This is page cv_b0651. Please don't edit above this dashed line. Thank you!
-----------------------------------------------------------------------------
um-hverfa, ð, to turn inside out.
um-hverfi, n. = umfar; tvau eðr þrjú u., D.N. i. 477.
um-hverfis, conj. and adv. (umb-verfis, Plac. 49, MS. 623. 39; umb-hverfis, Rb. 1812. 66, Grág. (Kb.) i. 211; um-vergis, Stj. 177, 192, 206; um-verbis, Blas. 39; um-bergis, a form prevalent in the 14th century, Bs. ii. passim, Mar., Karl. 189, Fb. ii. 309, Nj. 88, 198, v.l.) :-- all around, with acc.; u. hann, Fms. vii. 191; u. húsin, Nj. 198; u. landit, Fms. xi. 411, Nj. 88; kirkja á tjöld u. sik, Vm. 69; u. himininn, Rb. 132. 2. as adverb.; gékk mikill mann-fjölði þar u., Fms. viii. 377; þar er djúpt vatn u., Grág. ii. 131; festir skildir u., Eg. 43; þar er hraun allt u., Nj. 264; stutt hár u., Fms. viii. 29; allt u. í hring, all around, iv. 160.
um-hverfum, adv. = umhverfis, Fms. viii. 322, 347, 377 (v.l.), Bjarn. 62, Orkn. 428.
um-hyggja, u, f. [Dan. omhu], thoughtfulness, care; svipta þik várri umhyggju ok forsjá, Bs. i. 40; með ástsemd ok föðurligri umhyggju, Dipl. i. 2. COMPDS: umhyggju-lauss, adj. careless, Fms. vi. 204. umhyggju-lítill, adj. id., Pass. umhyggju-maðr, m. an overseer, Hom. (St.) umhyggju-samr (-semi, f.), adj. thoughtful, painstaking.
umi, a, m. [akin to ymr, q.v.], a noise, rumour; uma þann er á lék, Fb. iii. 318.
um-kaup, n. exchange, barter (Dan. bytte), Bs. i. 751.
um-keypi, n. = umkaup, Fms. iii. 51.
um-komulauss, adj. helpless.
um-kringing, f. a surrounding; umkringingar mál = periphrasis, Skálda.
um-kringis, adv. = umhverfis, [Dan. omkring], Symb. 58, Dipl. ii. 1, Art. 28.
um-kringja, ð, to surround, Rb. 132, Sks. 198, Fms. xi. 435.
um-kvæði, n. [Dan. om-kvæde = burden of a song], a term, expression, wording; þau orð ok u., sem hann má frekust hafa, Ísl. ii. 149.
umla, að, to mutter, mumble; hann umlaði við, Fms. vi. 372.
um-leiðing, f. a leading round, Stj. 377.
um-leitan, f. a seeking for, negociation, Ó.H. 58; hafa u. við vini sína, Fms. ix. 242, 406, v.l.; sætta u., Orkn. 272; var um sættir leitað ... með u. margra manna, Valla L. 215; at þú komir mér í sætt við jarl með þeirri u. at ..., Fs. 9.
um-les, n. (lesa um e-n, Hm.), Old Engl. leasing = slander. COMPDS: umles-maðr, m. a gossipper, slanderer, Hom. (St.) umles-samr, adj. backbiting (spelt umlassamr), Hom. (St.)
um-lestr, m. = umles, Stj. 155, 291, Stat. 238; með öfund ok umlestri, Bs. i. 790.
umli, a, m. = umi; umla-samr, 686 B. 2; read umles-samr, q.v.
um-liðinn, part. past, of time; see líða.
um-liðning, f. a passing by, of the time, Stj. 49.
um-mál, n. = ummæli (q.v.), Sturl. iii. 295, Bjarn. 58. 2. a circumference, Stj. 564.
um-merki, n. a marking out; settar stengr til ummerkja, Eg. 275: a boundary, landmark, til þeirra ummerkja, Jb. 229; Hóla, með þessum rekum ok ummerkjum, Dipl. ii. 1, Stj. 405, 440: the phrase, sjá vegs ummerki (verks of merki), Orkn. 220; vegs ummerki (verks of merki, v.l.), Nj. 28, Fb. i. 209, 260.
