This is page cv_b0438. Please don't edit above this dashed line. Thank you! -----------------------------------------------------------------------------
438 MUNDR -- MUNR.
therefore was different to the dowry (heiman-fylgja), and has nothing answering to it in the modern law, nor perhaps in the old Greek or Roman customs; hence Tacitus speaks of it as something strange, dotem non uxor marito, sed maritus uxori affert. Germ. ch. 18. On the other hand, the Teutonic rites of marriage call to mind the ancient patriarchal times as described in Gen. xxiv and xxix. The etymological connection between mundium = tutelage and the Norse word is not altogether clear. In modern Icelandic usage heiman-mundr is erroneouslv used instead of heiman-fylgja, q.v. -mundr, m. the latter part of several pr. names, Ás-mundr, Ey-m., Guð-m., Geir-m., Há-m., Hall-m., Her-m., Loð-m., Sig-m., Söl-m., Þór-m., Ver-m., Vé-m., Vil-m., Ög-m.: contr. Mundi, whence Munda-grös, n. pl. a kind of lichen, Hjalt. mund-riði, a, m. the handle of a shield, Gr. GREEK (Herod, i. 171), Nj. 66, Ld. 220, Bjarn. 65, Finnb. 286, Karl. 440, Gþl. 105, Sks. 373; þrár mundriðar, N.G.L. ii. 42. mun-gát, n., thus spelt (and not munn-gát) in the best MSS., Bs. i. 340, etc.; [prop. = a dainty; from munr and gát (q.v.) from geta; Dan. mundgodt] :-- a kind of ale, small beer, Ölk. 34, Fms. vii. 249, viii. 87, Eg. 24, 247, Sks. 163; matr ok m., Gþl. 15, Hom. 87; mjöðr ok m., Fs. 4, Fms. vii. 12; Sigurðr konungr veitti annan hvern dag fiska ok mjólk en annan-hvern slátr ok mungát, Ó.H. 33; gestum líkaði ílla er hirðmenn drukku mjöð en þeir mungát, Fms. viii. 166; göra m., to brew m., Bs. i. 197; heita m., 340; var mjöðr blandinn ok m. heitt, Sturl. ii. 245; súrt mungát, Bs. i. 819; mjöð eðr m., Fb. ii. 340; ale (öl) and mungát are synonymous, whereas beer and mungát are distinguished, B.K. 88, D.N. (see Fr.); mungáts bytta, Fms. ii. 165; mungáts efni, Bs. i. 340; mungáts görð, brewing of m., Fas. ii. 25. muni, a, m. the mind; see munr. Muninn, m. the name of one of Odin's two ravens, Gm,, Edda. munligr, adj. pleasant, Barl. 71, Þiðr, 96. munni, a, m. a mouth, opening, Landn. 119 (of a cave = hellis-munni, q.v.), Fms. vi. 189, 344; ofns m., Al. 55; grafar m., Mark xvi. 3. munn-laug, f., see mundlaug. MUNNR, m., old nom. muðr, in poems, but gen. munns, dat. munni; [Ulf. munþs = GREEK; A.S. muð Engl. mouth; Germ. and Dan. mund; Swed. mun] :-- the mouth, Edda 71, 109; hafa slíkar ræður í munni, Fms. ii. 292; leggya e-m orð í munn, Fær. 254; segja, mæla fyrir munni sér, to say in a low voice, Al. 2, Vígl. 31; má eigi einum munni allt senn segja, Fms. xi. 43, v.l.; also, einum munni, with one mouth, unanimously; mæla feigum munni, Nj. 9; e-m verðr orð (vísa) á munni, to utter, Sd. 139, Fb. i. 525; ferr orð er um munn líðr, a saying, Vápn. 15; lúk heill munni sundr, well said! Band. 37 new Ed.; mæla af munni fram, Fms. vi. 375; mælandi muðr, a speaking mouth, able to speak, N.G.L. i. 61; halda munni, to hold one's tongue; það er mikit í munni, big in the mouth (in talk), but really small; vera mestr í munninum, of a braggart :-- of beasts, með gapanda munn, Edda 41; þá mun hann alla yðr í munni hafa, Fagrsk.; úlfs-munnr, Fms. vi. (in a verse); frá leons munni, Stj. 463, Grág. i. 383 (of a horse): of a bird, 623. 9; but commonly kjöptr, nef, goggr, q.v. II. metaph. the steel mount of an axe or hammer, (öxar-muðr, hamars-muðr); öxin hljóp niðr í steininn svá at muðrinn brast ór allr ok rifnaði upp í gögnum herðuna, Eg. 181; öx nær álnar fyrir munn, 715, Ld. 276, Gullþ. 20; hann kastar frá sér öxinni, ok kom í stein ok brotnaði ór allr muðrinn, Sd. 177; hamars-muðrinn sökkr djúpt í höfuðit, Edda 30; nema Einarr kyssi öxar munn enn þunna, Fms. vi. (in a verse). 