This is page cv_b0410. Please don't edit above this dashed line. Thank you!
-----------------------------------------------------------------------------
410 MANNDAÐ -- MANNJAFNAÐR.
x. 212 :-- loss of life, mortality, Eg. 98 new Ed., Fms. x. 211, Bs. i. 31, Ann. passim.
mann-dáð, f. a manful deed, act of prowess, in plur. virtues, Hom. (St.) 59, MS. 686 B. 8, 625. 184.
mann-deild, f. a discussion, division, Fms. x. 97.
mann-djöfull, m. a demon in human shape, fiend of a man, cp. Germ. Manteuffel, Fs. 36.
mann-dómligr, adj. human, Mar., Edda 147 (pref.), Barl. 110.
mann-dómr, m. manhood, humanity, human nature, Edda 149 (pref.), Pr. 465, Gþl. 40, Sks. 688; taka á sik manndóm, of the Incarnation, Barl. 27, 168. II. manliness, prowess, Nj. 176, Al. 83, Fms. ix. 333. 2. humanity, goodness, generosity, Fms. i. 222; engan manndóm né hjálp vildu bygðar menn sýna þeim, 197; sýna e-m manndóm, to shew kindness towards, Bs. i. 35. COMPDS: manndóms-ást, f. = mannást, Al. 45. manndóms-leysi, n. unmanliness, meanness, Fb. iii. 448. manndóms-maðr, m. a brave man, Eg. 39, Fms. iv. 86.
mann-dráp, n. murder, slaughter, Hom. 86: esp. in plur. slaughter in a fight, Fs. 9, 135, Edda 40, Fms. iii. 11, vi. 421, Hkr. i. 290, Stj. 621. COMPDS: marmdrápa-laust, n. adj. without slaughter, loss of life, Sturl. ii. 63. manndráps-maðr, manndrápa-maðr, m. a man-slayer, murderer, Fms. xi. 226, Stj. 517, Hkr. i. 155. manndráps-sök, f. a case of murder, Sks. 692, 786, Stj. 467. manndráps-veðr, n. a violent gale, in which many lives are lost. manndráps-þing, n. an assembly held on account of a murder, Gþl. 438.
mann-drápari, a, m. a man-slayer, murderer, Gþl. 22, Stj. 13.
mann-dygð, f. virtue, Bs. i. 46, Fas. iii. 395.
mann-dýrðir, f. pl. manly qualities, 625. 26, Rb. 378, Róm. 302, MS. 655. vii. 2, Al. 87, Geisli 18, Edda (Ht.) 13.
mann-eign, f. the having a husband, Greg. 74.
mann-eldi, n. the maintenance of a person, Grág. i. 296, 444: human food, Ám. 66; gott til manneldis.
mann-elska, u, f. = mannást.
mann-erja, u, f. = mannlæra, Glúm. 341, but a doubtful passage.
mann-eskja, u, f. [Germ. mensch, m.; cp. Ulf. mannisks = GREEK; Dan. menneske; Swed. menneska; Scot. mensk] :-- a man (Lat. homo); from the time of the Reformation this word is freq., but it is rare in old writers; indeed, hann tók manneskju hold, Hom. 160, is the only instance on record, for A.A. 196 is a compilation from a paper MS.; the word is, however, a good one, and is freq. in N.T., Vídal. passim: in mod. usage it often, in both speech and writing, takes the place of mann (maðr).
mann-eygr, adj. = mannýgr, Bs. i. 368.
mann-fagnaðr (-fögnuðr), m. a grand entertainment, the fare at a banquet, Eg. 482, Hkr. i. 139, Ísl. ii. 403, Fas. ii. 118.
mann-fall, n. slaughter in battle, Eg. 32, 59, 298, Nj. 44, Gullþ. 24, 25, Fms. i. 24, vi. 406, vii. 57, Ó.H. 40, passim: of sickness, Sturl. iii. 279, Ann. 1349 (of a plague or sudden death).
mann-fang, n. = mannkaup; þykist þú m. eiga í sonum, Fas. ii. 521.
mann-farmr, m. a ship-load of men, Fms. viii. 33, 382.
mann-fái, a, m. [fá = to draw], a 'man-image,' human figure; rauðan skjöld ok dreginn á mannfái, Fb. ii. 250; cp. þar var kveiktr fái á, Konr. 17 (vellum); var kvikr fái (a 'life-image,' figure drawn from life) á þeim grafinn, id.
mann-fár, adj. having few men; hón er mannfá, has but few inhabitants, Stj.: neut., mannfátt, few people, Fms. vi. 207, vii. 312.
