This is page cv_b0625. Please don't edit above this dashed line. Thank you! -----------------------------------------------------------------------------
TALNABAND -- TASVIGR. 625
at tölum at réttar eru talðar, Grág. i. 327. 2. an account; kost á kona at beiða talna búanda sinn um fjárfar á milli þeirra, Grág. i. 336; hans tala skal standa á fé sjálfs, K.Þ.K. 146: calculation, tölur eru tvennar, Rb. 2. 3. a bead, of pearl or glass; gler-t., D.N., and in mod. usage, so called from the practice of telling beads while the Pater Noster was said; tölur með raf, iii. 260. COMPDS: talna-band, n. a row of beads, a rosary, D.N. and in mod. usage. talna-fræði, f. arithmetic, (mod.) tölu-eyrir, m. an ounce's worth on the standard of quantity (not of weight), N.G.L. i. 244. tölu-maðr, m. a teller; nú eru eigi tölu-menn til, N.G.L. i. 49, 350. tolu-mark, n. a mark in counting, Rb. 564. tölu-snjallr, adj. eloquent, Róm. 325. tölu-sveinn, m. chatterbox, a nickname, Sturl. tölu-verðr, adj. worth counting, considerable, Sturl. iii. 145. TALA, að, [Swed. tala; Dan. tale; A.S. tale, talian; cp. telja], to talk; tölum þetta eigi lengr, Ísl. ii. 237; mun ek þetta mál tala við föður minu, talk it over with him, Lv. 22; síðan töluðu þeir leyniliga ráða-görð sína, Nj. 5; tala hljótt, 140; tala hátt ok hvellt, Fms. i. 215; Njáll talar (says), at mönnum væri mál at lýsa sökum sínum, Nj. 149; síðan töluðu þeir mart, 3; þeir bræðr töluðu, Glúmr ok Þórarinn, 22; töluðu þeir Ketill allan dag, 146. 2. to speak, make a speech; talaði konungr fyrir liðinu ok mælti svá, Ó.H. 204; talaði sitt eyrendi hvárr þeirra, Nj. 188; tala langt örendi ok snjallt, Fms. x. 163; er hann hafði talat snjallt örendi ... þóat bændr talaði snjallt, þá brásk þat þó jafnan yfir er konungr talaði, 322; þetta þarf eigi optarr at tala, to discuss; tala af hendi e-s, to speak in one's behalf, i. 21. 3. to record; ok er ekki um hans ferðir at tala fyrr enn hann kemr heim, Nj. 215: = telja, tala trú fyrir mönnum, Fms. x. 17; er þau mál vóru fram talað (i.e. töluð), Sks. 642, (rare.) II. with prepp.; tala um e-t, to talk about; hann talaði þar um mörgum fögrum orðum, Nj. 255; tala þeir um málit, ok þykkir þeim eigi einn veg báðum, 139; þeir töluðu mart um draum þenna, 280; þá skal Kári um tala. 139; leita um sættir ok varð saman talat, agreed, Bs. i. 547 :-- tala eptir við e-n, Dipl. v. 14; tala eptir víg, = mæla eptir víg, Dropl. 10 :-- tala til e-s, to talk to one, Nj. 3; of a thing, þeir bræðr töluðu til (entreated) at Kári mundi fara til Grjótár, 139; finnsk honum fátt um, ok talar ekki til þessa gripar, makes no remarks. Fas. i. 317; þeir kváðusk mikit eiga at Þráni nær sem þeir talaði til (laid claim to it), Nj. 139 :-- tala við e-n, to speak to, address, Nú talar Flósi við menn sína, 197; Njáll talaði við Höskuld, 139, 148; Hafr sat í miðri búðinni ok talaði við mann. 182; tala við e-n um e-t, Fms. x. 12; tala þeim orðum við konung, id. III. reflex., okkr hefir talask svá til, we have agreed. 2. recipr., þeir töluðusk mart við, Nj. 222; töluðusk þeir við, sagði Ölvir at ..., Eg. 62. 