This is page cv_b0597. Please don't edit above this dashed line. Thank you! -----------------------------------------------------------------------------
STÓRMENNSKA -- STRÁKR. 597
Eg. 38, 198: a big man, giant, Edda 33. stór-mennska, u, f. greatness, munificence, Fms. xi. 19, 293, Fs. 15, passim; meir af stór-mennsku enu forsjá, Bs. i. 83. stórmennsku-fullr, adj. munificent. stór-merki, n. pl. wonderful things, great wonders; Guðs s., Edda (pref.), Fms. i. 133, Magn. 534, Symb. 29; hvat er fleira stórmerkja frá askinum, Edda. stór-merkiliga, adv. wonderfully, Mar. stór-merkiligr, adj. wonderful, Mar. stór-mikill, adj. huge, immense, Lv. 68, Eg. 59, Fms. i. 63, vii. 79, 278. stór-mjök, adv. very much, immensely, Fms. vii. 110, Fb. 1. 411, Bret. 54. stór-mæli, n. pl. great affairs; standa í stórmælum, Nj. 224: grave affairs, þau s. er ek hefi mót yðrum vilja brotið, Orkn. 118; eccl. the greater excommunication, hafði biskup í stórmælum (in ban) tvá höfðingja, Sturl. ii. 2; lýsa stórmælum yfir, to excommunicate, iii. 201; biskup vildi ekki með hann tala, þvíat hann var í stórmælum, Bs. i. 286, 490, Stat. 260, Anecd. 8, 26. stór-nauðsynjar, f. pl. hard necessity, Gþl. 27, 352. stór-nær, adv. very nigh, Bs. i. 21. stór-orðr, adj. using big words, Fms. i. 75, xi. 94; stórort kvæði ok úfagrt, a big-worded, high-sounding poem, Ísl. ii. 237. stór-ráð, n. pl. great undertakings, Fms. i. 83. stór-ráða-samr, adj. daring, venturesome, Grett. 158. stór-ráðr, adj. ambitious; stórráð ok ráðgjörn, Fms. x. 220; s. ok ágjarn, vii. 28, Orkn. 144; a nickname, Sigríðr stórráða, cp. Lat. superbus. stór-ref-singar, f. pl. severe punishment. Fms. vii. 36. stór-regn, n. pl. heavy rains. Fms. viii. 202. stór-reki, m. 'big-wreck' big pieces of jetsum; allan stórreka, opp. to smáreki, Vm. 129. stór-riðinn, part. with big meshes, of a net. stór-ritaðr, part. written in large letters, Pm. 125. stór-ríki, n. pl. great empires, Bs. ii. 43. stór-ríkr, adj. very powerful,Ísl. ii. 202, v.l. stór-ræði, n. pl. daring, dangerous, great undertakings, Gþl. (pref. vi), Nj. 66, Fms. i. 83, vi. 10, 37, viii. 120, Sks. 746. stórræða-maðr, m. a man of great aims. Fms. ix. 283. stór-rök, n. pl. mighty events, Hom. 55. stór-sakar, f. pl. great offences. Fms. ii. 4, 33, Ld. 172. stór-samligr, adj. severe, Sks. 49. stór-sár, n. pl. grievous wounds, Fms. iii. 118. stór-skaðar, m. pl. great damage, Bs. i. 144. stór-skip, n. pl. great ships. Fms. vii. 259. stór-skorinn, part. huge, gaunt, Fb. i. 566; mikill vexti ok s., Bárð. 175; s. í andliti, Fb. i. 258; s. sem Goliath, Stj. 464; stórskorit höfuð, Grett. 83 new Ed. stór-skriptir, f. pl. heavy penances, K.Á. 192, H.E. i. 509; stórskripta-maðr, ii. 78. stór-skuldir, f. pl. great debts, Grág. i. 500. stór-slög, n. pl. great visitations, plagues, Stj. 268. stór-smiðr, m. a notable workman, Eg. 4. stór-smíði, n. pl. a huge, bulky work, Edda 19. stór-staðir, m. pl. great towns, Stj. 68; in Icel. or Norway of great church-prebends, Fms. vi. 157. stór-stígr, adj. long-striding. stór-straumr, m. a spring tide. stór-streymt, n. adj. = stórstraumr. stór-sveitir, f. pl. a large detachment., Fms. ix. 429. stór-syndir, f. pl. great sins, H.E. i. 521. stór-sæmdir, f. pl. great honours, Nj. 134, Fms. xi. 331. stór-sæti, n. pl. large ricks, Eb. 150, 224, Brandkr. 30. stór-tákn, n. pl. great wonders. Fms. i. 29, Stj. 261; sing., Bs. i. 42. stór-tignir, f. pl. high dignity, 625. 