mann-fellir, m. great mortality, from plague, hunger, or the like.
mann-ferð, f. = mannaferð, Sturl. iii. 132, Ísl. ii. 148.
mann-fjándi, a, m. a human fiend, Fs. 36, 44, Fms. ii. 83.
mann-fjölð, f. people, Ad.
mann-fjöldi, a, m. a multitude, crowd of men, Fms. vi. 203, vii. 161, xi. 108, Ann. 1403, passim.
mann-fleiri, see mannmargr.
mann-fóli, a, m. a fool, idiot, Boll. 352, Fs. 40.
mann-fólk, n. 'man-folk,' mankind, Hkr. i. 5, 9, Fas. i. 391, Edda 43, Fms. i. 24, Eg. 47, Edda 147 (pref.), Hkr. ii. 267, (but land-fólkit, Ó.H. 162, l.c.)
mann-frelsi, n. manumission; better man-frelsi; see man. II. freedom, rights of man, mod.
mann-fróðr, adj. skilled in mannfræði, Hkr. iii. 250.
mann-fræði, f. 'man-science,' history, esp. genealogies; at öllu fróðr, lögum, ok dæmum, mannfræði ok ættvísi, Fms. vii. 102; lög eðr sögur eðr mannfræði (genealogies?), Bs. i. 59; en nam, þá er eigi dvaldi annat, þat er móðir hans kunni kenna honum, ættvísi ok mannfræði, 91; Bárðr kenndi Eið lögspeki ok m., Bárð. 24 new Ed.
mann-fundr, m. a meeting, Nj. 113, Fs. 39, Fms. i. 35, Grett. 106 A.
mann-fúlga, u, f. money (fúlga) for a person's maintenance (mod. meðgjöf), Grág. ii. 343.
mann-fýla, u, f. a 'foul person,' rascal, a term of abuse, Nj. 56, Fs. 39, 46, 51, 99, Rd. 262.
mann-fæð, f. smallness of population, lack of people, N.G.L. i. 376, Róm. 346.
mann-fæða, u, f. human food, Fms. i. 126, ii. 242.
mann-fæði, n. = mannfæða, Stj., Fb. i. 111.
mann-færð, f. the condition of a road, Eg. 546.
mann-för, f. travelling, Eg. 114, Hkr. ii. 188.
mann-gangr, m. a muster of troops, Orkn. 112 old Ed.
mann-garðr, m. a ring of men, Eg. 80, Al. 169, Fas. ii. 33.
mann-gersemi, f. a 'jewel of a man,' Bs. i. 81, Þiðr. 153.
mann-gi, often spelt mangi, gen. mannskis, Hm. 115, 147: acc. manngi, 623. 31, Fms. vi. 196 (in a verse), Ísl. ii. 483; dat. manni-gi, Greg. 65; [mann-gi, see -gi] :-- no man, nobody: 1. in poetry; svá er maðr sá er manngi ann, Hm. 49; nýtr manngi nás, 70; leiðisk m. gott ef getr, 131; er m. veit, 139; svá at mér m. mat né bauð, Gm. 2; m. er þér í orði vinr, Ls. 2, 35; síðan þik m. sér, 59; mun míns fjár m. njóta, Skv. 2. 5, Sdm. 12; sköpum viðr manngi, Am. 46; bannar þat m., 75: mat þú villat né mannskis gaman, Hm. 115; mannskis mögr, no man's son, 147; at mannskis munum, Skm. 20, 24: acc., manngi annan, no other man, Fms. vi. 196 (in a verse): used as adjective, m. annarr mildingr, 26 (in a verse), Landn. 197 (in a verse). 2. in prose; svá er sagt at m. veit hvat Guð er, Eluc. 3; ok mælti því m. í gegn, Íb. 17; manngi (acc.) hyggjum vér göfgara né tignara en Krist, 623. 31; regn görði svá mikit at mannigi vas ór husi út gengt, Greg. 65; mælti þá manngi í mót honum, Fms. viii. 244, v.l.; manngi skal kenni-mönnum eigna þat, at ..., Greg. 19; hann telr þat manngi (acc.) munu gört hafa, Ísl. ii. 483 (Heiðarv. S. excerpts).
mann-girnd (-girni), f. a longing for a husband, Ísl. ii. 162.
mann-gjarn, adj. eager to marry, (Dan. giftesyg), Fms. vi. 104.
mann-gjarnliga, adv. eagerly, Fb. i. 555.
mann-gjöld, n. pl. weregild, Eg. 575, Nj. 22, 189, Lv. 55, passim.
