This is page cv_b0351. Please don't edit above this dashed line. Thank you! -----------------------------------------------------------------------------
KONUNGABOK -- KORNSKURÐR. 351
sem víkinga siðr var, 257; þá er Ólafr tók við liði ok skipum, þá gáfu liðsmenn honum konungs-nafn, svá sem siðvenja var til, at herkonungar þeir er í víking vóru, ef þeir vóru konungbornir, þá báru þeir konungsnafn, þótt þeir sæti hvergi at löndum, Ó. H. 16; Konungr konunga, King of kings, the Lord, 656 C. 32: also of an emperor, Nero k., king Nero, 26; Girkja-k,, the king of the Greeks = the Emperor of Constantinople, Fms. passim; Karlamagnús k., king Charlemagne, etc. B. COMPDS: Konunga-bók, f. the Book of Kings, the history of the kings of Norway, also called Konunga-æfi, originally a work of Ari, and since applied to later recensions of the same work; hér hefr upp Konungabók eptir sögn Ara prests Fróða, inscription to Hkr., Cod. Fris. p. 3; also, Æfi Noregs-konunga, Knytl. S. ch. 1, 21, 100; Bók Noregs-konunga, Fb. i. 152. konunga-fundr, m. a meeting of kings, Ann. 1273. Konunga-hella, u, f. name of a place, Fms. konunga-hús, n. a king's house, palace, 625. 95. konunga-kyn, n. royal kin, royalty, Fms. i. 107. konunga-móðir, f. mother of kings, a nickname, Fms. konunga-skipti, n. change of kings, succession, Germ. thronwechsel, Ver. 19, Bret. 70. konunga-stefna, u, f. a congress of kings, Fms. vii. 62, Sturl. i. 1, Edda 89. konunga-sætt, f. peace among kings, Fms. v. 158. konunga-tal, n. a series of kings, Fms. x. 378: the name of a poem, Fb. ii. 520. Konunga-æfi, f. the Lives of Kings, the name of a historical work, Íb. 3. konunga-ætt, f. = konungakyn, Fms. i. 187, vii. 279. konungs-atsetr, n. a king's residence, Finnb. 270. konungs-borg, f. a king's castle, Stj. 519. konungs-bréf, n. a king's writ, warrant, Fms. ix. 443. konungs-bryggja, u, f. a king's bridge, Fms. vii. 183. konungs-bú, n. a royal estate, Eg. 372, Fms. i. 90, iv. 255. konungs-bær, m. a king's residence, Hkr. i. 40. konungs-dómr, m. = konungdómr, Gþl. 185. konungs-efni, n. a future king, Fms. viii. 332, Js. 15. konungs-eiðr, m. a king's oath, coronation oath, Jb. 50. konungs-eign, f. a king's property, Gþl. 338. konunga-eigur, f. pl. royal property, Hkr. ii. 20. konungs-eyrendi, n. a royal errand, Fms. vii. 19. konungs-fundr, m. audience given by a king, Sks. 282. konungs-garðr, m. a king's palace, the king's treasury, Eg. 409, Fms. vii. 159, 207, Sks. 669; er konungsgarðr rúmr inngangs en þröngr brottfarar, Eg. 519. konungs-gata, u, f. the king's highway, Stj. 333. konungs-gipta, u, f. the king's good luck, cp. Lat. fortuna Caesaris; k. fylgir þér, Fms. ii. 60, v.l. konungs-gjöf, f. a king's gift, Eg. 183. konungs-gæfa, u, f. = konungsgipta, Fms. ii. 60. konungs-görsemi, f. a king's jewel, see görsemi, Fas. ii. 349. konungs-heiti, n. a king's name, Edda. konungs-herbergi, n. a king's cabinet, Fms. vii. 314, Gþl. 139. konungs-hirð, f. a king's hirð (q.v.), Fbr. 116. konungs-hús, n. a king's house, Grág. ii. 170. konungs-höfn, f. a king's haven, Fbr. 122, Fms. ix. 447. konungs-höll, f. a king's hall, palace, Ver. 31. konungs-jörð, f. a king's estate, Gþl. 79. konungs-kveðja, u, f. an address to a king, Bárð. 180. konungs-lauss, adj. kingless, Fms. iv. 355. konungs-leyfi, n. a king's leave, Fms. vi. 98. konungs-lið, n. the king's troops, Fms. viii. 70. konungs-lúðr, m. the king's trumpet, Fms. vii. 287, Hkr. iii. 325. konungs-lykill, m. a Norse law term, the king's key = an axe, which opens all doors and chests; munu þeir bera konungslykil at húsinu, they will break it by force, Fms. vi. 188; ek hefi at varðveita