um-merkja, t, to make a landmark, Stj. 560.
um-mæli, n. pl. utterances, a declaration, Nj. 56, Bs. i. 141, Fms, vi. 7, 199, vii. 95; sakir ummæla konungs, id.; þér skulut ráða yðrum ummælum, en ek mun því ráða hvat ek tala, Ísl. ii. 167; kunnu vér þökk þinna ummaela, 392, Finnb. 358. ummsela-laust, n. adj. blameless; varð þat aldrei u., it was talked of, got an evil report, Sturl. i. 63.
um-mæling, f. = ummál, a circumference, Rb. 476, Hb. 415. 18.
um-mörk, n. pl. = ummerki, Bs. i. 742.
um-ráð, umb-ráð, n. guidance, management; með umbráði Markúss lögsögu-manns, Íb. 16; hann hefir umbráð um ferð þeirra, Ísl. ii. 343; eptir umráði biskups, K.Á. 214; skipa manni á pall á bak sér til umráða, for consultation, Grág. i. 8; skipa tveim mönnum í Lögréttu til umráða með sér, 5; einn dag til umráða, Eg. 279: a commission, Herodes hafði ríki at umráði Rómverja, Rb. 402.
um-rás, f. a round, course, circuit, Sks. 42.
um-renna, rann, to pass round, Rb. 362: um-rennendr, part. a marauder, Fms. iv. 168.
um-renningr, part. used as subst. a vagrant, Þórð. 43 new Ed.: a scout, marauder, Ó.H. 71, Sturl. ii. 75, Fms. viii. 329, 439.
um-ræða, u, f., umb-ræða, Fms. v. 207, Nj. (Lat.) 314, v.l. :-- a discourse, talk, Nj. 112, Ld. 76, Fms. ii. 37, vi. 227; leggja í umræðu, to discuss, Orkn. 426; lýk ek hér umræðu (the discussion) raddarstafanna, Skálda. umræðu-verðr, adj. worthy of remark, Sturl. i. 101, Sks. 101.
um-ræði, n. = umráð, Hom, 111, Sks. 672 B, Anecd. 74.
um-ræðiligr, adj. worth mentioning, worthy of mention, Sks. 101 B.
um-sát, f. (pl. umsetr, Str. 29), [sitja], an ambush, waylaying, Fær. 134, Fms. i. 181, vi. 152, viii. 427, x. 293, 348, Valla L. 226 (Cod. umsátur for umsátir, wrongly): metaph., þeir veittu opt umsátir at eyða sínum fjánd-mönnum, Fms. viii. 436.
um-sátr, n., mod. = umsát.
um-seta, u, f. = umsát, a siege, Ver. 43.
um-sitendr, part. pl. used as subst. 'round-sitters,' neighbours; heimamenn ok umsitendr, Sturl. ii. 94.
um-sjá, f. (um-sjó, Grett. 103 A), gen. umsjá, Bs. i. 131; later umsjár, Fb. ii. 200, l. 7 :-- oversight, care, provision, supervision, Þórð. 13 new Ed., Fms. vi. 104; veita e-m u., Eg. 321; heita trausti ok u., Nj. 260, Bs. i. 131; með ráðum ok umsjá e-s, Fb. ii. 123. COMPDS: umsjá-lauss, adj. unprovided for, Háv. 55. umsjá-sveinn, m. a boy under guardianship, D.N. ii. 138.
um-sjón, f. = umsjá, Karl. 13, is the mod. form.
um-sjór, m. the surrounding sea, the ocean, main, Pr. 409.
um-skera, skar, to circumcise, (mod.)
um-skipti, n. a change, turn; íllt u., Fms. ii. 119; því u., vi. 346; þá er u. orðit með þeim, Hrafn. 28: mostly in plur., skjót u., Fms. ii. 158; göra u. á e-u, Gþl. 12; dásamlig u., Magn. 532; nökkur u., Ld. 254; börðusk þeir lengi, svá at eigi urðu u., an indecisive battle, Nj. 122; þar til er u. yrði með þeim, Finnb. 332, 338.
um-skiptiligr, adj. shifty, changeful, Mar., Fms. viii. 16, v.l.
um-skipting, f. = umbreyting, Stj. 242.
um-skorning, f. = umskurn, Geisli, Hom. (St.)
