This is page cv_b0538. Please don't edit above this dashed line. Thank you! -----------------------------------------------------------------------------
538 SKAPAN -- SKAPT.
also the pres. part. skepjandi (in ein-skepjandi): [Ulf. skapjan = GREEK; A.S. and Hel. scapan; Engl. shape; O.H.G. skafan; Germ schaffen; Dan. skabe] B. To shape, form, mould, which is the original sense; takit einn trédrumb, ok skapit þar af líkneskjur, Barl. 165: the saying, engi skapar sik sjálfr, Grett. 103 new Ed.; á hverfanda hveli vóru þeim hjörtu sköpuð, Hm. 83; Skíðblaðni að skapa, to shape (build) the ship S., Gm. 43; skepja skil, to shape one's words, Korm. 164 (in a verse). 2. to make; ór Ýmis holdi var jörð um sköpuð, Vþm. 21; áðr væri jörð sköpuð, 29: to create, Guð skóp allar skepnur senn, Rb. 78; Guðs er mik skóp, Fms. i. 3; með þeim hætti er Kristr hefir skapat, iv. 175; sá maðr er Guð skapði fyrstan í heim þenna, Hom. (St.); mörgum þeim hlutum er skapara-spekðin skapði, 677. 2; í upp-hafi skapaði Guð himin og jörð, Gen. i. 1, passim. 3. to shape for one, assign as one's fate or destiny, as denoting also what is natural or inborn; ek skapa honum þat, at hann skal eigi lifa lengr en kerti þat brennr, er upp er tendrat hjá sveininum, Fas. i. 341; s. e-m aldr, to shape one's future life, of the weird-sisters; Nornir kómu þær er öðlingi aldr um skópu, Hkv. 1. 2; at eigi skapi Hallgerðr þér aldr (ironic.), Nj. 57; einu sinni var mér aldr skapaðr ok allt líf um lagit, Skm. 13; skapa e-m kaldan aldr, to 'shape one a cold age,' i.e. to make life sad, Korm.; var þér þat skapat, at..., Hkv. 2. 26; af þeim væri þat skapað, if that was fated to them, Grág. i. 368; syni þínum verðra sæla sköpuð, bliss is not fated to thy son, Skv. 2. 6; mun engi renna undan því sem honum er skapat, Grett. 159 new Ed.; mér var skapat at eiga hana, Bjarn. (in a verse); láta skapað skera, let doom decide, Fms. viii. 88; láta skeika at sköpuðu, to let things go their own course, ii. 112; vera at sköpuðu, to be according to the course of nature, Eg. 82; mun þat svá fara sem minnr er at sköpuðu, Sturl. iii. 7 (sköp). 4. to appoint, fix; at Þórólfr hafði sjálfr sér þar laun fyrir skapit, Th. had taken the reward himself, Eg. 65 A; ok þar sinn hag eptir skapa, Hom. 68: s. e-m víti, to impose a fine or penalty; sklít víti á honum at s. fyrir þat á sitt hóf sem karlmanni, ef..., Ld. 136; ok væri henni sjálf-skapat víti, self-injlicted punishment, 140; s. honum fimmtar-grið af því þingi ór landeign konungs várs, N.G.L. i. 13; þá skal s. þeim leiðar-lengd, 32; skapði hón svá skæru, Am. 48; þá eina fjár-muni er ek skapa þér, which I grant thee, Hrafn. 21; skapa sinn hug eptir e-u, Hom.; segja svá skapaða sök fram, Grág. i. 39, Nj. 110; berum vér svá skapaðan níu búa kvið, 238. 5. to shape, trim, the beard, hair; var skegg skapat, Rm. 15; breiðleitr ok vel farit andlitinu, optast skapat skegg, Fms. viii. 447; bandingjar ok útlagar láta ekki hár sitt skapa ok skera, Stj. 202; Cato skar aldrei hár sitt né skapaði skegg, Róm. 190; með saurgum búnaði ok ú-skapaðu skeggi, Stj. 538. 