This is page cv_b0629. Please don't edit above this dashed line. Thank you!
-----------------------------------------------------------------------------
teppa, u, f. an obstruction; medic., andar-teppa, 'breath-stoppage,' croup(Fr. la grippe); tíða-t., stoppage of menstruation.
teppi-maðr, m. an impeder, Ann. for Nord. Oldk. (1845) 168.
tepra, u, f. dimness, faintness; augna-t. tepru-legr, adj. foppish.
termin, m. [for. word; Lat. terminus], a term, Stj., Rb. (a comput. term).
terminera, að, to limit, Stj. 148.
terra, ð, = tarra (q.v.), to stretch out, Dan. spile ud; terra fingr, fætr; tamt er fingr að terra | þá tekr sjón að þverra, Hallgr.
tertia, u, f., mathem. [for. word; Lat. tertia], a part of a second, Rb,: a third part, 625. 177.
testament, n. [for. word; Lat. testamentum], a bequest, will, Bs. i. 718; bequests were an innovation from the Roman law, for as Tacitus says -- heredes successoresque sui cuique liberi, et 'nullum testamentum,' ch, 2O; the ancient Northern law knows no 'last will,' yet cp. Eg. ch. 9. II. eccl. the Testament, N.T., Vídal.
tetr, n. (see töturr), Skíða R. and in mod. usage.
texti, a, m. [mid. Lat. textus], an evangelistary, the four Gospels, in a costly cover, silver, gold, ivory, as church property; smíða texta tvá sæmiliga ok kaleik, Bs. i. 872; textar fjórir með silfr ok einn með tönn, Dipl. iii. 4; þetta í bókum, messu-bók, texti, legendu-bók, Am. 29; texta, graduale, Vm. 117; texta-dúkr, 52; texta-silfr, D.N. ii. 16; texta spjald, 136, Ám. 55. 2. a text, context, Stj. 25, D.N.
teyða, u, f. a vile, wicked person (abuse), Edda i. 532; cp. tuddi.
teygi-agn, n. a bait, Fær. 254.
teygi-ligr, adj. seductive, tempting, Bs. i. 372.
teyging, f. an enticement, temptation, Bs. i. 372, Fms. i. 304, MS. 645. 68 (spelt tægingum).
TEYGJA, ð, with neg. suff., imperat. teygj-at and teygj-at-tu, draw thou not, Sdm., Hm. [referring to a lost strong verb, tjúga-, taug-, of which only the part. toginn remains; cp. Engl. tug] :-- to stretch out, draw; teygja hálsinn, ... teyg þik sem mest, Fas. iii. 488; síðan lætr hann teygja, Fs. 176; teygja sig, to stretch one's limbs; or, tevgjast sundr og saman, to writhe like a worm. 2. to spread out dough into a loaf or flat cake (mod. fletja brauð); þeir kváðusk vilja at hón teygði brauð, en þeir mundi baka á eptir, Fas. i. 244. 3. to draw out; teygja (mod. tægja) ull, to card wool; ófu ok teygðu, of the wind and the waves, Edda (in a verse), the metaphor is from wool-dressing. II. metaph. to draw, allure; teygjattu þér at kossi konur, Sdm. 28, 32, Hm. 101, 116, 121; sá er þaðan teygir eða t. lætr, N.G.L. i. 148; teygir Loki Iðunni ut um Ásgarð í skóg nökkurn, Edda 46; teygir hann rakkann á brott með sér, Nj. 114; t. Herjólf út, Rd. 265; er hann hafði teygt Kálf vestan um haf, Fms. vi. 295; t. tíkr at solli, Hkv. 1. 40; t. e-n til hlýðni, Fms. ii. 33; ef þu fær teygt af honum sverðit svá at hann gráti eigi, iv. 37; teyja (sic) hann þangat með fám skipum, Fms. x. 341; t. til þessarar gildru, Bs. i. 372; hann teygir en neyðir eigi, Hom. (St.); t. til e-s, to draw towards, contribute to a thing; varð hann þó mjök at teyja til (from týgja?) ok mart stórt at vinna áðr við gengizk um trúna, Fms. x. 322; hugðumk ek með þessu til teygja at vér mættim frið ok náðir hafa, D.N. vi. 69. &FINGER; For the phrase, teygja tanna, see tönn, tjá (B. l. 2).
teyma, ð, [taumr], to lead by the rein, Sól. 55; teyma hest, freq. in mod. usage.
tifa, að, [akin to tapsa?], to trip, move the feet quickly; fætrnir tifuðu óðar en vant var, Od. xxiii. (begin.); tifaðisk þá þegar saman fénaðrinn, the sheep hastily flocked together, Stj. 458.
tiggi, a, m., poët, a king; see tyggi.
