This is page cv_b0402. Please don't edit above this dashed line. Thank you! -----------------------------------------------------------------------------
402 LYRITAREIÐR -- LÝSINÜ.
veto; Goða-lyritr, / he veto of a Goði (Priest), forbidding the court or neighbours to deliver a sentence or verdict in a case, and thus quashing the suit. A Goði alone, by virtue of his office, was entitled to stop a court in this way, whether personally or by one of his liegemen, so that if any one else wished thus to stop a suit, he had first to go to his liegelord (Goði) and be authorised by him to do so; cp. the phrases, taka lyrit at" Goða, selja lyrit, ef Goði færir lyrit sinn sjálfr fram, and similar law phrases, Grág. i. 109-111, cp. esp. Jj. Jj. ch. 38; neglect of this was contempt of court, punishable by the lesser outlawry. The. word lyritr occurs at every step in the Grágás, esp. in the phrase, verja lyriti, or verja e-t lyriti, to defend through a lyrit, i. e. to put under veto, to vindicate one's right, forbid, or the like; eigi varðar hagabeit, nema lyriti sé varið, Grág. ii. 224; verja lyriti haga, 225; þótt inaðr veri fleirum lyriti (dat.), 226, Nj.; láta lyrit koma fyrir sök, t o sto p on a case, Grág. i. 109; kaupa land lagn kaupi ok lyritar, t o buy land by a lawful bargain and with full tide of possession, ii. 213; eptir þat nefndi þorkéll sér vátta, ok setti (varði?) þeim lyriti, ok fyrirbauð þeim at dæma, Lv. 31; ok er únyt stefna hans eðr lyriti (lyritr?), Grág. ii. 226; hann (the Goði) skal nefna sér vátta, áðr hann faeri lyrit fram, í þat vætti, at ek ver lyriti, goða-lyriti, löglyriti fullum domendum at dæma urn siik þá... enda skal hann svá verja kviðmönnum lyriti, at bera kviðu um hann, i. 111; ek ver lyriti minimi, loglyriti domendum at ciæma, id.; færa lyrit sinn fram, t o utter one's veto, id.; fara með land-lyriti, ii. 225. COMPDS: lyritar- eiðr, m. a ' lyrit-oatb, ' a kind of oath of compurgation in the Norse, but not in the old Icel. law; it was an oath of three, viz. of the person who took the oath, with two compurgators, in remembrance of the three lyrit stones, which gave the name to this oath of compurgation; nú skal lyritar-eið svá vinna, sjáifr skal hann vinna, ok annarr jafnréttis- maðr, ... sá skal enu þriði, er ..., N. G. L. i. 56, cp. Js. 30, Jb.; stendr lyritar-eiðr fyrir hvárt þriggja marka mal ok þau er minni eru, N. G. L. ii. 306; hón skal þess synja með lyritar-eiði með frjálsum konurn tveimr, i. 376 (394), of a compurgatory oath in the case of a still-born child. lyritar-varzla, u, f. a ban by lyrit, Grág. i. 263, 353. lyritar- vörn, f. =:lyritarvarzla, Grág. ii. 219. lyrta, u, f. [lurtr], a nickname, Fms. viii. lyskra, u, f. a wisp of damp hay spread for drying in a mown field; það eru lyskrur í heyinu, there are -wet wisps in it, 'tis not quite dry; or lyskrottr, adj. full of wet wisps of hay. LYST, f. [losti], lust, desire, but in a good sense; þat er hvers lyst sem hann leikr, a saying: appetite, of food, hafa gúða lyst; matar-lyst, id.; o-lyst, lack of appetite. COMPDS: lystar-góðr, adj. having a good appetite. lystar-lauss, adj. having no appetite. lystar- leysi, n, lack of appetite. LYSTA, t, [losti], to list, desire: impers., e-n lystir, ' me lists, ' one wishes; sem augun (acc.) lystir at sjá, Str. 45; lifði hverr sem lysti, Bs. i. 501; drekka sem lysti, Fms. ii. 135; hann (acc.) lysti at sjá Island, Fs. 104; laut und linu, lysti at kyssa, þkv. 27; e-n lystir til e-s, Barl. 23, Stj. 59; lysta í e-t, id., Fb. ii. 171. II. reflex, to be filled with delight, Barl. 29. lysti-liga, adv. delightfully, gracefully, Stj. 31. lysti-ligr, adj. delightful, Stj. 45, Sks. 535, Hkr. iii. 264, Barl. 148. lysting, f. pleasure, delight, Stj. 45: desire, 148, passim. lysti-samligr, adj. delightful, Stj. lysti-semi and lysti-semd, f. = lysting, Fbr. 137. lyst-knappr, m. a nickname, Sturl. iii. 55. lystug-leiki, a, m. = lysting, Stj. 47: lust, 146. lystugr, adj. [Germ, lustis;; Old Engl. l;*s/ y], eager, willing, Stj. 8, 178: charming, lystugt er úti at vera á vori, Bb. 3. 