This is page cv_b0231. Please don't edit above this dashed line. Thank you! -----------------------------------------------------------------------------
HAFALD -- HAGNA. 231
earliest Scandinavian poetry we can trace its passage from declinable to indeclinable. γ. remains are left in poetry of a primitive uncompounded preterite infinitive, e.g. stóðu = hafa staðit, mundu, skyldu, vildu, etc., see Gramm. p. xxv, col. 2. UNCERTAIN We may here note a curious dropping of the verb hefir, at ek em kominn hingat til lands, ok verit áðr (having been) langa hríð utan-lands, Ó. H. 31, cp. Am. 52; barn at aldri, en vegit slíka hetju sem Þorvaldr var, Glúm. 382. On this interesting matter see Grimm's remarks in his Gramm. iv. 146 sqq. hafald, n. (qs. hafhald), the perpendicular thrums that hold the weft. hafli, a, m. name of a giant, Edda (Gl.) HAFNA, að, to forsake, abandon, with dat.; hafna blótum ok heiðnum goðum, Fms. i. 33; h. fornum sið, Eb. 12; h. fornum átrúnaði, Anal. 141; h. fjándanum, K. Á. 74; h. líkamligum lystingum, 671. 4; h. boðum e-s, to disobey one's orders, Andr. 65; h. ráði e-s, Al. 166; kýr hafnaði átinu, the cow left off eating, Bs. i. 194; ef hann hafnaði sínum úkynnum, Fms. v. 218; opt hafnar mær manni fyrir litla sök, MS. 4. 6; áðr ek þér hafna, lest I forsake thee, Korm. 50 (in a verse); h. hungri, poët. to feast, Fms. xi. 138 (in a verse); h. fjörvi, to die, Hkr. i. (in a verse); h. nafni e-s, to disown one, Hallfred; hafnið Nefju nafna, ye forsake (disgrace) the namesake of Nefja, Hkr. i. (in a verse); fyrir-litinn eða hafnaðr, Stj. 157, 173: part. hafnandi forsaking, Sks. 3. II. reflex. of cows and ewes, to conceive, to calve, lamb. III. hafna, að, to come to anchor; or hafna sig, id. hafnan and höfnun, f. forsaking, abandonment, Hom. 2, Sks. 3, 612, Barl. 148; h. veraldar, Fms. v. 239; höfnun heims, Greg. 28; til hafnanar (disgrace) ok háðungar, K. Á. 208. hafnar-, vide höfn, a haven. hafn-bit, n. pasture, grazing, N. G. L. i. 25; cp. Dan. havne-gang. hafn-borg, f. a sea borough, Þjal. 29. hafning, f. a heaving up, elevation, lifting, of christening (cp. the phrase, hefja ór heiðnum dómi = to christen), N. G. L. i. 339, 340. hafn-leysa, u, f. (hafn-leysi, n., Hkr. iii. 266), a harbourless coast, Sks. 223, N. G. L. i. 10, Eg. 161, Fs. 150. hafn-ligr, adj. harbour-like, Eg. 99. hafn-skipti, n. division of land (pasture), N. G. L. i. 249. hafn-taka, u, f. 'haven-taking,' getting into harbour, N. G. L. ii. 280. HAFR, m., gen. hafrs, pl. hafrar; hafrir, Haustl. 15, is scarcely correct: [A. S. hæfer, cp. Engl. heifer; Lat. caper] :-- a buck, he-goat, Edda, of the he-goats of Thor, Hdl. 46, Þkv. 21, Lv. 47, 52, Hrafn. 3, Nj. 62, Grág. i. 427, 503, Eb. 94; hafra hár, goats' hair, Magn. (pref.), Andr. 70. COMPDS: hafrs-belgr, m. = hafrstaka, Fb. iii. 400. hafrs-liki, n. the shape of a goat, Eb. 94. hafrs-þjó, n. buck's thigh, a nickname, Landn. hafr-kytti, n. a kind of whale, Sks. 128. hafr-staka, u, f. a goat's skin, Edda 28, Fms. vi. 96, Bs. 4. 551, Gísl. 7: in local names, Hafra-fell, Hafra-gil, Hafra-nes, Hafra-tindr, Hafra-tunga, Hafrs-á, Landn.; Hafrs-fjörðr (in Norway), Fms. xii, Fb. iii. HAFR, m., only in pl. hafrar, [Germ. haber; North. E. haver], oats; it seems not to occur in old writers. haft and hapt, n. [hafa], properly a handcuff; sprettr mér af fótum fjöturr, en af höndum haft, Hm. 150, 149: then generally a bond, chain, harðgör höft ór þörmum, Vsp. (Hb.); sitja í höftum, to be in fetters as a prisoner, Mar. 11; fætr hans váru í höptum, Mork. 205; leysa e-n ór