um-skurðr, m. circumcision, Symb. 22, Stj. 116.
um-skurn, f. = umskurðr.
um-skyggja, ð, to overshadow, Hom. 31.
um-skygnari, a, m. an outlooker, scout, Stj. 522.
um-skygning, f. an overlooking, inspection, D.N.; umskygningar-maðr, a scout, Stj. 522, v.l.
um-skýrnig, f. an explanation, H.E. i. 395.
um-sléttan, f. a levelling, Stj. 142.
um-sniðning, f. circumcision, Stj.: um-sníða, sneið, to circumcise, Hom. (St.)
um-snúa, sneri, to turn inside out.
um-snúning, f. = Gr.-Lat. metathesis, transposition, Skálda.
um-sókn, f. = yfirsókn, Eg. 177, v.l.
um-spillendr, part. pl. used as subst. slanderers, disparagers, Fms. ix. 282, 449, 454 (umspilla-menn, v.l.)
um-stang, n. a bustle, trouble.
um-stilli, n. = tilstilli, Fms. vi. 275, Fbr. 117, Al. 156.
um-stillingar, f. pl. machinations, Ó.H. (in a verse).
um-svif, n. pl. activity, bustle. COMPDS: umsvifs-maðr, m. an active man; u. mikill um bú sitt, Háv. 52. umsvifa-mikill, adj. active, bustling.
um-sýsla and umb-sýsla, u, f. occupation, management, Ld. 26; hann hét umsýslu sinni við föður sinn, Eg. 174, Fær. 67; þeir hétu honum umbsýslo sinni, Íb. 10. COMPDS: umsýslu-maðr, m. an active man, a man of business; þú ert umsýslumaðr mikill ok hagr vel, Fms. i. 290, Eg. 4: a manager, steward, Sturl. ii. 145; umsýslumaðr um fé e-s, Grág. i. 336. umsýslu-mikill, -samr, adj. active, busy, Brandkr. 63.
um-tal, n. talk, conversation; er hann heyrði u. manna, Fms. ii. 283; með umtali (gossip) vándra manna, Orkn. 162. umtals-mál, n. a thing proper for discussion, to be talked of, Grett. 133 A, 155.
um-turna, að, to turn upside down, upset, Fms. xi. 435, Stj. 123.
um-turnan, f. a turning upside down, upsetting, Stj. 15.
um-tölur, f. pl. persuasions; með vinsæld hans ok umtölum, persuasions, Fms. i. 32; eggjan hans ok umtölur, vi. 47; við umtölur góðra manna, Nj. 267.
um-vandan, um-vöndun, f. a reprimand, MS. 625. 94; veita u., Bs. i. 166; dómr eða u., 759.
um-varp, n. a fence.
um-venda, d, to turn about, change, Stj. 91, 179: um-vendan, f. conversion.
um-vergis, see umhverfis.
um-vés, n. a bustle, turmoil, Úlf. 1. 19.
um-vöxtr, m. growth, circumference, Landn. 275, v.l.
um-þenking, f. a thinking about, (mod.)
um-önnun, see um-annan.
UNA, pres. uni; pret. unði, later undi; subj. ynði; imperat. uni, Glúm. 354, Fas. i. 146, Eb. l.c.; part. unat: [a Goth. wunan is assumed from the participle unwunands = GREEK, Phil. ii. 26; the word prop. means to dwell, abide; A.S. wunian; Old Engl. to wone; Germ. wohnen] :-- to abide, dwell; börn áttu þau bjoggu ok unðu, dwelt and abode, Rm.; fiskr unir í flóði, the fish lives in water. Gm.; hér munda ek eðli una, Fsm. 2. to dwell, abide, in a Biblical sense; með Guði unir sá er unir í helgum friði, Hom. 5; una skolu vér í elsku Guðs ok náungs, ... sá er unir í ástinni í Guði unir ok Guð í honum, Hom. (St.), rendering of Lat. manet. II. but mostly, as in the Goth. word above cited, in a special sense, to dwell on, enjoy, be happy in, content with a thing, with dat.; þangat sem hann hafði áðr lengst verit ok sínu ráði bezt unat, Fms. i. 135; Gullharaldr undi þá miklu verr enn áðr, was still less at his ease, 83; gamni mær unði, enjoyed her