This is page cv_b0439. Please don't edit above this dashed line. Thank you! -----------------------------------------------------------------------------
MUNAFULLR -- MÚNKR. 439
phrase, komask á muni við e-n, to insinuate oneself, vita ef ek get komisk á muni við Ólöfu konu hans, Vígl. 58 new Ed. COMPDS: muna-fullr, adj. delightful, Sól. 35. munar-heimr, m. delight's abode, the world, of pleasure, Hkv. Hjörv. 42. munar-lauss, adj. (mod. munaðar-lauss), joyless, orphaned, Gkv. 1. 4, (cp. munaðar-leysi, n. orphanhood, and munaðar-leysingi, a, m. an orphan, which forms are freq. in mod. usage.) mun-ligr, adj. delightful, Lex. Poët. mun-ráð, n. a match on which one has set his heart, Hkv. 2. 14. mun-strönd, f. the 'mind's-strand,' poët. for the breast, Höfuðl. 1. mun-stærandi, part. love-awakening, epithet of a girl, Haustl. mun-tún, n. 'mind's-town,' poët, for the breast, Fas. i. 437 (in a verse). mun-vegar, m. pl. the ways of joy, the heavens, Stor. 16. MUNU, a verb whose present is in preterite form, see Gramm. p. xxiii; pres. man, mant (mantú, muntú), man, pl. munum, munut, munu; pret. mundi; subj. pres. muni; pret. myndi; imper. mun, muntu; pres. infin. munu; pret. infin. mundu. In the oldest vellums an o is used throughout for u, thus infin. monu, pret. mon, monu, and so on, whence subj. møndi; thus Thorodd, mon-a (will not) mín móna; and leka møndi húsit (the house would leak) ef eigi møndi (thatched) smiðrinn, Skálda; mun'k = mun ek, Ad. 14, Skv. 1. 40; man'k = man ek, Fms. vii. 337 (Mork.); mona'k = muna ek (subj.): with neg. suff. pres. mon-a, she will not, Thorodd, Höfuðl. 17; monka ek, I shall not, Hkv. Hjörv. 23, Fms. x. 342 (in a verse); mon-at, mun-at (3rd pers.), shall not; monattu or munattu (2nd pers.), Gs. 19, Ls. 49; munum-a, we shall not, Hallfred; see -at, p. 2 :-- a pret. pl. manu without umlaut, or even with a throughout sing. and plur., is also freq. &FINGER; In mod. usage and MSS., as also in less correct paper transcripts of vellums, and in Editions, the pret. infin. mundu is freq. turned into a subj. from mundi, and ought to be restored; thus in Eg. -- sögðu þat vera mundu (Ed. mundi) róg íllra manna, ... konungr kveðsk því mundu (Ed. mundi) heldr af trúa, cp. Eb. (pref. p. xxxviii new Ed.) B. Will, shall, as an auxiliary verb simply denoting futurity, followed by an infinitive; munu margir þess gjalda, Nj. 2; þú mant vera feigr maðr, 63; sem nú man ek telja, Grág. ii. 211; aldri hafði önd mín tvá líkami ok eigi mun hón hafa, heldr mun hón einn líkama hafa nú, ok þann mun hón hafa á dóms-degi, Fms. iv. 121; hón kveðsk hans forsjá hlíta mundu, ... ok kveðsk ganga mundu, Ld. 14; svá man móðir þín til ætla, Nj. 58; muntú ekki mín at slíku þurfa, 55; mon ek þá görask þinn maðr, Ó.H. 47; en ek mon þik láta vera göfgastan lendan mann, id.; þá man yðr eigi svá ... at eigi moneð ér (subj.), 32; segir at nú man til verða sá maðr, 33; hér mantú konung upp fæða, móðir, 64; nú man ek koma til Uppsala-þings, 67; þá mono vér veita þér atgöngu, 69; vel man þér fara, Nj. 55; þú mant segja dauða minn, 58 (but þú munt, next line); úþarfir munu þér verða frændr Hallgerðar, id.; þó man ek ekki göra hann at þræli, id.; hvat ek veit, segir Gunnarr, hvárt ek man því úvaskari maðr en aðrir menn, sem ..., whether I am, whether I should be, id.; hann lét þó svá búit þá mundu verða at vera (a threefold infin.), Ísl. ii. 357. II. with a suggestive sense of may be, probably, about, often answering to may be, perhaps in mod. writers; þá mundi lífa þriðjungr nætr, perhaps the third, about