This is page cv_b0630. Please don't edit above this dashed line. Thank you! -----------------------------------------------------------------------------
630 TIGR -- TIL.
hálfr fimti tugr kúgilda, half the fifth decade, i.e. forty-five, Dipl. v. 18; hálfr þriði tögr manna, Ísl. ii. 387, Ld. 292; hálfr átti tögr kirkna, seventy-five, Clem.; á einu ári ins fimmta tigar konungdóms Hákonar, on the first year of the fifth ten, i.e. forty-first, Sturl. iii. 308; hann hafði vetr ens sétta tigar, one winter of the sixth ten, i.e. fifty-one, Fms. ix. 534; á öðru ári ens fjórða tigar, i. 67; annann vetr ens fjórða tigar konungdóms hans, Fms. x. 33, Bs. i. 74; fjóra vetr ens tíunda tegar, Ó.H. (pref.); sex ens fjórða tigar, i.e. thirty-six, Thorodd; vikur tvær ens sétta tegar, i.e. fifty-two, Fb. 7; hann hafði sjau vetr ens sjaunda tigar, i.e. sixty-seven, Ld. 330; á enum sjaunda vetri ens sjaunda tugar aldrs síns, Eb. 125 new Ed.; á enum sétta vetri ens átta tugar aldrs síns, Sturl. ii. 187; Þorkell hafði átta vetr ens fimta tigar þá er hann druknaði, i.e. forty-eight, Ld. 326; átta dagar ens níunda tegar, i.e. eighty-two, 1812. 49; átta aurar ens fimta tigar, Grág. ii. 144; á níunda ári ens sjaunda tigar ens tíunda hundraðs, in the ninth year of the seventh ten of the tenth hundred (i.e. 969 A.D.), Fms. i. 67; þá var Egill á níunda tigi, then was Egil in the ninth ten (between eighty and ninety years of age), Eg. 764; vetri fátt í fjóra tigu, one year short of four tens, i.e. thirty-nine, Fms. x. 2, v.l.; lítið fátt í fimm tigi vetra, iii. 60; einu ári fátt í fimm tigi, i.e. forty-nine, ... vetri einum fátt í níu tigi ára gamall, i.e. aged eighty-nine, Fb. iii. 578: curious is the phrase, af-tig gamall, = Lat. unde-viginti, aged 'lacking twenty,' i.e. nineteen years old, Fms. vii. 84 (in a verse); the context and chronology shew that this is the sense, and not as explained in Lex. Poët. s.v. afstigr: níu tigir ok tvau ár (elliptically dropping gen. ára), Dipl. v. 3; whence lastly as adj., þrítigir álnir (sic) lérepts, id.; fjöre-tiger manns, Bs. i. 867. As this method was somewhat unwieldy, the counting by twenty was also resorted to, cp. Gramm. xxi, sex merkr ok tuttugu; spænir þrír ok tuttugu, ... sjautján merkr ok tuttugu, Bs. i. 874 (Laur. S.), or the word tigr was altogether discarded, and replaced by skor or sneis (Engl. score, Dan. snees). &FINGER; As in vellums the numbers are mostly represented by Roman figures, and abbreviations used, the editions cannot in these cases be implicitly relied on; the same is the case with old texts preserved in mod. paper transcripts. -tigr, -tögr, -togr, -tugr, adj. (the mod. form is -tugr), only in compds, tví-tugr, þrí-tugr, fer-tugr, fim-tugr, sex-tugr, sjau-tugr (then átt-ræðr, ní-ræðr, tí-ræðr, tólf-ræðr), = twenty, thirty ... years old, or measuring twenty ...; so also, hálf-þrítugr, hálf-fertugr, hálf-fimmtugr, hálf-sixtugr, hálf-sjautugr, aged, measuring half the third, fourth ... seventh ten, i.e. twenty-five, thirty-five, ... sixty-five; var honum vetri fátt í hálf-fimtugum, five tens minus one, i.e. forty-nine, Grett. 186 new Ed.; skorti þrjá vetr á fimtugan at aldri, i.e. forty-seven, Bs. i. 74; tveim vetrum meirr enn þrítogr, 30; þá skorti hann vetr á þrítugan ..., fimmtugan, i.e. aged twenty-nine ..., forty-nine, Sturl. iii. 308; þá var hann vetri meirr enn hálf-fertugr, i.e. thirty-six, Bs. i. 79. tigu-liga, adv. nobly, princely; þeir létu t. yfir sér, Hkr. i. 213; taka t. við, Fms. xi. 341; klæddr tigurliga, Barl. 35. tigu-ligr, adj. (tigúrligr, Fms. vii. l.c., Barl. 35), lordly, princely; t. forvista, Fms. x. 273; tiguligir siðir, Magn. 434; inn tiguligi maðr, Ó.H. 241; í hinu tiguligstu yfirlæti, Bs. i. 130; herligra mann né tigurligra, Fms. vii. 69; tigurligt borð, Barl. 35; at engi hefði sét fegra mann eðr tigurligra sýnum, Fms. vi. 438; tigurlig ok tillystilig, Stj. 