98. stór-tíðindi, n. pl. great tidings, great events, Fms. iii. 15, vi. 230, Nj. 195, Rb. 394, Sturl. i. 107 C; wonders, Edda 14, Fms. xi. 38. stór-tré, n. pl. huge beams, Karl. 448, Fms. x. 358, Krók. stóru-gi, see stórr (A. IV. 4). stór-úðigr, adj. high-minded, Hbl. 15, Valla L. stór-vandi, a, m. a great difficulty, Sturl. ii. 79. stór-vandræði, n. pl. id., Fms. vii. 25. stór-vegir, m. pl. broad roads, highways, Barl. 190. stór-vegligr, adj. very honourable, Hkr. ii. 100. stór-veizlur, f. pl. great banquets, Fms. i. 291. stór-vel, adv. right well, Eg. 60, 423, Ísl. ii. 382. stór-verk, n. pl. great deeds, Fms. v. 345. stór-viðaðr, adj. large timbered, Fms. ii. 218. stór-viðir, m. pl. great timbers, big beams, Fms. ii. 328, x. 361. Nj. 201, Bs. i. 81. stór-viðri, n. a great tempest, Fms. vii. 310, Grett. 153. stór-virki, n. pl. great feats, Fms. i. 287, ii. 109, vi. 55, Nj. 193, Ld. 40, Eg. 686, Korm. 242, Al. 160. stór-virkr, adj. working mightily; sterkr ok s., working like a giant, Bárð. 163; stórvirkr, opp. to góðvirkr, Nj. 55: as the name of a giant, Edda (Gl.), Fas. i. (Hervar. S. begin.) stór-vitr, adj. very wise, Nj. 22, Fms. i. 31, vi. 10, xi. 13, 205. stór-víða, adv. very widely, Fbr. 41. stór-yrði, n. pl. big words, Eg. 258, Nj. 261, Fms. ix. 419, x. 71, xi. 256, Al. 18. stór-ýðigr, adj. = stórúðigr, Valla L. 208. stór-þing, n. a 'storthing,' great council (oecumenical), Karl. 548, Pr. 104, Rb. stór-þorp, n. pl. great villages, Fagrsk. ch. 193. stór-þungt, n. adj. very heavy, Eb. 284. stór-þurftir, f. pl. great need, Bs. i. 525. stór-ættaðr, adj. high-born, Eg. 16, Nj. 178, Fms. i. 186, vi. 246. stór-ættir, f. pl. great families. STRAFF, n. [from Germ. strafe], punishment, N.T., Pass., Vídal., (mod.); not used before the time of the Reformation. straffa, að, to punish, N.T., Pass., Vídal., (mod.) stranda, að, to founder: strand, n. foundering, (mod.) strandar-, see strönd. strand-högg, n. a 'strand-raid,' such as the raid of the old Vikings who landed on the coasts and drove off cattle and stores for their ships; þar var nógt búfé til strandhöggva, Fms. i. 128: in the phrase, höggva s., to make a strandhögg. Eg. 81; þurfa strandhöggva, ... leita eptir strand-höggvi, Fms. vii. 68; um morguninn kómu þeir ofan með strandhögg mikil, much cattle, great booty, vi. 79. strand-lag, n. 'strand-laying,' the right of laying a net along a shore or bank, Grág. ii. 350. strand-maðr, m. a 'strand-man,' one who lives on the coast, Sturl. ii. 205: Strand-menn, m. pl. the men from a (country) strand, iii. 276. strand-setr, n. the being left behind on the strand after the ship has sailed; sitja strandsetri eptir, Grág. i. 263; sitja strandsetrum, 290. strand-varpa, u, f. a net to be laid along the coast, Þiðr. strand-vegr, m. [Dan. strandvei], a coast-road, road to the coast, D.N. iii. 496. strangi, a, m. a roll of clothes; fata-s., klæða-s., lérepts-s., reifa-s., q.v. strang-leikr, m, strength, Bs. i. 349. strang-liga, adv. (-ligr, adj.), strongly, severely, Stj. 155. STRANGR, adj., ströng, strangt, [a common Teut. word] :-- strong: of a stream, ströng á, a strong, rapid river, Ísl. ii. 352, Fms. viii. 49; strangt straumfall, Stj. 489; allra á (gen. pl.) strangast, Stj. 73; strangr, opp. to hægr, Hom. (St.); ströngust orrosta, the strongest, hottest fight, Eg. 33; bardagi langr ok s., Stj. 544: of pain, strangan augna-verk, Bs. i. 317; ströng sótt, Pr. 411. 2. hard, rigid, severe, [Germ. streng]; strangr ok stríðr, Stj. 155, Bs. ii. 58; strangt atkvæði, Hom. (St.); at þeir sé strangari í at göra yðvarn vilja, Ld. 178; ströng var stórhuguð, Am. 72; ú-strangr, gentle, meek, Fb. i. 340. II. a nickname, strangi, Landn. straum-brot, n. a breaking the stream, Fms. vii. 27. straum-fall, n. a stream, current; s árinnar, 623. 