konungslykil þann er at öllum kistum gengr ok lásum ... Vegglagr sér at hann mun upp höggva kistuna ef hón væri eigi upp lokin, Fbr. 46 new Ed. konungs-lægi, n. the king's berth, Fas. i. 528, Hkr. iii. 79, 83. konungs-maðr, m. a king's man, Eg. 17, Sks. 253, 341, Fms. i. 10, 280, Ó. H. 216, passim. konungs-mörk, f. a royal forest, Grág. ii. 408, Gþl. 79. konungs-nafn, n. a king's title, Eg. 590, Fms. i. 6, vii. 1. konungs-nautr, m. a king's gift, Ísl. ii. 226, Ld. 204, Hallfred. konungs-níðingr, m. a traitor to the king, Fms. viii. 387. konungs-orð, n. the king's command, order, Fms. ix. 443. konungs-reiði, f. the king's anger, Fms. ix. 454. konungs-réttr, m. the king's right, Fms. vii. 305. konungs-ríki, n., mod. kóngs-ríki, Germ. königsreich, a kingdom, Fms. i. 85, xi. 30, Ant. 289, Sks. 464, passim. konungs-setr, n. a royal residence, Fms. ix. 330. konungs-skip, n. a king's ship, Fms. vii. 260, Sturl. iii. 132. konungs-skrúði, a, m. king's apparel, Stj. 601. konungs-smiðr, m. the king's smith, Fas. i. 15. konungs-sómi, a, m. royal dignity, Hkr. iii. 240. konungs-steði, a, m. the king's stithy, i.e. the mint, Js. 157, Fms. viii. 166. konungs-sveit, f. the king's retinue, Fms. ix. 22. konungs-sverð, n. the king's sword, i.e. the secular power, Js. 19. konungs-sýsla, u, f. a royal office, district, Eg. 27, 36, Hkr. ii. 162. konungs-sæti, n. the king's seat, residence, Fms. vi. 439, Sks. 108, Stj. 76. konungs-tekja, u, f. election of a king, Bret. 70, Fms. ix. 8, Hkr. ii. 20, iii. 146. konungs-tign, f. royal dignity, Fms. iii. 48, vii. 22. konungs-umboð, n. royal commission, konungsumboðs-maðr, m. the king's commissary, Gþl. 20. konungs-vald, n. royal authority, Gþl. 533. konungs-vinr, m. a king's friend, Fms. ix. 368. konungs-vígsla, u, f. a coronation, Fms. vii. 306, x. 14, Hkr. iii. 146, Gþl. 63. konungs-þing, n. the king's assembly, = húsþing (q.v.), Gþl. 438. konungs-þræll, m. the king's thrall, a term of abuse, Ó. H. 120, Bárð. 82. Ld. 4. konungs-æfi, f. a king's life or reign. Gþl. 70. konung-ríki, n. a kingdom, Fms. x. 273. konung-sæll, adj. lucky as to kings, blessed with good kings, Fms. xi. 217. konvent, n. [for. word], a convent, Sks. 96. konventa, u, f. a convent, Vm. 109; konventu-bróðir, -systir, Dipl. iii. 6, 9; konventu-hús, D. N. kopa, að, in the phrase, e-m kopar, or honum er farið að kopa, one begins to fall off, from age or the like; perhaps the passage in Hm. 16 belongs to this, but see kópa. KOPARR, m. [Engl. copper; Germ. kupfer; Dan. kobber] :-- copper, Stj. 88, Fms. v. 344. COMPDS: kopar-bagall, m. a copper crosier, Dipl. v. 18. kopar-böllr, m. a copper ball, Dipl. iii. 4. kopar-hringja, u, f. a copper buckle, Vm. 177. kopar-kanna, u, f. a copper can, Boldt. kopar-ker, n. a copper vessel, Vm. 25. kopar-kross, m. a copper cross, Pm. 120, B. K. 83. kopar-ligr, adj. of copper. kopar-peningr, m. a copper penny, Stj. kopar-slagari, a, m. a coppersmith, D. N. kopar-spónn, m. a copper spoon, Pm. 5. kopar-stika, u, f. a copper candlestick, Vm. 20. koppaðr, part. spotted; handklæði koppat, B. K. 84. koppari, a, m. a turner, joiner, N. G. L. ii. 241; koppara-járn, a turner's chisel, Fms. v. 339. KOPPR, m. [Engl. cup; Dan. kop; cp. also W. Engl. cop = a round hill, and Germ. kopf = head, which prop. mean a cup, analogous to Icel. kolla and kollr, q.v.] :-- a cup, small vessel, esp. in dairy-work; koppar ok keröld; í koppum ok keröldum, Bs. i. 721; trog, dall, eysil, ask né kopp, Snót; viðsmjör í koppi, Stj. 590; fæði ok láta fylgja kopp, N. G. L. i. 131 (418): a chamber pot, Bs. ii. 345: a cup-shaped hole, í þeim steini vóru klappaðir fjórir