This is page cv_b0276. Please don't edit above this dashed line. Thank you! -----------------------------------------------------------------------------
276 HNEYKING -- HNJÓÐHAMARR.
hneyking, f. shame, rebuff, disgrace; h. eðr svívirðing, Stj. 67, 68 (v.l.); hneyking ok niðran, 25; göra e-m h., Fms. iv. 243; hneykingar staðr, as a rendering of the word Babylon, Mar. 10. HNEYKJA, ð or t, to put to shame, defeat, confound, with acc.; at berjask við þá er yðr hafa hneykt, Fms. x. 231; þá er hann hafði herjað ok hneykt grimmleik heiðinna þjóða, iv. 66; andskotann hneykðir þú, 623. 35; eigi munu vér þá hneykðir, we shall not then be confounded, 34; hneykjask ok svívirðask, to be confounded, Stj. 241; hverr vætti urn aldr í þinni miskun ok hneykðisk síðan, Th. 25. 2. with prep.; hneykja at e-u, to scoff at a thing; sá er hneykir at því er allir leyfa mun göra sik at fífli ( = lastar það sem allir lofa), he who scoffs at what all folk praise is a fool, a saying, Sighvat. hneykja, u, f. shame. hneykju-för, f. a journey of disgrace, defeat, Hrafn. hneyxla, often spelt hneixla, að, to offend, eccl., the rendering of Gr. GREEK in the N. T.; en ef þitt hægra auga hneyxlar þig, Matth. v. 29, 30, xviii. 6, 8; h. sik, xi. 6, Luke xvii. 2: pass. to be offended, xiii. 21, xv. 12, xxiv. 10, John vi. 61, xvi. 1; hneyxlast á e-m, Matth. xiii. 57, xxvi. 31, 33. UNCERTAIN The spirited etymology given by Vídalin in his Michaelmas Sermon, comparing the metaphors of the Greek and Icel. words, is true in sense but not to the letter: þetta á vel saman á vora tungu, því 'hneixli' drögum vér af því orði að 'hníga' eðr 'hneigja,' því sá sem hneixli af sér gefr, hann kemr öðrum til að hníga eðr rasa, og hneigir hann til vondra verka, Vídal. ii. 153, 154. hneyxlan, f. an offence, = Gr. GREEK, Matth. viii. 7, xvii. 27, Luke xvii. 1, Rom. ix. 33, 1 Cor. i. 23, Gal. v. 11. hneyxlan-ligr, adj. (-liga, adv.), offensive, Matth. xvi. 23. hneyxlari, a, m. an offender, Matth. xiii. 41. hneyxli or hneyxl (qs. hneyksli), n. disgrace, dishonour; metnaðr snýsk í hneyxl, 677. 7; af sekðinni getask hneyxlin, 656 B. 7; mál hvert er maðr mælir við annan mann svá at honum horfir til hneyksla, defamation, Gþl. 197 (Jb. 108 A); h. (nœyxl) ok niðran, Barl. 20 :-- in mod. usage = Gr. GREEK, Rom. xi. 9. hneyxli-yrði, n. pl. calumny, foul language; glott ok h., Ó. H. 151. hnezla, better nezla, u, f. a button-loop. hniðra, að, = niðra (q.v.), to disparage, pull down. Hniflungar, m. pl. a mythical pr. name, = Niflungar, Germ. Niebelungen, with an aspirate in alliteration, Hkv. 1. 47, Stor., Gh. 11, Am. 45, 86. hnigna, að, [hníga], to begin to sink, decline: impers., e-m hnignar, or e-m fer hnignandi, to be in a decline, Grett. 151; þóat honum væri nokkut hnignandi, though he was somewhat stricken in years, Ísl. ii. 29. hnignan, f. a declining, decline. Hnikarr and Hnikaðr, m. a name of Odin, Edda 38, Gm. hnipin, n. a kind of barley, Edda (Gl.) hnipinn, adj. drooping, desponding; see hnípa. hniplingr, m. a kind of bird, a pelican, Björn. HNIPNA, að, [Ulf. ga-nipnan, Mark x. 22; A. S. hnipian], to droop, despond, Gkv. 2. 5, 7, Skv. 3. 13: in Shetl. neebin is nodding drowsily. hnippa, t, to poke one in the side: in the phrase, hnippa kolli hver at öðrum, to nod with the head one to another, nod significantly, Grett. 147; hnippa í e-n, to poke a person in the side, so as to wake him from a doze, hnippask, to elbow one another, Gullþ. 