mann-gæzka, u, f. goodness, kindness, Nj. 282, v.l.
mann-görð, f. the contribution of a man to the levy, as also the district which had to contribute one man, N.G.L. i. 15, 100. manngörðar-maðr, m. a member, inmate of a m., N.G.L. i. 12.
mann-hatr, n. 'man-hate,' misanthropy.
mann-hár, adj. of a man's height, Bs. i. 422, Ann. 1414, Fas. iii. 266.
mann-háski, a, m. danger of life, Fms. xi. 23, Hkr. ii. 78, Bs. i. 321.
mann-hefnd, f. blood revenge, Fs. 73, Nj. 57; fébætr eða mannhefndir, 165, Lv. 68; mannhefnda laust.
mann-heill, f. bliss, favour, good report; var sá kynsþáttr kallaðr Skíðungar, ok hafði litla mannheill, Korm. 160; hann átti lítið fé ok m., Sturl. i. 74; vitr ok vinsæli, ríkr ok góðgjarn, hann hafði m. mikla, iii. 96; svá virðisk mér, at minni m. hafir þú á Íslandi en hér með oss, Fbr. 91; hann var vinsæll ok mannheilla-maðr mikill, and a very popular man, Fs. 86.
mann-heill, adj. safe and sound; to the question, hvað er í fréttum? the answer is, mannheilt og ó-sjúkt; meðan mannheilt var, D.N. ii. 358.
mann-heilsa, u, f. good health of men, D.N. ii. 845.
Mann-heimar, m. pl. 'Man's-home,' the abode of men, GREEK, opp. to Goð-heimar, Hkr. i. 14 (Yngl. S.)
mann-helgr, f., mod. mann-helgi, f. indecl. :-- personal rights, inviolability of person, N.G.L. i. 8: the section of the law treating of personal rights, also called mannhelgar-bálkr, ii. 45: hér hefr upp mannhelgi vára, þat er fyrst í mannhelgi várri, at ..., id. :-- a sanctuary, þar var mannhelgr mikil, ok miklar viðlögur við manns aftak, Fms. x. 391.
mann-hringr, m. a circle, ring of men, Orkn. 112, Eg. 88, Fms. ii. 174, x. 229, Oacute;.H. 177, Stj. 415, Bs. i. 629, 633.
mann-hundr, m. a 'man-dog,' scoundrel, Fb. i. 354, Gísl. 50, Fs. 38, Stj. 624, Karl. 502.
mann-hús, n. pl. 'man-houses,' dwelling houses, Gísl. 29.
mann-hæð, f. a man's height, as a measure, Sturl. i. 118, Bs. i. 347.
mann-hægr, adj. gentle, of animals, opp. to mannýgr, Stj. 57.
mann-hætta, u, f. = mannháski, Lv. 53, Korm. 80, Hkr. ii. 26, Bs. i. 621; mannhættu-laust, without danger of life, Eb. 118.
mann-hættliga, adv. dangerously, Fms. viii. 350, v.l.
mann-hættr, adj. dangerous to life, Ó.H. 26, Fms. ix. 516, vi. 394.
mann-höfn, f. the maintenance of a person; í viðar-föngum, smíðar-kaupum ok mannhöfnum, Bs. i. 81. mannhafnar-maðr, m. a good husband, Bs. i. 26.
manni, a, m. = maðr, answering to the Goth. manna; sumt ekki at manna (dat.?), Fms. vi. 53: as a nickname, Maurer's Volkssagen.
mann-íllska, u, f. wickedness, Fms. iii. 89.
mann-jafnaðr or mann-jöfnuðr, m. a comparison of men, i.e. a dispute in which each contends that his hero is the greatest; þar var ölteiti mörg, þar var talat um mannjöfnuð, ok hverr þar væri göfgastr maðr í sveit eðr mestr höfðingi ok urðu menn þar eigi á eitt sáttir, sem optast verðr ef um mannjöfnuð er talað, i.e. a comparison of persons is odious, creates strife, Eb. 184; Þorsteinn svarar, ekki ferr ek í mannjöfnuð, segir hann, Ísl. ii. 214; þar var margt talat er menn vóru drukknir mjök, ok kom þar at rætt var um mannjöfnuð, Orkn. 210; þeir fóru í mannjöfnuð ok töluðu um Þorgils ok Eirek, Fs. 149; var mart talat við drykkinn, ok þar kom at farit var í mannjafnað, ok því næst var rætt urn konungana sjálfa, Fms. i. 58; for a classical instance see the dialogue between the