6. special phrases; skapa skeið, prop. to 'shape a race,' take a run; þetta dýr skapaði skeið at oss, Al. 169; Jökull skapar at skeið, Fs. 51 (see v.l., so undoubtedly the vellum Vh., not skopa); skjaldmærin skapaði skeið, ok ætlaði at hlaupa eptir honum, en er hón kom á bakkann varð henni bilt, Fas. ii. 553; whence in later vellums and in mod. usage, skopa skeið, 283 (l.c.), Gísl. 69. II. reflex. to take shape, grow; þá mátti hann eigi skilja né skapask til trúar, 655 ix. B. 1; svá skapaðisk ok Kristnin ór síðu ens krossfesta Krists, 656 C. 25; freista, hve þá skapisk, how things will shape themselves, Fms. viii. 421; vildi Þórgautr þá fara aptr, þótti ekki at skapask, iv. 112; Ámundi kvað jarl ú-áhlýðinn ok mun lítið at skapask, little will come out of it, Orkn. 40; hafði mjök skapask um bygðir, Sd. 138; at nú skyli nokkut skapask at með oss, Fms. ix. 509; ef nokkut má at skapask, if any opportunity should arise, Eb. 186. skapan and sköpun, f. a shape, form; fríðr at allri skapan, Fms. ii. 19; líkr móður sinni at skaplyndi ok sköpun, iii. 195; þú, prestr, spurðir mik, hversu þeir menn væri í skapan sem íllr er sjórinn ... sá er gráleitr ok þunnleitr sem þú ert, Bs. i. 797: an order, precept, H.E. i. 386: allit., skapan ok skipan, Stj. 5. II. creation; Adam ok Eva á fyrsta degi sinnar skapanar, Stj. 41: passim in mod. usage, esp. in the Bible, Pass., Vídal.; sköpunar verk, creation. skap-arfl, a, m. a right, lawful heir, Grág. i. 177, D.N. iii. 311, 472. skap-arfr, m. = skaparfi; þá falli undir hennar réttan skaparf, D.N. iv. 469; cp. the phrase, var þá margr óskapa-arfr kirkju-fjánna, the glebes went into wrong hands, Bs. ii. 242. skap-arfuni, a, m. = skaparfi, K.Þ.K. (begin, in Cod. Reg.) skapari, a, m. (skaperi, 623. 22), prop. a 'shaper,' but only used in a Biblical sense, the Maker, Creator, Edda (pref.), MS. 677. 2: freq. in mod. usage, the Bible, Pass., Vídal., Hymns; e.g. Skapari himins og jarðar, Skapari stjarna Herra hreinn, Einn Guð skapari allra sá, etc. skap-bráðr, adj. hot-headed, Nj. 219, Valla L. 203; e-m verðr skapbrátt, to lose one's temper, Grett. 117 A. skap-brestr, m. a fault of temper or mind, Hkr. iii. 274 (of insanity). skap-bætendr, part. pl. lawful payers of weregild, Grág. ii. 178. skap-bætir, m. 'mind-betterer;' þat var mælt at hann væri engi s. Hallgerði, Nj. 16. skap-dauði, adj., prop. dying his destined death; hann er s., Am. 57 (Fas. i. 218). skap-deild, f. good nature, Nj. 139, v.l.; hann var lítill skapdeildar-maðr, he was but little master of his temper, Grett. 90. skap-dróttinn, m. a lawful master, a law term, N.G.L. i. 13, 32, 33, 211-213. skap-erfingi, a, m. = skaparfi, K.Þ.K. 3. skap-farinn, part. disposed, tempered, Nj. 256, Ó.H. 175. skap-fátt, n. adj., in the phrase, e-m verðr s., to lose one's temper, Eb. 198, Ísl. ii. 321, Þorf. Karl. 220, Grett. 116. skap-feldr, adj. to one's mind, agreeable, Fms. vi. 110, ix. 35, xi. 78, Eg. 265, Sturl. i. 14. skap-felligr, adj. id., Nj. 191; s. í andliti, well-shapen in face, handsome, Ísl. ii. 203. skap-ferð, f. = skapferli, Barl. 27: skap-ferði, n., Fms. vi. 54, Ísl. ii. 217, 373, Nj. 49, 61. skap-ferli, n. disposition of mind, temper, character, Nj. 60, 61, Fms. ii. 154. skap-glíkr, adj. alike in character or temper, Glúm. 326: skap-líkr, id., Eg. 175, Nj. 66, Fbr. 16, Ó.H. 15. skap-góðr, adj. good-natured, gentle, cheerful, Nj. 68; e-m er skapgott, to be in good spirits, Fb. i. 540. skap-gæði, n. good nature, Sks. 670 B. skap-gæfr, adj. gentle of mood, Fms. vi. 109. skap-harðr, adj. harsh of mood, severe, Nj. 16. skap-heimskr, adj. foolish, Korm. 32. skap-hægr, adj. meek, gentle, Fs. 34. skap-höfn, f., esp. in pl. sentiments, disposition, temper, Eb. 88, Clem. 32 (skapshöfn). skap-illr, adj. ill-tempered, Nj. 32, Korm. 142, Boll. 352, Skíða R. 62. skap-íllska, u, f. evil-mindedness, Art. 69. skap-lag, n. a 'law-due,' tax; hvárki s. né skyldu, D.N. i. 59. skap-leikr, m. = skaplyndi, Höfuðl. skap-léttr, adj. light-minded, cheerful: neut., e-m er skaplétt, to be in good spirits, Ó.H. 58. skap-liga, adv. duly, fitly, as it ought to be, Am. 75. skap-ligr, adj. [Engl. shapely], shapely, handsome; kona stór vexti en þó skaplig, Grett. 