2. an opening; sekkjar munninum, Stj. 214; but usually munni (the weak form). III. a nickname, Fb. iii, Landn.; gull-muðr = chrysostomus. COMPDS: munna-magi, a, m. the maw of a cod-fish. munn-biti, a, m. a bit, little mouthful. munn-eiðr, m. swearing, Sks. 25. munn-fagr, munn-fríðr, adj. with a fine-shaped mouth, Fms. viii, (in a verse). munn-fyllr, f. a mouthful, Edda 47. munn-harpa or munn-herpa, u, f. 'mouth-harp,' cramp in the mouth from cold: the name of an ogress, Edda (Gl.) munn-ligr, adj. oral, and munn-liga, adv. orally. munn-lítill, adj. with a small mouth, Stj. 79. munn-ljótr, adj. with an ugly-shaped mouth, Nj. 39, Fms. ii. 20. munn-mæli, n. pl. sayings, saws. munn-nám, n. = munnshöfn, Bs. i. 241. munn-rugl, n. twaddle, Stj. 401. munn-setja, setti, to set the edge, sharpen, N.G.L. iii. 198. muunn-sopi, a, m. a 'mouth-sip,' draught. munn-stórr, adj. large-mouthed. munn-stæði, n. the part of the face about the mouth, Eg. 304. munn-sviði, a, m. a soreness of the mouth, munn-tal, n. chatter; munntal jötna, poët. = gold, see the legend in Edda 47. munn-varp, n. a kind of metre, Edda 137: an extemporised ditty. munn-vatn, n. 'mouth-water,' saliva. munn-vik, n. pl. the corners of the mouth. munn-víðr, adj. wide-mouthed, Bárð. 165. munns-höfn, f. (655 xii. 3), mod. munnsöfnuðr, m. language; íllr m., bad language, swearing and the like. MUNR, m., older form monr, Hom. (St.) 21, gen. munar, dat. mun, pl. munir; [Dan. mon] :-- prop. the moment or turn of the balance; this sense, however, only occurs in phrases more or less derived or metaphorical, as in the phrase, vera mikilla (lítilla) muna (gen. pl.) vant, to be in want of much (little); man yðr eigi svá mikilla muna ávant, at þér munið eigi vilja upp hefjask ok rekask af hendi frænda-skömm þessa, ye are not in want of so much, that ..., you are not so deficient, that ..., the metaphor from under-weight, Ó.H 32, cp. Fms. iv. 79; hann spurði eptir vendiliga hvernig Kristinn dómr væri haldinn á Íslandi, ok þótti honum mikilla muna ávant at vel væri 44; lítilla muna vant, lacking but little; hygg ek at mér verði meiri muna vant en Þórolfi, Eg. 113; ok er mér mikilla muna vant at ek halda réttu máli, ef ek skal heldr láta lausar eignir mínir aflaga fyrir þér en berjask við þik, 504; en ef við annan þeirra verðr muna vant, Grág. i. 120 :-- sjá fyrir mun (munum) um e-t, to foresee how a thing will turn, what turn it will take; eigi þykkjumk ek þar sjá fyrir munum, hvárt ..., Fb. i. 529; Erlingr fékk sér eigi skaplyndi til at biðja hér neinna muna um, E. was too proud to beg anything in this case, Ó.H. 47. 2. temp. the nick of time; hann bað Hallverð ganga út til sin um litla muni, for a little while, Fms. ii. 71. II. the difference; hví görir þú svá mikinn mun barnanna? Sd. 141; er þess mikill munr, hvárt ..., it makes a great difference, whether ..., Fms. vii. 132; ef fé er verra, ok skulu þeir virða þann mun, ok skal hann gjalda honum þann, make good the balance, Grág. i. 428; ok vænta þess at mála-efna munr muni skipta, Sturl. iii. 241, Fb. i. 20, passim in old and mod. usage. 2. moment, importance; vil ek bjóða honum mitt lið, því at eigi er þat við hváriga muni, for it will tell something in the balance, Fs. 16; at hann skyldi segja honum þá hluti er honum væri munr undir at vita, Sturl. ii. 151; mun hverjum vitrum manni þykkja mikill munr undir því vera, at ..., every wise man will think it of great moment, that ..., Sks. 269; e-m er munr at e-u, it is of some moment; ok mætti þér konungr verða munr at, at þeir væri þér heldr sinnaðir en í mót, Fms. i. 297; munr er at manns liði, a man's help is always something, Bs. i; Grimr görði ok þann mun allan er hann mátti, G. strained every nerve, Eg. 188. III. the dat. muni or mun before a comparative, by a little, as also considerably, a good deal; ljóstú mun kyrrara, strike somewhat more gently, Hkr. iii. 365; ef þú vilt lögum at fylgja, þá er þat mun réttligast at Sigurðr njóti vitna sinna, 257; með muni minna liði, with considerably less forces, Fagrsk. 