61, Fs. 152, 153; h. við e-n, id., Fms. vii. 243; lengi hafa vórir frændr við hnippsk, Valla L. 210. hnipping, f. puny quarrels, Fas. i. 92; orða-h., a bandying of words. hnipr, n. a crouching position; í hnipri. hnipra, að, h. sig, to crouch. hnissa, u, f. [cp. Gr. GREEK], steam or smell from cooking, esp. an ill flavour. hnissu-bragð, n. disflavour. hnit, n. forging: poët. the clash of battle, Höfuðl. hnita, að, [cp. Dan. nitte sammen; akin to hníta], to clasp or weld together with a hammer, Gísl. 14, Fas. i. 316. hnitan, f. the act of welding. Hnit-björg, n. pl. the 'clinched crags,' the mythol. name of the crags where the poetical mead was kept, Edda. hnit-bróðir, m. a 'clasp-brother,' an adversary, Hým. 23, (poët.) hnitlast, að, dep. to quarrel, kick one another, Rb. 360. hnit-miða, að, to take near aim at. hnittinn, adj. hitting, facetious: hnittni, f. a hit, piece of wit, (mod.) HNÍGA, pres. hníg; pret. hné, hnétt, hné, pl. hnigu; sing. hneig is very rare in old vellum, e.g. Sks. 112, Fms. vi. 280, viii. 21, Mork. 60, Fb. i. 106, Ó. H. 89, else always hné, as also in mod. poets -- Jesú blóð hér til jarða hné | jörðin aptur svo blessuð sé, Pass. 3. 10; part. hniginn: with neg. suff., pret. hnék-at, Og. 11; pres. hnígr-a, Hm. 159, Eg. (in a verse); [Ulf. hneivan = GREEK, Luke ix. 12; A. S. hnîgan, pret. hnâh; O. H. G. hnîgan; cp. hneig-ja] :-- to bow down, sink, fall gently; of a stream, the sun, a felled tree, a dying man, etc., heilög vötn hnigu af fjöllum, Hkv. 1. 1; fóru þar til er vötn hnigu til vestr-ættar af fjöllum, Orkn. 4; tré tekr at hníga ef höggr tág undan, Am. 56: to sink, fall dead, h. at velli, Hkv. 2. 8; Baldr er hné við bana-þúfu, Hdl.; Hamðir hné at húsbaki, Hðm. 32; hnígra sá halr fyrir hjörum, Hm. 159, Skm. 25, Hkm., Nj. 191; hniginn fyrir oddum, Darr.; hniginn í hadd jarðar, Bm.; hné hans um dólgr til hluta tveggja, hendr ok höfuð hné á annan veg, Skv. 3. 23; ok kvað annan-hvárn verða at h. fyrir öðrum, Ísl. ii. 263; sinn veg hné hvárr þeirra af húsmæninum, 195; síðan hné hann aptr ok var þá dauðr, Ó. H. 223; þá hné (hneig Ed.) hann á bak aptr ok var þá andaðr, Lv. 70; Hjálmarr hnígr at (þúfunni) upp, Fas. ii. 216; þá hné hann aptr ok sprakk af harmi, i. 357 (Fb. i. 106); hné margr maðr fyrir honum ok lét sitt líf, Fb. i. 193: the phrase, hníga at velli, h. í gras, h. at grasi, to sink to the ground, bite the grass, Hkv. 2. 8; áðr en ek hníga í gras, Ísl. ii. 366; mann mun ek hafa fyrir mik áðr ek hníg at grasi, Njarð. 378; mannfólkit greipsk í bráða-sótt, svá at innan fárra nátta hnigu (died) sjau menn, Bs. ii. 35; Einarr sat svá at hann hneig upp at dýnunum, ok var þá sofnaðr, Fms. vi. 280, (hneg, Mork. 60, l.c.); hann hné niðr höfði sínu, he drooped with his head, Karl. 489; þá hné Guðrún höll við bólstri, G. sank back in the bed, Gkv. 1. 15. 2. poët., α. of ships, to rise and fall, toss on the waves; skip hnigu um lög, Lex. Poët., Fms. vi. (in a verse). β. hníga at rúnum, Gkv. 3. 4; h. at armi e-m, to sink into his arms, Hkv. 2. 23. 3. with prepp.; h. til e-s, to swerve towards; þeim er hníga vilja til hans vináttu, Fms. viii. 239; sá er yður þjónosta hneig til, whom you served, 21; var jafnan þeirra hlutr betri er til hans hnigu, 47, vi. 414; ok því á hann heldr til vár at hníga en yðar, Stj. 540; allir konungar þeirra landa hnigu undir hans vald, 560: to bow down, pay homage to another, allir menn er þar vóru hnigu þeim manni, Eb. 330; Emundr gekk fyrir hann ok hneig honum ok kvaddi hann, Ó. H. 85; hinir hæstu turnar hafa nú numit honum at hníga, Al. 90; hann hnígr (yields) eigi fyrir blíðu né stríðu, 625. 