55. 2. mod. hearty, of appetite for food; o-lystugr, of bad appetite, also of food. lystuligr, adj. = lystiligr. lýð-biskup, m. = ljóðbiskup, q. v. lýð-maðr, m. a commoner, layman, Stj. 582, Róm. 228. lýð-mannligr, adj. like a common man, Al. 86. lýð-menni, n. collect. = lýðmaðr; svá tignir menu sem lyðmenni, Róm. 158. LÝÐR, m., gen. lýðs, pl. lýðir; but lýðar, Akv. 12, Sighvat (Fms. vi. 40); [from Goth. liudan = to grow; cp. Ulf. jugga-laups^veaviaicos; A. S. le o5; Engl. lewd p eo ple; O. H. G. lint; Germ, leute; Swed. ung- lyde = youth; cp. Gr. Aaos, \fws] :-- people, esp. the common people; lyðr heitir landfólk, Edda 108; vera allir samt sem einn lýðr, Stj. 187; þegar lyðrinn var sjálfráða, O. H. 4Ó; allit., stjórn ly'ðs ok lands, Orkn. 124; lands-lýðr, the pe op le of the land; allr lyðr, all people, Fs. 178; öllum lýð, Magn. 438; allir lyðir, 656 A. ii. 18; af lýðum sinum, by his people, Stj. 347; Múspells-ly'ðir, Vsp. 51; en er konungr heyrði ákafa lýðsins, Ó. H. 205; tók þar lyðr við trá ... í vilð við ly'ðinn, Fms. x. 393; ok margr lýðr annarr, Karl. 425: thehousehold folk, gakk þ\i út ok allr iyðr með þér, Nj. 2OO. lyðska, u, f. custom, manner; sið ok lýðsku, 656 B. 8; ein var hón sér í lýðsku, Fs. 30; öngum manni var hann líkari í sinni ly'ðsku en Áka móður-bróður sínum, Fms. xi. 50; í allri ly'ðsku ok í öllu sínu athæfi, 78; hann hefir sömu ly'ðsku sína ok úðr, O. H. L. 5; see Ijóð- æska. 2. dialect, Symb. 10, Hom. (St.) 61, (múl-lýðska.) lýðskaðr, part, mannered, Fms. i. 134. lýð-skylda, u, f. homage, the duty of a liegeman towards his lord; eptir þat veitti jarl honum önga lyðskyîdu, Fms. iv. 24, O. H. 91; sem góðr þegn skal góðum konungi veiîa, skal ek honum alla þá lögliga lýð- skyldu ... (in the oath of homage), Gþl. 68. lýð-skyldi, n. = lýðskylda, Fms. x. 398, 399. lýð-skyldr, adj. subject, yielding lyðskylda to one, Eg. 14; vóru þá jarlar honum lýðskyldir, Ó. H. 91, Fms. i. 14. lýð-skyldugr, adj. -- lýðskyldr, Fas. ii. 458. lýð-skærr, adj. [skera], of blubber, of which all have a right to carve, N. G. L. i. 252. LÝJA, pres. ly, lyr; pret. lúði; part, lúinn (lúiðr ?) :-- to beat soft, thraih; hann lyr ok lemr, Stj. 95; hann lagði steininn niðr fyrir smiðju- dyrum, ok lúði þar við járn fíðan, to forge iron with a sledge-hammer, Eg. 142; lyja likam sinn, to chastise one's body, Stj. 395; hón ly'str hann með trénu, svá at hón lýr (Ed. wrongly glýr) alla höndina, strikes him (on the wrist) with a cudgel and disables his band, Gísl. 156: metaph., IVr hann (acc.) sóttin, ok deyr hann, Fs. 195. II. reflex, t o become benumbed by a blow, of a limb; ok varð mikit högg svá at lúðisk undir, ok brotnuðu rifin, Korni. 212. 2. to be worn, exhausted; tóku menu at lyjask mjök á erfiði, Grett. 