TIGI, n. [O.H.G. zîg = a charge], a charge; only in the phrases, enginn í tigi nema þú, none can be charged but thou, there is no question of any but thee; kalla ek þar öngan mann annan í tigi til at eiga þenna svein með mér enn yðr, konungr, Jómsv. 6 (cp. Fms. xi. 53, wrongly spelt tyge); er þar þó enginn í tigi til, nema þú, at vera faðir at barni því er ek geng með, Fas. ii. 235; at hón væri með barni, ok er þar engi maðr í tigi til nema ek, Fb. i. 136; spurði hverr ætti (sveininn) með henni, -- Hón sagði at þar var engi maðr í tigi til nema Haraldr konungr, 157: in all those instances of paternity; so also, það eru tveir í tiginu, there are two suspected.
tigin-borinn, part. of noble birth. Eg. 343, Mar.
TIGINN, adj. [tiginn and tigund are kindred words, so that tiginn prop. means notable, marked] :-- high-born, of high estate, of a king or an earl; Uppsvía-ætt er tignust er á Norðrlöndum, þvíat sú ætt er komin frá goðunum sjálfum, Ó.H. 87; en þeir mundi þrjú hundruð vetra, at engi mundi vera í ætt hans kona eðr ú-tiginn maðr ..., Edda 104; konungr mælti, far þú vel, vitr maðr ertú ok siðugr ok kannt vel at vera með tignum mönnum, Ó.H. 66: þá sagði Ólafr konungr, vel kanntú at vera með tignum mönnum, Sighvatr, Fb. ii. 112; lítt nýt ek þess þá, segir hón, at ek em konungs-dóttir, ef mik skal gipta ú-tignum manni, ... þat hugda ek, segir hann (the king), at ek munda hafa vald at göra þann tiginn mann hér í landi sem ek vil, Fms. ii. 298; höll skipat með enum tignastum mönnum, Þiðr. 319; tiginn at metorðum, 655 x. 2; göra öngan manna mun hvárt er tiginn eða ú-tiginn, Eg. 351; öllum gaf hann þeim nökkurn grip, þeim stærri er tignari vóru, Fms. vi. 181; segir sér torfenginn slíkan mann ú-tiginn sem Kjartan var, Ld. 189; nú er þess engi ván, at ek giptumk ú-tignum manni ... nú vill hón eigi eiga ú-tiginn mann, þá meguð ér gefa mér tignar-nafn, hefi ek til þess ætt, at ek mætta jarl heita, Fms. vi. 289: in tigna, a nickname, Orkn.
tigl, n. [Lat. tegula], a tile, brick; af tiglinu ... meðr tiglit, Stj. 46; elta leir ok göra tigl, 247; steikja tiglit, 263; þeir höfðu tigl fyrir grjót, Al. 29; see tigull. COMPDS: tigl-grjót, u. 'tile-grit,' tiles or bricks used as stones, Stj. 264. tigl-görð, f. brick-making, Stj. 264. tigl-hús, n. a tile-bouse, D.N. ii. 27 (Norse deed of 1290); tiglhús-tópt, N.G.L. ii. 483 (A.D. 1277). tigl-ker, n. an earthen pot, Mar. tigl-ofn, m. a tile-oven, D.N. i. 241 (deed of 1336); see ofn. tigl-veggr, m. a tile-wall, Stj. 612, Al. 86.
tigla, að, to reimburse, refund, of small sums; ok skalat bóandanum tigla þat, Grág. i. 156; ok skal bóandinn tigla honum ef þá er hross þat verra en þá er hann tók við, 435: to dole out, of food or drink, opt er tiglat baulum töðum, Hallgr.; tiglaðu e-u í hann!
tign, f. the state of being high-born, highness; taka af honum (the earl) tignina, Eg. 271; með mikilli tign ok virðingu, Fms. xi. 88; eptir tign verðleiks, Hom. 29; kyns tign, birth, rank, Greg. 64; fyrir tignar sakir várrar (of a king), Nj. 6; tign þín, your highness, 655 xxviii. 2; há-tign, majesty, (mod.) COMPDS: tignar-bragð, n. rendering of Lat. reverentia, Al. 70. tignar-dregill, m. rendering of Lat. vitta, Bret. ch. 7. tignar-klæði, n. pl. princely robes, robes of state, Nj. 6, Ó.H. 50, Stj. 396. tignar-kóróna, u, f. a prince's crown, diadem, Stj. 495, Karl. 217. tignar-lauss, adj. = ú-tiginn, Fms. vi. 93. tignar-maðr, m. = tiginn maðr, Fms. v. 5. tignar-mark, n. a mark of high rank, Stj. 396. tignar-nafn, n. high rank; t. at ek mætta jarl heita, Fms. vi. 289, cp. i. 53, 61, vii. 119; tignar-nöfn svá sem konungs nafn eðr nafn jarls, Edda 104. tignar-skrúð, n. = tignar-klæði, Þiðr. 118, Hom. 131. tignar-stóll, m. a chair of state, a throne, Pr. 113. tignar-svipr, m. an air of highness, royal countenance, Fas. ii. 475. tignar-sæti, n. a seat of honour, high seat, Stj. 551. 561.