37: a tide, köstuðu akkerum ok biðu straumfalls, Ó.H. 136. STRAUMR, m. [a common Teut, word; A.S. streâm; Germ. strom; Dan. ström] :-- a stream, current, race, of the sea, the tide, a river, Rb. 438; ullar-lagð rak fyrir strauminum. Edda 74; straumr var í sundinu, Fms. i. 93; sigla þeir inn at straumum (of the currents through the belt of islands which bar the mouth of Hvamm-firth in western Icel.) í þann straum er hét Kolkistu-straumr, sá er í mesta lagi þeirra strauma er á Breiðafirði eru, Ld. 56; misganga straumanna, Orkn. 266; fyrir veðri eðr fyrir straumi, Grág. ii. 384: in the phrase, brjóta straum fyrir e-u, to break the stream for one, bear the brunt, Karl. 136, Orkn. 344. 2. of the tide; Gunnsteinn segir at þá skipti straumum (change of tide) ok mál væri at sigla, Ó.H. 136; stór-straumr, a spring-tide; smá-straumr, a neap-tide. II. in local names, Straumr, Straum-fjörðr, Straum-nes, Landn. strauma-skipti, n. pl. the change of spring-tides, Fms. iv. 304. straum-vatn, n. stream-water, running-water, Stj. 490. straum-önd, f. a 'stream-duck,' anas torquata. strax, adv. [from Germ. stracks], at once; the word first occurs in the 14th century, Fms. xi. 435, Fas. iii. 420, and is freq. in mod. usage, both in speech and writing, Vídal., Pass. STRÁ, f., dat. pl. strám, [A.S. streaw; Engl. straw; Dan. straa; Germ. stroh] :-- straw; af hverju strái, Landn. 31; hann tók eitt strá ok dró eptir gólfinu, Fms. vii. 219; liggja stirðr á strám, of a corpse, Sól. 47: the floors of ancient halls were covered with straw (sedge), hence flets-strá, pall-strá, bench-straw, Ls. 46: allit., í búri ..., á starru eða strái, N.G.L. i. 383: corpses were laid on straw at a lyke-wake, sú eina nótt er ek lá stirðr á strám, Sól. 47; lík skal færa í úthús ok hylja með starru eða strái, 392; lík-strá, ná-strá, q.v. 2. phrases; öll strá stanga e-n, every straw stings one, of an ill-used man (perhaps from some old tale similar to that of Herr Korbes in Grimm's Märchen), Fms. xi. 155; mjök vilja mik öll strá stanga, Sturl. iii. 141; stráin stangi þik, an imprecation. Fas. iii. 206 (in a verse) :-- falla í strá, to fall into itraw, be lost, Fbr. (in a verse); falla sem strá, to fall like straw, be mown down, perish. strá, ð, [A.S. streowjan; Engl. strew], to strew, cover (benches) with straw; stráit bekki, Þkv. 22; bekki at strá, Em. 1; gólf var stráð, Rm. 23 (but only in the house of Faðir and Móðir); var stráð gólf á Sæbóli af sefinu af Seftjörn, Gísl. 27 (cp. síðan tekr hann sefit af gólfinu, 29); brynjum um bekki stráð, Gm. 9. &FINGER; The 'strá gólf' (Hkr. iii. 180) is an error for stein-gólf, see Fms. vi. 440, l.c., for the custom of strewing the hall was not a novelty, but a well-known custom of the heathen age from time immemorial. 2. to strew, Sks. 633 (138 new Ed.) strá-beygir, m. the 'straw-bender,' i.e. the wind, in a pun, Krók. 64. strá-dauða, adj. [Dan. straa-död], 'straw-dead,' dying a natural death, from the corpse being stretched on straw, see strá (above), Korm. (in a verse); in the old heathen times an inglorious death, opp. to vápndauðr, cp. þat óttuðumk ek um hríð, er friðr þessi inn mikli var, at ek munda verða elli-dauðr inni á pall-strám mínum, Hkr. i. 149. strá-drepa, drap, to slay all, leaving none. strá-hattr, m. a straw-hat, D.N. v. 835, (mod.) STRÁKR, m. [strjúka?], a landlouper, vagabond, Korm. 196; hón átti börn með strákum, Bs. i. 286, 807; strákar, opp. to góðir menn, Sturl. i. 62; strákar, stafkarlar, göngu-menn, opp. to 'röskir menn,' ii. 6; einn útan-héraðs strákr ... strákrinn, Bs. i. 627; þar vóru menn fengnir at vaka strákar þrír. Sturl. iii. 146: in mod. usage an idle