koppar, síðan er hann hafðr til þváttsteins, Bs. i. 640; segja menn at enn sjái í berginu svá sem smá-koppa, þar sem konungsmenn settu örfalina, Fms. i. 280: of the eye-socket, Bs. i. 177; spé-koppar (Dan. smilehuller), a dimple in the cheeks. II. = knappr, the bell-shaped crown of a helmet, Fas. iii. 535, Karl. 355. kopps-tröð, f. a local name, Sturl. i. 63. kordúna-hosur, f. pl. hose of cordovan leather, Fms. iv. 77. korgr, m. grounds, dregs; kaffe-k., blóð-k. korka, u, f. a pining or wasting away; það er korka í honum. korku-legr, adj. pining, perhaps a corruption from kraki, kroklegr, legr, q.v. korki, a, m. [from Gael, coirce], oats, a GREEK, Edda (Gl.) korkna, að, to dwindle away. korkr, m. cork, (mod. and for.) Kormakr, m., Korm-löð, f., pr. names of Irish origin, Landn., Nj. KORN, n. [Goth. kaurn = GREEK and kaurnô = GREEK; A. S. and Engl. corn; O. H. G. chorn; Germ. and Dan. korn] :-- corn, grain; ellefu korn, ok ellefu pipar-korn, 655 xxx. 8; leynisk í litlu korni afl trésins, Greg. 14; hleifr er görr af mörgum kornum, 625. 90: seed, grain, korn eðr malt, Ó. H. 113; hann skal honum greiða kýr ok korn, smjör ok vöru, Gþl. 305; sumir skáru korn, sumir bundu, sumir óku heim korninu, Ó. H. 30; þar var hallæri á korni (a bad crop) en gott korn (a good crop) austr í land, 102; korn (crop) var heldr úárvænt, 113; færa menn niðr korn sín, Nj. 169; hann sár þar niðr korninu, 82; er ok íllu komi til sáð, enda mun íllt af gróa, a saying, 174; sá himnesku korni í hjörtu manna, H. E. 500: flour, tak rúgbrauð, eigi blandat við annat korn, Lækn. :-- in plur. stores of grain, hann flutti með sér mikil korn, Fms. vii. 173; þar vóru forn korn, Ó. H. 102, 113 :-- oats, corn, (Swed. hesta-korn, cp. 'a feed of corn'), gefa hestum korn, 31; hann var Gauzkr hlaupari ok alinn á korni vetr ok sumar, Gullþ. 12 :-- Mikkjals-korn, Ólafs-korn, Michael's corn, St. Olave's corn, a kind of tithe paid to the church in Norway, Fr. II. metaph. a bit, grain; ok þar kemr lítið korn niðr af þeim bita, of a bit of meat, Fas. i. 54; hákarls-korn, Snót 226; sand-korn, a grain of sand. 2. in mod. usage freq. as a diminutive suffix to a noun; það var máltak hans við hvern mann, bróðir! karl-korn mitt! of bishop Sweyn, who died A. D. 1476. Esp. Árb. 1475; barn-korn, a bit of a bairn = GREEK; stundar-korn, a little while; hús-korn, a scrap of a house; bú-korn, a small household; orð-korn, a little word: this use, however, scarcely occurs before the 15th century (unless it be in the passage Fas. l.c., which, however, is only found in a paper MS.), and it may be a kind of imitation of the Germ. -chen. COMPDS: korn-amstr, n. a corn-stack, Orkn. 448. korn-ár, n. a 'corn-year,' crop, Fas. ii. 126. korn-bingr, m. a 'corn-bin,' heap of corn. korn-deild, f. a kind of contribution or tithe paid in corn, N. G. L. i. 142. korn-feitr, adj. 'corn-fat,' of a horse, Fms. xi. 280. korn-frjó, n. seed-corn, Pr. 448. korn-garðr, m. a corn-shed, Vm. 18. korn-gildr, adj. payable in corn, D. N. korn-gyðja, u, f. the corn-goddess = Ceres, Stj. 83. korn-görð, f. corn-produce, Stj. 164. korn-hjálmr, m. a corn-stack, Stj. 424, Fb. i. 541. korn-hlaða, u, f. a 'corn-lathe,' barn, Eg. 43, 49, 235, Ó. H. 30. korn-hús, n. a 'corn-house,' barn, 656 C. 31. korn-jörð, f. corn-soil, arable land; sá í góða k., Hom. 67. korn-kaup, n. purchase of corn, Ó. H. 113, Gþl. 352. korn-kippa, u, f. a corn-sieve, Nj. 82, 170. korn-kýrlag, n. a cow's value in corn, B. K. 55. korn-sala, u, f. sale of corn, Ó. H. 114. korn-sáð, n. flour, rendering of polenta, Stj. korn-skreppa, u, f. a 'corn-scrip,' corn-sieve, Nj. 82. v.l. korn-skurðr, m. shearing