind of shell, Eggert Itin. haf-lauðr, n., poët. sea foam, Lex. Poët. haf-leið, f. standing seawards, Fms. i. 59. haf-leiðis, adv. seawards, Hkr. i. 181. Haf-liði, a, m. 'Sea-slider,' a pr. name, Landn. haf-ligr, adj. marine, Sks. 605. haf-nest, n. provisions for a voyage, Grett. 94 A, Eb. haf-nýra, n., poët. a 'sea-kidney,' a pearl, Hd. haf-reið, f., poët. a ship. haf-rek, n. a wreck, Gþl. 519. haf-reka, adj. indecl. wrecked, tossed about, Ann. 1347. haf-rekinn, part. shipwrecked, Bs. i. 819. haf-rekstr, m. wreck, jetsum; með öllum gögnum ok gæðum, með flutningum ok hafrekstri, Dipl. iii. 10. haf-ræðr, adj. sea-worthy, able-bodied, of a sailor, B. K. 20. haf-rœna, u, f. a sea breeze. haf-rœnn, adj. blowing from the sea. haf-sigling, f. a voyage. hafsiglingar-maðr, m. a seaman, mariner, Landn. 28. haf-skip, n. a sea-going ship, Landn. 47, Grág. ii. 397, Eg. 130, Fms. ii. 219. haf-skíð, n., poët. a ship. haf-skrimsl, n. a sea-monster, Sks. 86. haf-sleipnir, m. a sea-horse, poët. a ship. haf-stormr, m. a storm at sea, Bret. 98, Sks. 227. haf-strambr, m. a fabulous sea-monster, Sks. 166, Ann. 1305. haf-straumr, m. a sea current, Lex. Poët. haf-súla, u, f. a kind of bird, bassanus. haf-tyrðill, m. uria alla, a sea-bird, Edda (Gl.) haf-velktr, part. sea-tossed, Krók. 75. haf-viðri, n. a sea breeze, Landn. 225, Eg. 373, Bárð. 6 new Ed. haf-villr, adj. having lost one's course at sea, Nj. 267, v.l. haf-villur, f. pl. loss of one's course at sea, Finnb. 242; rak þá víða um hafit, vóru þeir flestir innanborðs at á kom hafvilla, Ld. 74; koma nú á fyrir þeim myrkr ok hafvillur, Fms. iii. 181, Þorf. Karl. 372. haf-þrunginn, part. sea-swoln, Mar.
B. Lifting; hann hnykkir upp steininum, sýndisk flestum mönnum úlíkligr til hafs fyrir vaxtar sakir, Finnb. 324; cp. Grettis-haf, the lift of Grettir, of a heavy stone. II. beginning; upp-haf, principium.
HAFA, pret. hafði; subj. hefði; pres. sing, hefi (less correctly hefir), hefir, hefir; plur. höfum, hafit, hafa: the mod. pres. sing, is monosyllabic hefr or hefur, and is used so in rhymes -- andvara engan hefur | ... við glys heims gálaus sefur, Pass. 15. 6, but in print the true old form hefir is still retained; the monosyllabic present is used even by old writers in the 1st pers. before the personal or negative suffix, e.g. hef-k and hef-k-a ek for hefi-g and hefig-a ek, see e.g. Grág. (Kb.) 79, 82, in the old oath formula, hef-k eigi, Hallfred; hef ek, Fms. iii. 10 (in a verse); but not so in 3rd pers., e.g. hefir-a or hefir-at, Grág. l.c.: imperat. haf, hafðu: part. pass. hafðr, neut. haft; -- hafat is an GREEK, Vsp. 16, and is prob. qs. hafit from hefja, to heave, lift: [Ulf. haban; A. S. habban; Engl. have; Hel. hebben; Germ. haben; Dutch hebben; Dan. have, Swed. hafva: it is curious the Lat. form habere retains the consonant unchanged, cp. the Romance forms, Ital. avere, Fr. avoir, Span. haber, etc. UNCERTAIN Hafa is a weak verb, and thus distinguished from hefja (to lift, begin), which is a strong verb, answering to Lat. capere, incipere; but in sundry cases, as will be seen below, it passes into the sense of this latter word; as also in some instances into that of another lost strong verb, hafa, hóf, to behave, and hœfa, to hit] :-- to have.