höftum, Ls. 37; halda e-n í höftum, to keep one in bonds, Fb. i. 378; at hann er óðr ok hann má koma höftum á hann ef hann vill, Gþl. 149: the hobbles or tether fastened to a horse's leg, taka af, leggja á haft; ef haft er áfast hrossi, Grág. i. 436, freq. in mod. usage, cp. hefta: so in the phrase, verða e-m at hafti, to be a hindrance or stumbling-block to one, Nj. (in a verse). haft-bönd, n. pl. fetter-bonds, Fas. iii. 17. II. metaph., pl. gods (as band II. 3), Edda 96. COMPDS: hafta-guð, n. the god of gods, the supreme god, of Odin, Edda 14. hafta-snytrir, m. the friend of the gods, Haustl. haft-sœni, n. the atonement (Germ. sühne) of the gods, i.e. poetry, Korm.; cp. the tale in Edda 47. hafta, u, f. a female prisoner, a bondwoman; hafta ok hernuma, Gkv. 1. 9, Hkv. 2. 3; oft finnr ambátt höftu, Edda ii. 491 (in a verse). haftr, m. a male prisoner, a bondman; haftr ok hernuminn, Fm. 7, 8, Vsp. 39, Akv. 28. HAGA, að, [Hel. bihagan; Germ. behagen], to manage, arrange, with dat.; hversu hann skyldi haga verks-háttum sínum, Eb. 150; svá skulu vér haga inngöngu várri, at ..., Fms. i. 16; en nú var oss því hægra at haga kostum þeirra eptir várri vild, vi. 261; at haga svá formælinu, at ..., to put the words so, that ..., 655 xi. 2; haga sér til sess, to take one's seat, Ó. H. (in a verse); haga hálft yrkjum, to take the middle course, Am. 57; en fénu var hagat til gæzlu, the money was taken into keeping, Fms. iv. 31; þeim er sólina gerði, ok heiminum hagaði ok hann gerði, Fagrsk. 11. β. with adv., skal erkibiskup haga svá, at hann hafi lög, N. G. L. i. 145; hvernig skulum vér þá til haga, Fms. vi. 201;. γ. to conduct oneself, behave; þér hagit yðr verr en annarr lýðr, Stj. 430; ef vegandi hefir sér til óhelgi hagat, Grág. ii. 106; ef hann hagar annan veg (does otherwise), ok verðr hann útlagr um þrem mörkum, K. Þ. K. 84. δ. with prep. til, to contrive; svarði hann eiða, at hann skyldi svá til haga, at ..., Edda 26; bað Þórir svá til haga, at Egill sé ekki langvistum í mínu ríki, Eg. 237; hagaðu svá til, at þú vitir víst at Hrærekr komi aldregi síðan lífs til Noregs, Ó. H. 75; haga svá (til) sem Jökull vildi, Fs. 10. 2. absol., haga e-m, to turn out so and so for one; en þetta sama hagaði honum til mikils háska, but this turned out to his great peril, Fms. viii. 17; þat hagar okkr til auðar, it falls luckily for us, Gísl. (in a verse); ok hagar þá siðleysi eigi vel fyrir manni, Sks. 280; oss þætti sem þér sé lítt til gamans hagat, Fas. ii. 225; ok hefir vætr meir til úyndis hagat, en þá, i.e. it was a sore calamity, Bs. i. 79; er sálinni hagar til mikils háska, which is fraught with much peril to the soul, Al. 163; þat hagaði Ólafi til mikils harms, Fms. x. 239; í þeim eyri sem okkr bezt hagaði, in the money which suited us best. D. N.; vil ek gefa þér skip þetta með þeim farmi, sem ek veit vel hagar til Íslands, with a cargo which I know is suitable for Iceland, Fms. vi. 305; en mér er eigi um at finna hann, þannig sem til hagat er, as matters stand, Orkn. 428. II. reflex. (rare), en það hagask svá til (it so happened) at þeir gengu út fjórir, Sturl. i. 129 (where Bs. i. 434, berr svá til, at ...). III. part., at höguðu, meet, fitting; eigi skiptir þá at höguðu til, ef ..., 'tis not fitting, if ..., Fms. ii. 61; cp. at högum, Fs. 99, l.c., and 79 (bottom) :-- van-haga, impers. to lack, want. Hagall, m. a mythical pr. name: the name of the Rune h, whence Hagals-ætt, f. the second part of the Runic alphabet, vide introd. p. 227. hagan, högun, f. management; til-högun, arrangement. Hag-barðr, m. name of a Danish mythical hero, 'with the fine beard,' Saxo, Grett. (in a verse): a name of Odin (cp. Harbarðr, Síð-grani, Síð-skeggr), Edda. hag-beit, f. pasturage, Jm. 26. hag-faldin, part. hooded with hedges, poët. of the earth, Fms. vi. 140. hag-fastr, adj. of cattle, grazing constantly, Rb. hag-fátt, n. adj. short of grazing, Fms. vi. 103. hag-feldr, adj. fit, meet, suited for; ek mun þér h., því at ek em verkmaðr góðr, en þú ert iðju-maðr sjálfr, Njarð. 