417. tigull (proncd. tígull), m. = tígl, q.v. 2. metaph. any tile-formed thing, a square: in cards, the diamond (Dan. ruder), tigul-myndaðr, tile-shaped; the deigul-mór (q.v.) is a corruption from tígul-mór = 'tile-clay.' tigund, f., older and better form than tegund, see below; [akin to tiginn, tign] :-- a kind, sort, species; at hverr sé mundang-maðr í þeirri tigund (condition of life) sem hann er í skipaðr, Sks. 496 B; hverrar stéttar ok tegundar sem hann er, H.E. i. 432; stéttar eðr tigundar, D.N. ii. 504; þau orð er þeirra tigund hæfi (where tigund is = tign), Sks. 432 B; hversu menn skulu landnám taka hverr í sína tigund, N.G.L. i. 239; rakkar tveir ..., eigi þóttusk menn sét hafa slíkar görsimar í þeirri tegund, Fas. iii. 45: the phrase, ekki tegund, not a whit; ágætastir hlutir, hverr í sinni tegund, Fms. ii. 285; æxla ættir sínar hverr í sínu kyni ok tigund, Sks. 12 new Ed.; sjau þau er æt eru af tegund, Ver. 8; hann gleymir svá sinnar tegundar (sex) ok náttúruligs eðlis, Stj. 78. tiktúra, u, f. a whim. TIL, prep. with gen. As to this particle, the two branches of the Teutonic family vary: all the South Teut., including the Goth., present the form without the final l; Goth. du (qs. tu) = GREEK; A.S., Hel., Old Fris. te, to; North. E. te; Engl. to; Dutch te, toe; O.H.G. zi, za, zuo; Germ. zu; Old Frank. to, te, ti; while the Northerners add the l, as Dan., Swed., North. E. and Scot. til; the Swedes double the l, till. That til is the truer form is seen from rhymes, til vilja, Vígl.: on the other hand, mod. provinc. Norse and Swedish drop the l, thus te, Ivar Aasen, Rietz. The Engl. uses both forms, to, of place, till, of time, of which the latter is no doubt borrowed from the Norse or Danish: til = to is quite common still in Cumberland and other North. E. counties, 'to gang til Carlisle,' etc.; a single instance of the form til is said to exist in an old Northumbrian vellum. Both forms, to and til, are, we believe, identical, the latter being a compound particle, ti-l, although the origin of the l has not as vet been made out. The uncompounded particle ti- is not entirely unknown in the Scandinavian, for it has been preserved in the compds mikils-ti, hölz-ti, unz-t, qq.v. &FINGER; Particles, even brief monosyllabic ones, often turn out to be compds, as e.g. ok(conj.), or the suffixed verbal negative; the prep. 'til' therefore is no more akin to the Germ. noun ziel than is 'ok' (and) to ok (a yoke); the apparent similarity in sense is in both cases merely accidental. A. To, with gen., also used elliptically or as an adverb; bjóða e-m til sín, Eg. 140; til kirkju, Nj. 209; koma til boðs, 50; ganga til búðar, Grág. i. 31; ríða til skips, Ísl. ii. 192; leiða til skips, Ld. 74; til Íslands, Nj. 10; ríða til Norðrárdals, ok svá til Hrúta-fjarðar ok til Laxárdals, 32; koma til Noregs, 121; hann fór til Ólafs á Dröngum, til Gests í Haga, Landn. 154; sækja giptu til e-s, Fms. v. 154: adding direction, austr, vestr, suðr ... út, inn, upp, fram, norðr til Þrandheims, austr til Danmerkr, vestr til England:, suðr til Björgynjar, etc., passim; út til, inn til, Landn. 140; heim til, Fms. xi. 382; upp til borgar; neðan til knjá, Nj. 209. 2. with verbs, to, towards; leiða, stefna ... til, to lead, tend towards, Eg. 230, Nj. 4, 102; tala vel, ílla til e-s, to speak well or ill 'towards, ' i.e. of; vita til e-s, to know of, be conscious of, Fms. i. 142, x. 377; íllorðr til e-s, Nj. 142; minna til e-s, to remember; minnask til e-s, to kiss, 282; drekka til e-s, to 'drink towards' (vulg. Engl.), i.e. drink to one, Eg. 552 (also ellipt. drekka e-m til); vísa til e-s (til-vísan), Landn. 192, Nj. 209; taka til e-s, 196, Fms. i. 151: with verbs denoting to look, see, hear, turn, sjá, gæta, hlýða, heyra, hugsa ... til e-s, to look, listen, think, speak ... to one, Eg. 380, Nj. 2, 10, 87, 91; þeir sá eyjar í haf til útsuðrs, Landn. 