tigna, að, to worship, honour; t. sik konungs-nafni, to assume a king's name, Fms. x. 387; skal ek þau aldri tigna, I shall never worship them(the gods), i. 98; t. líkneskjur, Barl. 171. 2. reflex. to be glorified, exalted, Bs. i. 141, Fms. x. 177; tignaðr veldi ok virðingu, Magn. 434; af-tigna and an-tigna (qs. and-tigna), to depreciate.
TIGR, tegr, also tögr, togr, tugr, m., gen. tigar, pl. tigir, acc. tigu (tögo, tugu), later tigi, Band. 36, Fb. iii. 578; [a Goth. tigus is suggested by the adj. -tigjus; A.S. tig, teg; O.H.G. zic, zuc; Germ. zebn; Dan. ty; Engl. ten.]
A. A ten, decade. The ancient Scandinavians and Teutons had no indeclinable numeral adjectives from twenty to a hundred; the word tigr (like hundrað and þúsund) being a regular substantive. The ancient way of counting is therefore complex and curious; e.g. forty-one was called 'four tens and one' or 'one of the fifth decade;' forty-eight was called 'four tens and eight,' or by counting back, 'five tens short of two,' cp. the Lat. un-de-viginti, duo-de-triginta: forty-five was called 'half the fifth ten,' and so on, as will best be seen from the references below; and so it goes on to 'one hundred and twenty,' for in Icel. a hundred means the duodecimal hundred. In the 14th century (in deeds) 'tigr' began to lose its character of a substantive, eg. þrjátigir, fimtigir ..., or þrjátigi, fimtigi (used inclecl.), whence at last came the mod. þrjátíu, fjörutíu, fimtíu ..., the tíu being a contracted form from the acc. pl. tigu. At the same time hundrað and þúsund became indecl. adjectives, e.g. þrjátiu, brjúhundruð, þrjuþúsund skipum, for the old þrem tiguin hundruðum, þúsundum skipa.
B. REFERENCES: þessi vetr fylidi annan tög aldrs Magnúss konungs, this winter completed the second ten, i.e. the twentieth year, of king Magnus' life, Fms. vi. 90; þat skipti tögum, it amounted to tens, several tens, ii. 32; þrjá tigu manna, three tens of men, Eg. 41; á þrem tigum daga, on three tens of days, 656 A. ii. 14; þrír tigir hundraða, Dipl. v. 2; níu tigu manna, Eg. 62; þrettán tigi aura, Band. 36; nær fjórum tigum faðma töðu, well-nigh four tens of fathoms, i.e. forty, Dipl. v. 18; fjóra togo dægra, 655 iii. 3; sex togo hundraða, D.I. i. 350; sex tigir manna, Grág. ii. 194; sex tigir þúsunda manna, Post.; sex tigu hundraða, six tens of hundreds, i.e. sixty hundred, i.e. six thousand, Orkn. 416 old Ed.; tíu tigir manna, ten tens of men, i.e. one hundred, Nj. 191; tíu tigo fjár, K.Þ.K. 140; tíu tigum ásauðar, a hundred sheep, Dipl. v. 19; tíu tegu bæja, Fms. viii. 203: ellifu tigir vætta skreiðar, eleven tens, i.e. one hundred and ten, 655 iii. 4; even, þrettán tigi aura, thirteen tens, i.e. one hundred and thirty, Band. 36; fimtán tigum sinna, fifteen tens, i.e. one hundred and fifty, Dipl. ii. 14: repeating, fjóra tigi vetra ok fjóra vetr, four tens of winters and four winters, i.e. forty-four years, ÓH. (pref.); með tveim skipum ok átta togum skipa, Fms. x. 394; sex tigi vetra ok fjóra vetr, Ó.H. (pref.); þrjá tigi ára ok sex ár, three tens of years and six years, Bs. i. 30; eitt skip ok sjau tigu skipa, i.e. seventy-one, Fms. x. 344; hálfan fjórða tög vetra, half the fourth decade, i.e. thirty-five, vi. 430; hálfan fjórða tög skipa, i. 76;