143 new Ed. 2. suitable, due, meet, Fms. vi. 176; hús svá mikit at þér sé skapligt (suitable) at hvíla i, xi. 4; kenningar hans vóru skapligar ok skemtiligar, his teachings were suitable and instructive, Bs. i. 164; sem skapligt var, as was due, Ld. 32: due, meet, deserved, skapligt erendi, Fms. viii. 90, Eb. 84; hann mun þykkjask eiga við oss skapligan fund, Fms. i. 309 (x. 356). skap-lundaðr, adj. disposed, tempered, Hkr. i. 47. skap-lyndi, f. mind, temper, disposition, Nj. 112, Eg. 34, 84, 195, Fms. vi. 431, vii. 113, 150, Ísl. ii. 217, Lv. 24, Ó.H. 32; slíkt er ekki við s. Þorsteins, 'tis not at all to Th.'s mind, Ísl. ii. 216; nær mínu s., Fms. i. 42; hafa ekki s. til, he could not bear, was too proud to do it, Ó.H. 47, Eg. 525; þó at þú görir þik svá fyrir skaplyndar (sic) sakir, for humour's sake, Háv. 43 new Ed. skap-löstr, m. a fault in mind, temper or character, Fms. i. 33, Ó.H. 174, 175: depravity of mind, Sturl. i. 146. skap-mikill, adj. proud of mind, Bret. 80, 92, Fms. vi. 193, xi. 78. skap-munuð, f. an affection of the mind, Hom. (St.) skapnaðr, m. a shape, form, freq. in mod. usage. 2. what is due, propriety; mér þykkir jafnt s. at verki komi verka í mót, Bjarn. 46; skapnaðar-eyrendi, a due errand, Fms. viii. 90, 221, Lv. 79; skapnaðar virðing, due honour, Eg. 739. skap-prúðr, adj. well-disposed, generous, Bs. i. 619. -skapr, m. [Germ. -schaft], inflexive, see Gramm. skap-raun, f. 'a mind's trial,' provocation, whatsoever causes grief or indignation; hrelling ok s., Hrafn. 15; til skapraunar við e-n, Rd. 184; göra mönnum s., Fms. ii. 13; hafa s. af e-u, Nj. 68; þola s., Fms. iv. 264; mér er s. að því, I am grieved, indignant at it. COMPDS: skaprauna-laust, adj.; ok er mér eigi s., not without cause for provocation to me, Nj. 152. skapraunar-minna, adj. compar. less offensive, Hrafn. 30. skapraunar-orð, n. provoking language, Nj. 83. skaprauna-samliga, adv. iwa provoking manner, Sturl. iii. 123. skap-rauna, að, with dat. (s. e-m), to vex, tease, provoke, Dropl. 15: impers., honum skapraunaði, he was vexed, Háv. 50. skap-skipan, f. a change of mind, Bs. i. 537. skap-skipti, n. a change of mind, Hrafn. 17, Sturl. iii. 142. skap-stórr, adj. proud of mind, Nj. 16, Ld. 22, 286, Eg. 598, Fms. vii. 175, Ó.H. 15, 53, 98. skap-styggr, adj. irritable, excited, Eb. 258, Grett. 76 new Ed. SKAPT, n., or better skaft, [A.S. sceaft; Engl. shaft; Dan. skaft; from skafa] :-- prop. a 'shaved stick,' a shaft, missile, Hm. 127; skapti réttara, Gsp., Darr. 3, Gm. 9, Rm. 34, Fas. i. 173; this original sense is obsolete in prose (for Fas. i. 173 is a paraphrase from a lost poem), except in the metaph. and allit. phrase, skjóta skapti, Stj. 644, Odd. 22, El. 103; skjóta skapti í móti e-m, to shoot a shaft against, to withstand(cp. reisa rönd við e-m); at engi maðr mundi skapti skjóta í móti honum, Fms. vii. 210, xi. 344, Ld. 214; as also in the law phrase, skipta