95. II. metaph., h. til liðs, hjálpar við e-n, to side with one; þessir hnigu allir til liðs við Karl inn Rauða, Lv. 137; hnékat ek af því til hjálpar þér, Og. 11; hneig mikill fjölði engla til hans, Sks. 112 new Ed.: to incline, turn, of a scale in the balance, þá hnígr mannfallit í þeirra lið, of a battle, Al. 134; ok var þat lengi at eigi mátti sjá hvernig hníga myndi, which way the scale would turn (in a battle), Orkn. 70, 148; hnígr nú sýnt á Frankismenn, the day turns visibly against the F., Karl. 193. III. part. act., at hníganda degi, at the fall of day, Sks. 40; vera hnígandi, to be failing, on the decline, Karl. 162; með hníganda yfirbragði, with a falling, drooping face, 542. 2. pass. hniginn, stricken in years; Þorsteinn var þá hniginn, Ld. 24; mjök h., well stricken in years, Fms. ix. 501; hann görðisk þá heldr hniginn at aldri, Eg. 187; hniginn á aldr, id., Orkn. 216, 346; h. í efra aldr, Fb. i. 346. β. of a door, shut; the word hnigin shews that in olden times the door was shut up and down, as windows at the present time, and not moved on hinges; var hurð hnigin, Rm. 23; hnigin á gátt, sunk in the groove, Gísl. 16; h. á hálfa gátt, half shut, half down the groove; hurð h. á miðjan klofa, id., Fms. iii. 74; h. eigi allt í klofa, 125; hnigin er helgrind, Fas. i. (in a verse). HNÍPA, t, [in Ulf. ganipnan = GREEK, Mark x. 22; A. S. hnipian = to bow] :-- to be downcast, droop; hnípði drótt ok drúpði, people were downcast and drooping, Ód. 25: haukar þínir hnípa, Fas. i. 175; hann (the horse) hnípti í jörðina, 205; hnipaði, pret., 197, (better hnipnaði or hnípandi, part.) II. the part. hnipinn (sitja or vera hnipinn, to sit drooping and downcast; döpr ok h., Ísl. ii. 195, Edda 22, Fms. vi. 236 in a verse, Sól. 43) refers to a lost strong inflexion (hnípa, hneip, hnipu). HNÍSA, u, f., gen. pl. hnísna, Pm. 69 :-- a dolphin, delphinus phocaena, Grág. ii. 337, 358, Gþl. 456, Sks. 121, Hkr. iii. 279, Fms. vii. 161. II. a kind of weathercock on a ship; en þat hefir at gengit um daginn á skipi Odds at hnísa hefir gengit af (v.l. to húsa-snotra), Fas. ii. 210. HNÍTA, pres. hnít, pret. hneit, pl. hnitu, a defect. verb: [akin to hnita; A. S. hnîtan = tundere; Dan. nitte] :-- to strike, wound to the death; lér (the scythe) hneit við Hrungnis fóta-stalli (his shield), Kormak; but chiefly used in emphatic phrases, of a heart-wound, hneit þar! við hneit þarna! Gísl. 22, 106; en er hón þreifaði um síðuna þá mælti hón, þar hneit viðna! Fms. iii. 73; hón kvað hvergi stórum við hníta, Korm. 6; hvergi þykki mér við hníta, Ísl. ii. 343; the last three passages refer to a superstition that the touch of a wise woman made one's body 'wound-proof;' in Rd. ch. 5 (at end) the words 'ok þótti henni þar við hníta,' or the like, have been dropped by the transcriber: in poetry the allit. phrase, hjörr hneit við hjarta, the steel touched the heart, Korm. ch. 17 (in a verse); or, egg hneit við fjör seggja, Fms. vii. 71; hneit mér við hjarta hjörr Angantýs, Fas. i. 427; hvast hneit (beit MS.) hjarta ið næsta hættligt járn, Fbr. (fine); þar hneit við, sem ..., it cut him to the quick, that ..., Thom. 397; hnitu reyr saman, the weapons clashed together, Ísl. ii. 353 (in a verse), Fms. ii. 318 (in a verse). HNJÓÐA, pres. hnýð, pret. hnauð, pl. hnuðu, part. hnoðinn; [cp. Ulf. hnuþo = GREEK, 2 Cor. xii. 7] :-- to rivet, clinch; Helgi hnauð hjalt á sverð, Nj. 66; hann þrífr upp nefsteðja einn mikinn, þar hafði Vigfúss áðr hnoðit við sverðs-hjölt sín, Fms. xi. 133; hnjóða rauða, to forge iron, Fs. 177 (in a verse), cp. Fms. i. 177; spjót ok tveir geirnaglar í, eða sá einn er í gegnum stendr, ok hnoðit (noðin, v.l.) at báða vega, N. G. L. ii. 42; ási hnauð hjarta (acc.) við síðu, the yard has clinched ribs and heart together, Fs. 113 (in a-verse); marr hnauð mínum (munar?) knerri, id. hnjóð-hamarr (mod. hnoð-h.), m. a rivetting hammer, Fb. iii. 446.