This is page cv_b0501. Please don't edit above this dashed line. Thank you!
-----------------------------------------------------------------------------
RJÓMI, a, m. [Germ. rabm; Scot. ream] , cream: passim in mod. usage, rjóma-trog: a calm sea is said to be einsog rjómi, like cream; and rjóma-logn, 'cream-calm,' dead calm.
RJÓTA, raut, rutu, subj. ryti, [Swed. ryta; Scot. rout; Old Engl. rowte], to roar; þá raut við inn regin-kunngi Baldr í brynju sem björn ryti, Hðm. 26; und raut, the wound gave a rattling sound (cp. lét í sárunum), Ht. R. 42; see hrjóta.
RJÚFA, pres. rýf; pret. rauf, rauft, rauf, pl. rufu; subj. ryfi; part, rofinn; [A.S. reófan] :-- to break, rip up, break a hole in; r. undir, to make a wound, Rm. 45; Baglar rufu stofuna, Fms. ix. 55; vóru þeir sem óðastir at r. húsin, Eb. 214; hlupu þeir upp á skálann ok rufu, Grett. 154; hann lagði í óst; á Ólafi, ok rauf á barkanum, Sturl. ii. 95; r. búlka, to 'break bulk,' see búlki, Fms. vi. 378: to break up, þá rufu þeir samnaðinn, Eg. 98; raufsk þá flokkr allr, Fms. ix. 217; raufsk leiðangrinn, x. 57, xi. 248; en er raufsk fjölmenni á þinginu, Orkn. 284; varð þá at rjúfask sú íllinga seta, Bs. i. 142. II. metaph. to break, violate; rjúfa sáttmál. Fms. i. 109; rjúfa, grið, sátt, Nj. 56; Gunnarr kvaðsk ekki ætla at r. sættir, 111; rjúf aldri sætt þá er góðir menn göra milli þín ok annarra, 85; ef hann ryfi sættina, Fms. xi. 356; en ef prestr rýfr skript, K. Þ. K. 72; r. dóm, Fb. ii. 171; r. heit, Stj. 641; r. sína eiða, Fms. viii. 155; r. trygðir, Grág.; r. lögmanns órskurð, id.; eigi rjúfask honum fyrirheit Hugonis ábóta, they failed him not, Mar.; þykki mér þat opt rjúfask er skemra er at frétta en slíkt, Nj. 259; hefir yðr þat sjaldan rofizk er ek hefi sagt yðr, Fms. viii. 134, v.l.: part., var þá enn rofinn valrinn, Hkr. ii. 381. III. impers. it clears, of weather, as of fog or clouds drifting away in a gale; þá er í rauf veðrit, when the weather cleared, Fms. i. 174; ok er fyrst rauf í, sá þeir fyrir sér bratta hamra, viii. 53, v.l.; skúraveðr var á, ok var hvasst veðrit þá er rauf, en vindlítið þess í milli, Ld. 56: en veðr rauf upp í móti degi, Sturl. iii. 292; rýfr þokuna ok kyrrir sjáinn. Fas. ii. 516.
RJÚKA, pres. rýk; pret. rauk, raukt, rauk, pl. ruku; subj. ryki; part. rokinn: [A.S. reôcan; Engl. reek; Germ. riechen; Dan. ryge, etc.] :-- to reek, smoke, emit smoke or steam, Fms. xi. 36; þann seyði er betr væri at eigi ryki, Ld. 208, Fms. vi. 105; rjúka mun um hauka vára, Fas. ii. 43; var stofan lítt rokin, i.e. there was steam (smoke) in the room, Grett. 170 new Ed.; hann varp af sér klæðum mæðiliga, ok rauk af honum, it reeked off him, Fms. vi. 226; hús stendr þar ok rýkr þar upp af, ok mun þar fé inni, Lv. 47; ambáttin var alsveitt af mæði ok rauk af henni, Gísl. 51; hvat rýkr á diskinum fyrir yðr? Fms. vii. 160; rjúkandi ofns-eldr, Stj. 112; hann laust á ok rauk ór eldr, Korm. 84 :-- of dust, svá sýndisk sem dusk ryki ór bjálbanum, Ó.H. 218, O.H.L. 39; mjöllin var laus, ok rauk hón, Fb. i. 579 :-- of the spray of sea-water, þótt stormr þjóti en sjnr rjúki, Bs. ii. 116 (cp. rok), það rýkr: hann tók sinni hendi hvern sveininn, ok slær niðr við steininum, svá at rýkr (was splashed) heilinn um, Finnb. 292. II. metaph. to fly with violence and suddenly, Dan. ryge; sverðit rauk ór hendi honum, the sword flew out of his hand. Fms. xi. 153; hann rauk ofan fyrir bjargit, Fb. iii. 410; rauk Áskell ofan af viðunni, Fms. viii. 388, v.l.; hann rauk öfugr út á dyrnar, Grett. 114; ruku þeir ofan fyrir bjargit, 101; r. um koll, to be overthrown, etc.