3. part. talað, spoken; ú-talað, unspoken; van-talað, var-talað, of-talað. talaðr, part. spoken; vitrastr ok fegrst talaðr, Edda 15; lítt talaðr á þingum, Fms. vii. 102; snjallr í máli ok talaðr vel á þingum, ix. 534; fámáligr optast, eigi talaðr á þingum, glaðr við öl, málreitinn í kyrð ok blíðmæltr, vi. 438; fámálugr ok ekki talaðr á þingum, Orkn. 184; talaðr vel, djúpráðr, Fagrsk. 32; fá-talaðr, of few words. talandi, f. (or m.), elocution. tal-byrðingr, n. = taflbyrðingr, a reckoning table containing the solar, lunar, and paschal cycles, published as an appendix to the Rb. tal-hlýðinn, adj. listening to talk, credulous, easily swayed (not in a good sense), Nj. 102,, Bjarn. 21, Eg. 254. tali, a, m. a teller, counter, in ár-tali. talna-, see tala. tal-víss, adj. wise in numbers, Rb. 448. tamning, f. [temja], a taming, breaking, Sks. 79, Al. 119. TAMR, töm, tamt, adj.; [A.S. tam; Engl. tame; O.H.G. zam, etc.; see temja] :-- used in Icel. mostly in the sense of ready; þat varð tamast sem í æskunni hafði numit, Grett. 150; allskonar leikar er tíðir ok tamir vóru, Karl. 482; emk-at ek tamr at samna skrökvi, Ó.H. (in a verse); víg-tamr, val-tamr, Veg-tamr, gang-tamr, ready for, used to..., Lex. Poët. 2. = tamiðr, tame, of a colt; ílla tamr, Hm. 89; ú-tamr, untamed, wild. tams-vöndr, m. a taming-wand, Skm. 26. tandr, m., gen. tandrs = tandri, Rekst., (of a sword.) tandra, að, fengu þeir varla tandrat ljósit, Orkn. 208 (tendrat, v.l.), cp. Vísnabók, 1748, p. 49. tand-rauðr, adj. 'fire-red, ' of gold, Hær. 6, Mag. 13, Clar. TANDRI, a, m. [Ivar Aasen tandre, frisk som 'tandre' = fresh as fire; cp. Germ. zünden; A.S. tyndre; Engl. tinder] :-- fire, only in poetry, Edda (Gl.); a nickname, D.N. tandra-sel, a local name in western Icel. TANGI, a, m. [A.S. tange; North. E. tang], a spit of land, a point projecting into the sea or river (but tunga when two rivers meet); á tanganum nessins, Eb. 12; er skipit kom fram fyrir tangann, Ísl. ii. 99; eyrar-tangi, see eyrr: in Icel. local names. 2. the pointed end by which the blade is driven into the handle; sverðit brast í tanganum, Valla L. 213; lagði hón klæði um tangann ok togaði, of a knife, Bs. i. 385. tangr, n., in the phrase, hvorki tangr né tegund, not a whit. TANN, m., see tönn. tanna, að, [tönn], to dent, Korm. (in a verse.) -tanna, u, f., -tanni, a, m., and -tannr, m. toothed; in compds, Grottin-tanna, sliðrug-tanni: Tanni, a pr. name, Landn.; Hildi-tannr, a nickname. tanna-, gen. pl., in compds, see tönn. tannari, a, m. a tusk-chisel; hann hafði í hendi kníf, ok hélt á tannara, ok renndi þar af spánu nökkora, Ó.H. 197; ein sylfskeið ok einn tannari, D.N. ii. 627. tann-bagall, m. a crozier of walrus-tusk, Dipl. iii. 4, v. 18. tann-belti, n. a belt of walrus-tusk (worn by a seiðkona), Þorf. Karl. 384. tann-berr, adj. 'tooth-bare,' with prominent teeth, Ld. 272. tann-buðkr, m. a box of walrus-tusk, Ám. 102, Pm. 17. tann-fé, n. a 'tooth-fee' a gift to an infant when it cuts its first tooth, a custom still observed in Icel., and mentioned in Gm. 5; ek skal í dag heimta tannfé þitt at Sveini konungi, Fb. i. 481; þessi þræll hafði Hákoni verit gefinn at tannfé, Fms. i. 210; þenna grip gaf faðir minn mér at tannfé, Ld. 72; þat sem þau höfðu gefit Ásmundi syni þeirra í tannfé, D.N. ii. 364. tann-fjöld, f. the row of teeth, Ad. 9. tann-garðr, m. 