95; þá tók Haraldr konungr at eldask mjiik ok lyjask, Eg. 171. III. part, lúinn, worn, bruised; vóru ok árar injök lunar, the oars were much worn by pulling, Bárð. 169; hann brytr upp gólfit er áðr var laust ok hut, Bs. i. 198 :-- weary, ex- hausted, var luinn hestr hans mjök, Bárð. 171; hann verðr ok luinn, feir undir eina eik ok hvílisk þar, Fas. i. 131. LÝR, m., gen. lys, a kind of/îs h, gadus pollachius, Edda (Gl.), = Norse lyr; whence lýr-gata, lý-braut/ lý-slóð, lý-teigr, the track of the lyr, poet. = the sea, Lex. Poët. LÝSA, t, [Ijos; Dan. lyse; Swed. Huso] , to lighten, illumine; hón (the sun) skal lysa allan heim ok verma, Sks. 38; sól lýsir tungl, Rb. 448, passim, Hom. I2S, MS. 656 C. 2; æ ly'sir mön af mari, to shed light, Vþm.; lysa blinda, to give light to the blind, 677. 5, 656 B. í 2 :-- to lighl up, lysa lampa, Str. 18, Sks. ii. 177: l)'sa kirkju, to light up a church, D. I. passim, Vrn. passim: to illuminate a book, en Magnus prestr hefir skrifat upp þaðan, ok lyst alia, Fb. (inscription) :-- of the daylight, t o dawn, lilt var lyst af degi, Ld. 46; um morguninn er lysa tók, Fms. i. ill; þegar er litt var lýst, Ó. H. 115. 2. impers. it shines, beams; lysti ok mjök af hjulmi hans er sólin skein a, Fms. i. 44; fyrir þínar sakar lýsir allan heim, by thee light shines on all the world, Hom. 31. II. metaph. to explain, Sks. 193, 587. 2. to manifest, shew, exhibit; lysa ótrúleik, Eg. 64; lysa hug sinn, to declare one's mind, Grág. i. 8; Heinir ly'stu mikinn drengskap, Fms. ix. 344: pass., sem lysisíc í sögunni, xi. 440; hann lysti meir í því ríki sitt ok þrályndi en réttlæti, Bs. i. 17; ok sagði hvern fjandskap menn höfðu þar við hann lyst, 19; segir at þau lysti mikia þverlyndi ok ákaflyndi í þessu, Ó. H. 144. 3. to proclaim, publish, give notice of, as a law term: with acc., menn skulu í dag ok á morgun lysa sakar þær allar, er til fjórðungs- dóms skulu ..., ef maðr vill lysa sök á hönd manni, Grág. i. 18; lysa frumhlaup, sár, eðr víg á hendr manni, to charge a person, make an indictment against, ii. 34; vig ly'sir þú, Hkv. 2. 8. p. with dat., lysa vígi á hendr sér, to declare oneself to be the cause of a death; imme- diately after the deed the slayer had to declare himself, otherwise the deed was counted for murder, see the remarks s. v. morð, and the Laws and Sagas passim. y. to publish, proclaim, with dat.; hón lysti þvi, at hón myndi til alþingis ríða, Nj. 12; Halldúrr lysir þingreið sinni, Ld. 236; lýsa dómum sinum, Sks. 641 :-- lysa e-u yfir, lo make known, Fms. viii. 93, xi. 6: impers., mi lysir her yfir því, er margir maeltu, at hón þótti nokkut vergjörn, xi. 25: absol., ef maðr lysir til fimmtardóms um bjargir manna, Gnig. i. 73; hann skal lysa et nzsta sumar til fram- færslu þess ómaga, 129. 8. to publish the bans of marriage. lýsa, u, f. a gleam, shimmering light; bra yfir blám loga, fulrir spurði hvat lýsu þat vaeri, Gullþ. 5; ek sé ly'su (lysa Ed.) langt norðr í haf, Fas. ii. 30 (in a verse); ek so lysu nokkura til hafsins, Finnb. 230; Sturlu sy'ndisk sem lýsu nokkurri brygði fyrir hamarinn, Sturl. ii. 86. ly&u-knappr, m. a nickname, Sturl. iii. II. a fish, gadus mer- luccius, Norse lysing, Edda (Gl.), Fms. vi. 376 (in a verse). lýsari, a, m. an illuminator, Fms. x. 244, MS. 655 xiii. B. 3. lýsi, n. a lighting, brightness, Hom. J 28. II. o il, train-oil, from its bright colour, Stj. 154, K. Á. 206, Gþl. 524, K. þ. K. 162, freq. in mod. usage; þorsk-lysi, cod-oil; hakarls-ly'si, shark-oil; sel-lysi, s eal- o il; brætt ly'si, sjúlfrunnið lýsi. COMPDS: lýsis-fat, n. o noil- cask, Bs. i. 842. lýsi-mœlir, m. an oil-dealer, N. G. L. iii. lýsi-gull, n. bright gold, opp. to rauða gull, Edda 68, Fas. iii. 627. lýsi-ker, n. a lantern, Vrn. 6. lýsi-kista, u, f. a candle-box, Am. 6. lýsi-kola, u, f. a kind of lamp, Vm. 9, D. I. i. 270. lýsing, f. light, illumination, K. Á. loo. 2. the daybreak, dawn; i lysing þessa dags, Hom. 80; hann andaðisk þann sama morgun í lýsing,