172; muni síðar, a little later, Geisli 23; hón sagði mun fleira, a good deal more. Am. 45; stundum með mjúklyndi, en stundum muni harðari, Barl. 176; muni hægri, a good deal easier, Orkn. (in a verse): gen. muns, með muns minni rás, muns tómlegari ok seinna ... muns mjúkari, Barl. 72. 2. adding a pronoun; þeim mun skírlegri, Fs. 121; ek sá at þeim mun er betr, it fares so much the better. Fms. xi. 228; þeim mun fleiri gildrur, all the more traps, Barl. 24; þeim mun lengr, 101; en svá miklum mun sem sól er ljósari en náttmyrkr, svá myklu er ok meiri ..., by so much as the sun is brighter than night-mirk, so much greater ..., 116; engum mun verr en áðr, nothing less than before, Ó.H. 69; engum mun betr, not a bit better, 222; öngum mun betri, 113; ok var sá öngum mun fegri, 75. IV. the adverb, phrase, fyrir alla muni, by all means; fyrir hvern mun, id., Gullþ. 7, Grett. 193 new Ed., Fms. i. 157; fyrir öngan mun, by no means, Edda 57, Nj. 200, 201, Fms. i. 9, Gþl. 531. V. plur. means, things, objects, property; en hann á þat er et fyrra várit var í þeim munum, Grág. ii. 338; at eigi monið or alla yðra muni til leggja, to contribute all one's means, strain every nerve, Ó.H. 32; hefir þú, faðir, þar marga þína muni til gefna, Ld. 102; ok vildi, at allir landsmenn legði sína muni til at biskups-stóll væri efldr, Fb. iii. 446. 2. biskup talaði hér um mjúkliga, las fyrst smám ok smám munina fyrir þeim. expounded all the details for them, Fms. ix. 52; slíkt sem hann fékk munum á komit, such that he could manage all that he could get (metaphor from counting or balancing), Játv. 40; fé-munir, means; vits-munir, 'wit-means,' reason; geðs-munir, skaps-munir, temper; gagns-munir, useful things. MUNR, m., gen. munar and muns, pl. munir, [Ulf. muns = GREEK; A.S. myn -- love, mind; Engl. mind; mid.H.G. minni; Germ. minne-sang] :-- the mind, Edda (Gl.); af munar grunni, Höfuðl. 19; ór munar öngum, the mind's straits, Kormak; munar myrkr, Líkn. 4; munar stríð, the mind's distress, Skv. 3. 38; missa munar ok landa, to lose life and land, Hkv. 2. 44. II. a mind, longing, delight; at mínum, þínum munum, to my, thy mind, i.e. as I like, as thou likest, Skm. 35; þvíat álfröðull lýsir of alla daga ok þeygi at mínum munum, for the sun shines all day long, and yet not to my mind, Íb. 5, in the words of the love-sick god Frey, which call to mind Hamlet's words (this most excellent canopy, the air, etc.); at mannskis munum, to please anybody, Skm. 20, 24; þíns eða míns munar, 43; leita e-m munar, to comfort one, Gkv. 1. 8; at mun banda, according to the will of the gods, Hkr. i. (in a verse); at mun sínum, to one's heart's content, Fms. i. 27 (in a verse); hverr lifði at sínum mun, Bjarn. (in a verse), Og. 34; í mun e-m, to one's mind or liking. Korm. (in a verse): at þú görir eptir mínum mun, Fb. i. 21: the phrase, e-m leikr munr á e-u, to have a mind for; tak sjálfr við þeim ef þú þykkisk of gefit hafa eðr þér leikr munr at, Ld. 318, v.l; lék mér meirr í mun, I longed more for, Skv. 3. 39; as also, leika at muni, Gsp.; gráta at muni, to weep heartily, Vtkv. (in a verse); land-munir, q.v.: and in mod. usage, mér er það í mun, I have a mind for that. 2. love; sá inn máttki munr, Hm. 93; vættak mins munar, I waited far my heart's delight, 95: the