'tooth-fence,' 'tooth-wall,' the row of teeth = Gr. GREEK, Nj. 39, Skálda 170, Dropl. 25. tann-gnjóstr and tann-grisnir, m. 'tooth-gnasher,' the name of the goat, Edda; as a nickname, Korm. tann-hjölt, n. pl. a hilt of walrus-tusk, of a sword, Fms. vii. 69. tann-hjaltaðr, part. walrus-tooth-hilted, Fms. vii. 69. tann-hold, n. the tooth-flesh, gums. tann-kröm, f. teething pains, of infants, Fél. tann-lauss, adj. toothless, K.Þ.K. 28, Barl. 15. tann-leysi, n. loss of teeth. tann-pína, u, f. tooth-ache. tann-refill, m. a 'tusk-chisel,' Þjal. 8 (cp. blóð-refill). tann-sárr, adj. tooth-sore, from having one's teeth drawn (metaph.), Lv. 95, Fms. vii. 261, viii. 415, Stj. 544. tann-skafl, m., see skafl. tann-skári, a, m. = tann-refill, as a nickname: in a local phrase, tannskara-staðir, Orkn. tann-skeptr, adj. with handle of walrus-tusk, Fas. ii. 357. tann-skrín, n. walrus-tusk shrine, Vm. 105. tann-spjöld, n. walrus-tusk tablet, Bs. i. 874. tann-tafl, n. pieces of walrus-tusk, of chess, Krók. 54; t. með taflborði, D.N. ii. 255. tann-vara, u, f. 'tusk-ware,' i.e. walrus-tusks as an article of trade, Rétt. 47, Fb. iii. 445, cp. Sks. 127. tann-veggr, m. a(?), A.A. 270. tann-æta, u, f. decay in the teeth. TAPA, að, [Swed. tapa; Dan. tabe] :-- to lose, with dat.; eigi hefir þú tapat örlyndinni, Bs. i. 53; þar tapaði hón kambi sínum, Ld. 10; tapa lífi ok sæmd, Bær. 14; tapa sama sínum, MS. 4. 10. 2. to destroy, kill; tapa mínu lífi, to put one to death, Fms. viii. 240; biðr hann tapa piltinum. Fs. 145, Merl. 1. 28; tapa sveininum ok drepa hann, Mar.; tapa sér sjálfum, Barl. 123. II. reflex. to be lost, Fb. ii. 391; töpuðusk þau heit öll, came to nought, Fms. v. 113: to perish, Clem. 26. 2. part. tapaðr, lost = Lat. perditus, Barl. 133; fortapaðr, forlorn, N.T. tapan (mod. töpun), f. loss: tjón ok t., Stj.: perdition, Fms. ii. 48, passim in mod. usage. tapar-öx, f. [from the A.S. taper-æx], a small tapering axe or halberd of English workmanship, Lv. 6. Nj. 32, 179, Sturl. iii. 125, Fs. 68, 69. tapit, n. [for. word], a carpet, tapestry, D.N. tappa, að, [Engl. tap; Germ. zapfen], to tap, draw, from a cask; t. mungát, Rétt. 2. 10; t. ok drekka, Norske Saml. v. 159. tappi, a, m. a tap, in a cask, bottle. tappr, m. a tapster, Rétt. 13. 3; bjór-tappr. tapsa, að, to tap; rétti lambit fót sinn ok tapsaði honum, Clem. 46. 2. in mod. usage, to read hurriedly; þú mátt ekki t. tapsi, a, m. a nickname, Bs. tara, u, f. [perh. a for. word], poët, war, fight, battle, Edda (Gl.) tarfr, m. [Lat. taurus], a bull, Edda (Gl.); leiða kú undir tarf. targa, u, f. [perh. a for. word; A.S. and Fr. targe], a target, small round shield, occurring in Kormak and Hkm. 6 (poets of the middle of the 10th century), Nj. 144; törgu-buklari or törgu-skjöldr, a target-shield, 143; himin-t., the 'heaven-target,' i.e. the sun, Þd. tarna, interj. this, there; tarna er fallegt! tarna eru ljót læti! tarna er ljóta vorið, Jónas. tarra, að, to stretch, spread out; breiða pell á alla borgar-veggi, ok törrudu fyrir þeim gulli ok görsimum, Fas. i. 274. tas-, [etymol. uncertain]: in compds, tas-brenndr, part. quite burnt, duly cleansed, of silver, Norske Saml. v, 150, a GREEK. tas-vígr,