the third part, Fms. ix. 475; þeir myndi hafa nær sjau tigi manna, Sturl. iii. 239; hverr mundi þá segja? Edda 144; ok mundi hann vita þat fyrir er hann vissi dauða sinn, Nj. 98; ok myndi þat Njáll ætla, at ..., 93; þeir sögðu þat vera mundu róg íllra manna, it was nothing but ..., Eg. 55; sögðu at Þórólfr mundi vera hollr konungi, that Th. was no doubt faithful, id., passim. III. in asking and answering, corresponding to Engl. would'st thou? I will; Muntú veita mér þat er ek bið þik? Hvat er þat, segir konungr, Fms. vi. 392; muntú mér, Freyja, fjaðrhams, ljá? -- Þó munda ek gefa þér þótt ór gulli væri, Þkv. 3, 4; mundu fleira mæla? answer, mun ek, Hkv. Hjörv. 2; muntú stefna vilja Hallvarði? Glúm. 365; mun hann dauðr, is he dead? Nj. 135. IV. denoting injunction; hann mælti til Einars, at hann mundi (told him to) leita sér vistar, Hrafn. 5; svá hefi ek helzt ætlað at boð þitt muni vera at áliðnu sumri, Ld. 14 (but rarely). V. ellipt., the infin. vera being left out and understood; ærit bragð mun at því (viz. vera), Nj. 58; lítið bragð mun þá at, Ld. 136; Hálfr mundi mikill afreksmaðr, Mag. 4; torsótt mun (viz. vera) at sækja, Glúm. 365. &FINGER; Hardly any verb is more freq., e.g. þú munt hafa meira hlut sagði Njáll, en þó man hér hljótask af margs manns bani. -- Man nokkut hér minn bani af hljótask? -- Ekki man þat af þessu, en þó munu þeir minnask á fornan fjandskap ok muntú ekki annat mega en hrökkva við, Nj. 90; hversu mun nú ganga síðan? Þú mant ríða til þings. Þá man þú skamt eiga ólifað, ella mant þú verða gamall maðr, ... Veiztú hvat þér man verða at bana ... Þat sem allir munu sízt ætla, segir Njáll, 85. In mod. usage the word munu is far less frequent, and futurity is in speech mostly expressed, as in Gothic, by the pres. indic., as, eg fer á morgun, where an ancient would have said, ek mun fara á morgun; but in solemn style munu is retained, thus, sjá, þú munt barn geta í kviði þínum, ok munt son fæða ok hans nafn skaltú (not muntú) kalla Jesús; hann mun mikill verða, ok kallast sonr hins Hæsta, og Guð Drottinn mun gefa honum sæti síns föður Davíð, og hann mun ríkja yfir húsi Jakobs að eilifu, hans ríkis mun og enginn endir verða ... Heilagr Audi mun koma yfir þig, og kraptr ins Hæsta mun yfirskyggja þig, af því at það hið helga sem af þér mun fæðast skal nefnast ..., Luke i. 31 sqq. in the Icel. N.T. (Vídal.) munuð or munúð, f., contr. from mun-hugð (Barl. 86), mun-ugð, [munr and hugrj :-- pleasure, lust; likams or líkamlig munuð, carnal lust, Hom. 85, 128; bindask munoða sinna, ... lifa at munoðum, Hom. (St.); draga ást þeirra saman til munygðar við sik, Bær. 14; munugðar lífi, a life of lust, 655 ix. C. 2; til munugðar sinnar, Str. 32; móti munugð sinni ok veraldar girnd, O.H.L. 86; deila munuð, Og. 24; drýgja munuð, Sól. 18; fljóðs munuð, a woman's love, Hm. 78; munaðar ríki, sensuality, Sól. 10. COMPDS: munhugð-ligr, adj. sensual, Barl. 86. munuð-lífi, n. a life of pleasure, Al. 87, Stj. 84, 119, 144, Eluc. 27, Ver. 41, Mar. munuð-lífr, adj. sensual, Róm. 312. munuð-samligr, adj. voluptuous, sensual, Hom. (St.) MURA, u, f. goose-grass, silver-weed, potentilla anserina, Fms. xi. 289, Hjalt.; áttu börn ok buru grófu rætr og muru, Maurer's Volks. murka, að, dimin. from morð, to mangle: in the phrase, murka lífið úr e-m, to rack the life out of one. murningr, m. a slow racking pain, Fél. x. 19. murra, að, to murmur, Stj. 238, 291. murran, f. murmuring, Stj. 291. murta, u, f. [Swed. mört = cyprinus rutilus, see Ivar Aasen], a kind of small trout, as also of any small