RJÚPA, u, f., gen. pl. rjúpna, [Dan. rype; cp. Germ. reh-bubu] , a ptarmigan, Grág. ii. 346, Fms. vii. 3, K.Þ.K. 132: as a nickname, Landn.; cp. the riddle of the rjúpa, Gsp. (Fas. i.) rjúpna-lauf or rjúpna-lyng, n., botan. the mountain avens, dryas octopetala, Hjalt.
rjúp-keri (mod. rjúp-karri), a, m. a cock-ptarmigan, Gísl. 67 (155).
ROÐ, n. a fish's skin (from the reddish colour), Eb. 276; roð af fiski, Clem. 25: freq. in mod. usage, þorsk-roð, háfs-roð, skötu-roð, steinbíts-roð, etc. 2. reddening, in hlunn-roð, sólar-roð. II. [a different word], clearing; flótta roð, Fas. iii. 340; flet-roð, q.v.; see ruð, rjóðtr, ryðja, hrjóða.
roða, að, to gleam red; er roðaði af skjöldunum, Fms. viii. 21O; sem þá er roðar fyrir upp rennandi sólu, in the early morning, Karl. 111.
roða, að, to huddle together (i.e. hroða, q.v.); ok roðuðu Eyjar-skeggjar saman stórar eikr, Fas. i. 429.
roð-háfr, m. shark's skin, shagreen, N.G.L. ii. 137.
roði, a, m. redness, of the check or sky; roði í kinnum, Nj. 30; var fagr roði í andlitinu, Fms. x. 149, Skálda 195; kinn-roði: of the sky, þá laust roða; á himin ok svá á sólna, Ó.H. 216; morgun-roði, kveld-roði. COMPDS: roða-gras, n., botan. = Lat. rubea, Pr. 472. roða-vetr, m., the winter of 1118 A.D. was thus called, prob. from red lights in the sky, Ann. s.a.
roðmi, a, m. [Dan. rödme], redress, = roði.
roðna, að, to redden, become red, of the face, to blush, and the like, Landn. 31, Eg. 43, Ld. 146, Ó.H. 59, Fs. 10.
ROF, n. [rjúfa], a breach, opening; rof á bundinni skjaldborg, Sks. 385; losnaði fylkingin, ok í rofinu gékk Haraldr konungr fram, Fagrsk. 140; var þar mikit rof í fylkingunni, Flóv. 30; sé ek rof á svörtu skýi ok stjörnu staka standa í rofi, Bjarni. 2. a law term, a retractation, reversal of judgment; lýsa dónn til rofs, Grág. i. 71; stefna dómi til rofs, 108; stefna kaupi til rofs, ii. 242; enda á at dæma rof gjafanna, i. 203; færa rof á festarmál, to repeal, N.G.L. i. 155. COMPDS: rofs-maðr, m. a pleader in appeals, D.N. i. 7, 51, 60. rofs-mál, n. a case for reversal of judgment, Grág. i. 205.
rofa, að, to break up, of the clouds; það rofar til í lopti.
rofna, að, (hrofna, Bs. i. 378), to be broken, ruptured; þá er r. tók fylkingin, Eg. 298; þakit tók at r., Gísl. 22; svá sem hrofnat væri fyrir nagli, Bs. i. 378 :-- as a law term, to be rescinded, á þeirra dómr at rofna, Grág. i. 80; rofnar sekð fjörbaugs mann, ef ..., 93; ok skal kaup upp rofna ef brek bersk, ii. 242.
rof-torf (or róf-torf?), n. a cut sod. roftorfs-veggr, m. a wall built of sods, Sturl. ii. 101.
roga, að, = riga, q.v.
Roga-land, n. a county in Norway, Fms. passim.
roga-stanz, m. a mighty amazement; mig rak í r.
Rog-heimr, m. = Rogaland (?), Hkv. Hjörv. (Mr. Jessen).
ROK, n. [rjúka], the splashing, foaming sea, Skíða R. 203, passim.
roka, u, f. a whirlwind, Björn, Mkv.: fine snow like spray, mjall-roka, sæ-roka, spray of sea-water.
rokin-dusta, adj. recking with dust, Fms. ii. 154.