A. To have; hann hafði með sér ekki meira lið, Fms. i. 39; hafði hverr hirð um sik, 52; höfðu þeir áttján skip, viii. 42; Sverrir hafði tvau hundrað manna, ... þeir höfðu annan samnað á landi, 328; hann hafði mikit lið ok frítt, x. 36; þeir höfðu sjau skip ok flest stór, 102; hafa fjölmennar setur, Eb. 22; hann hafði menn sína í síldveri, Eg. 42; mun ek naut hafa þar sem mér þykkir hagi beztr, 716. II. to hold: 1. to keep, celebrate; hafa ok halda, Dipl. i. 6; hafa átrúnað, 10; hafa dóma, 12; hafa blót, Fms. iv. 254; hafa vina-veizlu, id.; hafa vina-boð, Nj. 2; hafa Jóla-boð, Eg. 516; hafa þing, Fms. ix. 449; hafa haust-boð, Gísl. 27; hafa drykkju, Eb. 154; hafa leik, Fms. x. 201, passim. 2. to hold, observe; hlýðir þat hvergi at hafa eigi lög í landi, Nj. 149; skal þat hafa, er stendr ..., Grág. i. 7; skal þat allt hafa er finsk á skrá þeirri ..., id.; en hvatki es mis-sagt es í fræðum þessum, þá es skylt at hafa þat (to keep, hold to be true) es sannara reynisk, Íb. 3; ok hafða ek (I kept, selected) þat ór hvárri er framarr greindi, Landn. 320, v.l. 3. to hold, keep, retain; ef hann vill hafa hann til fardaga, Grág. i. 155; skal búandinn hafa hann hálfan mánuð, 154; ok hafði hvárr þat er hélt á, Nj. 279; hitt skal hafa er um fram er, Rb. 56; kasta í burt þrjátigi ok haf þat sem eptir verðr, 494. 4. to hold an office; hafa lögsögu, to hold the office of lögsaga, Íb. passim; hafa jarldóm, konungdóm, passim; þat höfðu haft at fornu Dana-konungar, Eg. 267; þér berit konunga-nöfn svá sem fyrr hafa haft (have had) forfeðr yðrir, en hafit lítið af ríki, Fms. i. 52; hafa ríki, to reign, Hkr. pref. 5. phrases, hafa elda, to keep a fire, cook, Fms. xi. 129; hafa fjárgæzlu, to tend sheep, Eg. 740; hafa embætti með höndum, Stj. 204; hafa gæzlur á e-u, Fms. ix. 313; hafa ... vetr, to have so many winters, be of such an age (cp. Fr. avoir ... ans), Íb. 15; margir höfðu lítið fátt þúsund ára, Ver. 7: hafa vörn í máli, Nj. 93; hafa e-t með höndum, to have in hand, Fms. viii. 280, ix. 239; hafa e-t á höndum, Grág. i. 38; hafa fyrir satt, to hold for true, Fms. xi. 10; hafa við orð, to intimate, suggest, Nj. 160; hafa e-t at engu, vettugi, to hold for naught, take no notice of, Fas. i. 318. 6. with prepp. or infin., α. with prep.; hafa til, to have, possess; ef annarr þeirra hefir til enn annarr eigi, þá er sá skyldr til at fá honum er til hefir, Grág. i. 33; ef annarr hefir til ..., id.; þér ætlið at ek muna eigi afl til hafa, Ld. 28. β. with infin.; hafa at varðveita, to have in keeping, Eg. 500; lög hafit þér at mæla, you have the law on your tongue, i.e. you are right, Nj. 101; hörð tíðindi hefi ek at segja þér, 64; sá er gripinn hefir at halda, Grág. i. 438; hafa at selja, to have on sale, Ld. 28. III. to use; var haft til þess sker eitt, Eb. 12; þá höfðu þeir til varnar skot ok spjót, Fms. vii. 193; er þín ráð vóru höfð, that thy advice was taken, Fs. 57; Gríss hafði þessi ráð, Fms. iii. 21; ek vil at þat sé haft er ek legg til, x. 249; þykki mér þú vel hafa (make good use of) þau tillög er ek legg fyrir þik, xi. 61; til þess alls er jarli þótti skipta, þá hafði hann þessa hluti, 129; tvau ný (net), ok hafa eigi höfð verit (which have not been used), haf þú (take) hvárt er þú vilt, Háv. 46; þær vil ek hafa enar nýju, en ek vil ekki hætta til at hafa enar fornu, id.; önnur er ný ok mikil ok hefir (has) til einskis höfð (used) verið, id.; buðkr er fyrir húslker er hafðr, Vm. 171; gjalda vápn þau er höfð eru, N. G. L. i. 75; þat hafði hann haft (used) fyrir skála, Edda 29; þeir vóru hafðir til at festa með hús jafnan, Nj. 118; sá hólmr var hafðr til at ..., Fms. i. 218; hann skyldi hafa hinn sama eið, x. 7; orð þau sem hann hafði (had) um haft (used), Nj. 56; orð þau er hann hafði (made use of) í barnskírn, K. Þ. K. 14. 2. more special phrases; hafa fagrmæli við e-n, to flatter one, Nj. 224; hafa hljóðmæli við e-n, to speak secretly to one, 223; allmikil fjölkyngi mun vera við höfð áðr svá fái gört, Edda 27; hafa mörg orð um e-t, Ld. 268; hafa