366; h. eyrendi, a meet errand, Ísl. ii. 458; allir hlutir hagfeldir ok farsælligir, Ó. H. 195. hag-fella, u, f. a field, hagfellu-garðr, m. a field fence, Gþl. 381. hag-fræði, f. agricultural statistics, (mod.) HAGGA, að, to put out of order, derange, with dat.; e-t stendr ó-haggað, to remain unmoved: reflex. to be put out of joint. hag-genginn, part. grass-fed, fattened in the pastures, of cattle, Stj. 560. 1 Kings iv. 23. HAGI, a, m. [A. S. haga = a fence; Dan. have = a garden; Swed. hage; North. E. hag; Engl. hedge; cp. Old Engl. hay, Hayes as local names; the word still remains as an appellative in haw-thorn = hedge-thorn; haw-haw = a sunk fence] :-- a pasture, prop. a 'hedged field,' Grág. ii. 227, Nj. 33, Fms. vii. 54, Ísl. ii. 330, Karl. 133; var hestum hagi fenginn, the horses were put out to grass, Fb. ii. 340; fjár-hagi, sauð-hagi, sheep pasture; fjall-hagar, fell pastures; heima-hagar, home pastures; út-hagi, out pasture (far from the farm); Icel. distinguish between tún and engjar for haymaking, and hagar for grazing. COMPDS: haga-beit, f. grazing, Eg. 718, Grág. ii. 224. haga-ganga, u, f. grazing. haga-garðr, m. a field fence, Pm. 88, Eb. 132, Fs. 47: Hagi is freq. the name of a farm, Landn. Haga-land, n. the estate of the farm Hagi, Sturl. ii. 171. haga-spakr, adj. = hagfastr. hagi, a, m. [hagr], only in compds, þjóð-hagi, a great artist. hagindi, n. pl. comfort, advantage, B. K. 110, H. E. ii. 165; vide hægindi. hag-jörð, f. pasture land, Stj. 168, Sd. 167. hag-keypi, n. a good bargain, Fb. ii. 75, iii. 450. hag-kvæmr (hag-kvæmiligr), adj. meet, useful. HAGL, n. [A. S. hagal; Engl. hail; Gerrn. hagel; Dan. hagel; Swed. hagel] :-- hail, Fms. i. 175, Nj. 232, Ann. 1275, Glúm. 342, Bs. i. 698, passim. COMPDS: hagl-dropi, a, m. a hail-stone, Stj. 274. hagl-hríð, f. a hail-storm, Stj. 274, 275, Fms. iii. 180. hagl-korn, n. a hail-stone, Fms. i. 175, xi. 142. hagl-steinn, m. a hail-stone, Ann. 1275. hagl-vindr, m. a hail-storm, Pröv. 454. II. in plur. grapes, (mod.) hagla, að, to hail. hag-laust (hag-leysa, u, f.), n. adj. barren, without grass. hag-leikr (-leiki), m. skill in handicraft, Bs. i. 138, 681, Sks. 443, 633, Stj. 519, Al. 93, Barl. 167, Fb. ii. 296, passim. hagleiks-görð, f. fine workmanship, Bs. i. 681. hagleiks-maðr, m. a handicrafts-man, an artist, Fas. ii. 463, Barl. 167. hag-lendi, n. [hagi], pasture land. hag-liga, adv. skilfully, handily, Fms. vi. 217: conveniently, suitably, meetly, v. 43, Sl. 72, Þkv. 16, 19 (neatly). hag-ligr, adj. fine, handy, skilful, Mar.: fit, meet, proper, convenient, h. ráð, Fms. vii. (in a verse), K. Þ. K. 100; furðu h. geit, a very proper goat, Edda 24; ú-hagligr, troublesome, Bs. ii. 115. hag-mýrr, f. [hagi], a pasture marsh, Sd. 167. hag-mæltr, part. well-spoken, Fms. iv. 374: a kind of metre, Edda 138: in mod. usage only of one who has skill in verse-making, hann er lagmæltr, a happy verse-maker, but not yet a skáld, poet. hagna, að, e-m hagnar, to be meet for one; hvárum ykkrum hefir betr hagnað, which of you has had the best luck? Fms. v. 193, xi. 212 (in a verse).