ROKKR, m. [Germ. rocken; Old Engl. rock], a distaff; sat þar kona sveigði rokk, there sat a lady twirling a distaff, Rm. 16 (yet spinning-wheels are said to have been first used in the 17th century); Katla spann garn af rokki, ... þeir tóku rokkinn ok hjuggu í sundr, Kb. 32, 33 new Ed.: a popular riddle on the distaff by Stefán Ólafsson, Þrífættr piltr, þrifinn ok vandstilltr, Snót (1866). rokk-snælda, u, f., etc.
rokkr, m. [for. word; Germ. rock], a jerkin, Or. 20; it occurs also in poets of the l6th century, Bs. ii. 488.
rokna-, in compds, as rokna-hljóð, a stentorian voice.
rolla, u, f. [for. word; mid. Lat. rotula; Fr. rôle] , a roll, scroll, Sturl. iii. 91, Bs. i. 799. 2. an old lean scurvy ewe.
ropa, að, to belch. 2. metaph., of the ptarmigan's voice; rjúp-karrar höfðu í hjali tveir hver þeirra gæti ropað meir, Grönd.
ropi, a, m. a belch, Sks. 140, 211, Al. 153.
rosi, a, m. sleet. COMPDS: rosa-baugr, m. a halo round the sun. rosa-ligr, adj. sleety, rough, of weather: in hold-rosi, q.v.
roskin-leikr (-leiki), m. ripeness, Stj. 26.
roskin-mannliga, adv. like a grown up man, Hom. (St.)
roskin-mannligr, adj. looking like a grown up man; mikill maðr vexti ok r., Ó.H. 199.
ROSKINN, adj., qs. vroskinn, prop. a participle, the only remains of a lost strong verb, [answering to Ulf. wrisqan = GREEK, Luke viii. 14; cp. Röskva and röskr] :-- ripe, mature, full-grown, adult, only of persons, not of fruit; madr roskinn, Nj. 131, Eg. 4; verit þér bernskir at illsku en rosknir at viti, Hom. 50 (1 Cor. xiv. 10); sveinn sjau vetra gamall skal skira barn ef eigi er rosknari madr til, K.Þ.K. 12; þegar jarl var r., Orkn. 42; Þorgunna var þá roskin kona (ripe in years) er þetta æfintýr görðisk, Fb. i. 250: allit., roskinn ok ráðinn, ripe and wise; sveinninn var sprækr ok roskinn mjök í orðum, Fms. ix. 241; verða e-m roskinn í leik, Bs. ii. 94.
roskna, að, prop. to ripen, to grow up, only of persons; ok er hann var mjök rosknaðr, full grown, Ísl. ii. 208: reflex., en er Þorfinnr jarl rosknaðisk, Ó.H. 93; ef s;á randviðr rosknask næði, Stor. (MS. rosku-ast); ok er hann rosknaðisk (röskvaðist Ed.) fékk Hrólfr konungr honum skip, Fas. iii. 188.
rosm, n. sweepings, offal, (Oldn. Ordbog.)
rosmall, m. = rosmhvalr, K.Þ.K. (Kb.) i. 24.
rosm-hvalr, m. [Ivar Aasen rosmaal; Engl. wal-rus and A.S. bors-hwæl are prob. corrupt forms of the same word: it is not known how the former part of the compd is to be explained] :-- a walrus, Jb. 310, K.Þ.K. 112, Bs. i. 641; and in local names, Rosmhvala-nes, in Icel., whence Rosm-hvelingar, m. pl. the men from R., Sturl. i. 224: rosm-hvalr and rostungr are synonymous, so that in the Jb. some MSS. have the one word, some the other.
rosmu-fjöll, n. pl. a dub. GREEK; rosmufjöll Rínar, Akv. 17; this word might, if explained, throw light on rosm- in the preceding word.
Ross, n. Ross-shire in Scotland, Orkn., Nj., Landn. passim.
rosta, u, f. a brawl, riot. Fms. viii. 355, Fb. iii. 452, Mag. 64, 66: the name of a dog, Bs. i. 667. COMPDS: rostu-maðr, m. a rioter, Mag. rostu-mikill, adj. riotous, unruly, Þórð. 23 new Ed., Nj. 86. rostu-samligr, adj. unruly, Sturl. ii. 166.
rostask, að, dep. to become scanty; rostaðisk forlag fénaðar, Bs. i. 137.
rosti, a, m. = rostungr(?), a nickname, Nj., Orkn. 2. metaph. a rough person, a brawler: mod. rusti, a clown; mikill rusti ertú, Ranzau, Esp. Aib. ix. 15. COMPDS: rusta-legr, adj. (-liga, adv.), clownish. rusta-sneið, f. the crust-slice of a loaf of bread.
rostungr, m. a walrus, Edda (Gl.), Grág. ii. 359, Sks. 178, Jb., Fbr. 161: costly things were carved on the teeth, Páls S. ch. 16, Rafn S. ch. 4; and the hide was made into ropes for ships' rigging (svörðr), cp. Sks., and Oros. in king Alfred's transl. rostungs-hauss, m., and -tönn, f. a Walrus-tooth, Krók. 34.
ROT, n. a concussion of the brain from a blow, as also the stunning or insensibility from such a blow; falla í rot, Korm. 230; hann réttir