35; hann sá opt ljós til leiðis konungsins, Fms. xi. 286; þeir sá eld til Úlfars-fells, Eb. 156; heyra gný ok glam til hersins, Fms. vi. 156, viii. 125; til norðr-ættar, xi. 230; sá menn elda brenna til hafs, x. 157; vissi til lands, Eg. 389; þann veg er veit til Hlaða, Fms. x. 265; horfa aptr til hala; í þeim hlut húss er til vetfangs horfir, Grág. ii. 125; spyrja til e-s, to speer after, hear tidings of one, þetta spyrsk til skipa, Fas. i. 241, Nj. 7; spyrja gott til e-s, Hkr. i. 140: segja til e-s, to tell of(see segja), Nj. 46, Ld. 40, Hrafn. 5; ljúga til e-s, to tell a falsehood of, Finnb. 318. 3. til annarrar handar, on the other hand or side, Nj. 50, 97; til vinstri, hægri handar, til beggja handa, Hkr. i. 158, Eg. 65. II. denoting business, reason, purpose, capacity, respect; leggjask til svefns, ÓH.; ganga til svefns, Eb. 156; halda barni til skirnar, K.Á. 146; ríða til dagverðar, Nj. 219; fara til vistar, 40; dómar fara út til sóknar, Eg. 725; falda sér til vélar við konu, Grág. i. 338; skipa mönnum til umráða, i. 5; svelta sik til fjár, Nj. 18; drepa e-n til fjár, göra e-t til fjár, Ld. 264; gefin (married) til fjár, 26, Nj. 257; skora á e-n til landa, Landn. 80; Eg. 498; sækja til trausts, Ld. 26; sækja til landa, Nj. 103; sækja til faðernis, Grág. i. 140; leggja fé til höfuðs e-m, taka fé til höfuðs e-m, Ld. 50, Eg. 375; berjask til ríkis, Fms. vii. 283; blóta til árs, Hkr. i. 13; sverð öruggt til vápns, Ld. 244; hafa eðli til e-s, Skálda 171; selja e-t til silfrs, to convert it into silver, Landn. 293 (Hb.); ætla e-n til dráps, Nj. 163; hlaðinn til hafs, ready for use, Fms. x. 157; liggja til byrjar, i. 135, Eg. 183; taka til konungs, Fms. i. 21; taka til lögsögu-manns, Nj. 164; kjósa til veganda, 100; vinna til e-s (see vinna); gefa til bóta, 101; göra til saka, 80; taka til ráða, 75; hvat er til ráðs, 76; þat er til jartegna, Eg. 768; til merkja (til marks), 766; til gagns, til lítils, Nj. 52; til meins, 106; til sæmdar, 79; til tíðenda, Eg. 201; til næringar, til viðrværis, til fæðu, til matar, Stj. 87, Fms. i. 126, Eg. 221; hross til reiðar, Hrafn. 7; til skjóls, Grett. 169; til sóma, til eptirlætis, Nj. 89; til spotts, Korm. 232; til gamans, til hvárs, for what purpose; as also, til einskis, til góðs, til ílls, til nokkurs. 2. kaupa til tuttugu hundraða, to the amount of, Landn. 145; til fulls eyris, Grág.; fé til tveggja aura gulls, Fms. vii. 218; til fulls, fully; til jafns við, Nj. 46; til hálfs, Eg. 379; til loks, finally, to the end (see lok); vaxa meirr en til dæma, beyond example, unexampled, Stj. 87; draga til dæmis, to produce for the sake of example, Mar.; hence, til dæmis (as adverb), for instance (written abbreviated in mod. books, t.d. = e.g.) 3. e-m verðr gott, íllt til e-s, to be well or ill off for a thing, have little of it; þeim varð gott til manna, Nj. 20; land íllt til hafna, a land ill off for havens, Eg. 332; þar var íllt til vað-mála, short of, Bárð. 5 new Ed.; henni féll þungt til fjár, Nj. 31; góðr til (open-handed as to) fjár ok metnaðar, Eg. 17; færr til e-s, able to do a thing, Nj. 97, Fms. ix. 530; vænn til framkvæmdar, 480; líkligr til e-s, likely to, Nj. 132; hafa verðleika til e-s, to deserve of, Eg. 226. 4. with verbs; göra e-t til skaps e-m, Nj. 198; göra til skaps vina minna, 80; jafna e-u til e-s, to compare it with, Ld. 60; vera til eptirmáls, Nj. 166; göra vel, ílla til e-s, Eg. 542, Ld. 62; vinna til e-s, 50, Ísl. ii. 253, Nj. 101, Eg. 519; hlutask til e-s, Nj. 101; beina til, búa til, afla til, efna til, fá til, göra til, hjálpa til, inna til, leggja til, reyna til, ráða til, segja til, skipa til, stilla til, stoða til, stofna til, taka til, vinna til, vísa til, vána til, e-s, all verbs of providing, doing, helping, disposing, and the like; as also kalla til. 5. vera til vers, to be fishing, Korm. 142, rare, but cp. the Dan. phrase, til sös = at