fish; steldú ekki murtu mús, Snót 268; silungs-m., fisk-m.; the word seems to occur in Eyvind's verse Hkr. i. 185, vita ef murtur (not murur or mútur) verði falar vinum mínum, for the poet was going to purchase a herring: hence murtr, m. and murti, a, m. a nickname = a little fellow, Sturl., Orkn. muskra, að, to murmur, maunder. musla, að, [muðr = munnr], to munch. mussa or muza, u, f. [cp. muzza, Du Cange], a kind of loose jacket; eigi hafði hann plátu muzu né brynju, Bév., freq. in mod. usage. mustarðr, m. [from mid. Lat. mustarda; Fr. moustarde, moutarde], mustard, N.T. musteri and mustari, n., mysteri in Hom. 46, 97, [eccl. Lat. monasterium; A.S. mynster; Engl. minster; Germ. münster] :-- a temple, freq. in old and mod. eccl. writers, as the translation of 'templum' in a Jewish and Christian sense, while hof is used in the heathen sense, Bs., Stj., Hom., N.T., Pass., Vídal. passim. MÚGR, m. [akin to Engl. mow], a swathe, but only in the weak form múgi; hann hafði slegit þúfur allar ok fært þær saman í múga, ... ok er kallaðr ákvæðis-teigr milli hverra múga, Fb. i. 522, freq. in mod. usage, múga-sláttr, m. mowing into swathes, Fb. i. 522. II. múgr or múgi, a, m., metaph. the crowd, common people, populace, mob; með vingan alls stórmennis, ok at samþyktum múginum, Al. 9; heimskr múgr, the foolish mob, Sks. 340; líta á múg sinn ok höfða-tal, 341; allr múgr Svía, Hkr. i. 55; múgr ok margmenni, Ó.H. 34, Bjarn. 9, Grett. 82; þar sem múg(r)inn stóð, Eg. 532; með múga hers, Fms. vii. 183; múga manns, Ór. 29; múgr manns, Fms. xi. 245; var þat enn mesti múgr manns, Ó.H. 211; lands-múgr, the people of the land; al-múgi (Dan. almue), the common people. COMPDS: múga-menn, m. pl. the common people, Bs. i. 732, 735, Stj. 426, 642. múga-vetr, n. mobwinter, the name of a wild winter, Fms. vii. 183. múl-asni, a, m. a mule. múl-binda, batt, to muzzle, Grág. i. 383, Fas. ii. 231. MÚLI, a, m. [mid.H.G. mûl; Germ. maul], prop, a muzzle, snout (= trjóna), whence the mouth of beasts; göltr með járnuðum múla, of a war-engine, Sks. 395; búinn múlinn með járni, Róm. 292; harð-múla, hard-mouthed. Germ. hart-mäulig; kol-múlugr, black-mouthed: múlaðr, adj. = Lat. rostratus: múla-stykki, n. a smith's vice, Vm.; korna-múli, a nickname, Landn. II. [Scot. mull; Shetl. and Orkn. mule], a jutting crag, between two dales, fjords, or the like; hann snýr þegar af leiðinni ok upp á múlann ok svá eptir hálsinum milli Hrafnkelsdals ok Jökuldals, Hrafn. 20, very freq. in Icel.; fjalls-múli, a mountain peak; Digri-múli, Seljalands-múli, Landn.: as also in numberless local names. Múli, Múla-fjall, Múla-eyjar, Múla-sveit, Landn., map of Icel.; so the Mull of Cantire = Satiris-múli, Mull of Galloway, the Mull-head in the Orkneys, and the like, local names given by the Norsemen; perh. also the island of Mull, whence Mylskr, adj. = a man of Mull, Fms. vii. 42 (in a verse). múll, m. a muzzle. múll, m. [Lat. mulus], a mule, Flóv. 31, Stj., Str., Sks., Karl. múnk-lífi, n. a monastery, Hom., Greg., Stj., Str., Bs. MÚNKR, m., mod. also contr. múkr, m. [eccl. Lat. monachus] :-- a monk, friar, Bs., Sks., Greg., etc. passim; múnka-búnaðr, -kápa, -klaeði, Fms. vi. 188, viii. 357; múnka regla, a monastery, Ann. 1344; Múnka bryggja, Monk's-bridge, Fms. vii. 183; múnka klaustr, a monastery, cloister, xi. 392; Grá-múnkar, Gray-friars; Svart-múnkar, Black-friars: munki, a, m. a nickname, viii: in local names, Múnka-þvera, mod.; Múka-þverá, Bs. :-- of a game of cards, gékk þeim Indriða betr, hver strokan og múkrinn eptir annan. Piltr og Stúlka 23.