This is page cv_b0693. Please don't edit above this dashed line. Thank you! -----------------------------------------------------------------------------
VELJUNGR -- VENJA. 693
viii. 117; völdusk margir göfgir menn til þessar ferðar, Orkn. 322. 2. pass. to be chosen, H.E. i. 478. veljungr or vælungr, m. a nickname, Sturl. iii. 187. VELKJA, t, [válka], to toss about; þeir velktu Tuma lengi, görði honum þá kalt mjök, Sturl. ii. 66 C. 2. as a naut. term, to be sea-tossed; Þorgeir ok hans félaga velkir í hafi lengi, Fb. ii. 108: impers., velkti þá lengi í hafi, Eg. 159; velkti þá úti allt sumarit, Landn. 226. II. metaph. to waver, hesitate; hann sér at eigi mun duga at velkja ráðit, Bs. i. 623; ertú mjök hugsjúkr um ráða-ætlan þína er þú velkir þat fyrir þér, Ó.H. 196; hann velti (i.e. velkti) lengi í huga sér hvernig hún yrði best til reidd, Jón Þorl. (the mod. phrase being, velta e-u fyrir sér = to revolve in one's mind, waver; but this 'velta' is merely a corruption of the older 'velkja'). III. reflex. to be tossed; ok er þeir velkðusk þar lengi svá haldnir, Fms. x. 29; teksk af byrr allr ok velkjask þau úti lengi, Fs. 142. vél-klókr, adj. wily, Stj. 223. vel-kominn, part. welcome, esp. in greeting, Nj. 140; vera v., Fms, vii. 154; at hann skyldi Guði v. ok svá honum, ix. 373; konungr bað hann v., i. 16. vell, n. [vella], gold, prop. molten, i.e. native, gold, or = Germ. 'ge-diegenes gold,' (perh. the word comes from the superstition as to serpents brooding and hatching gold, cp. fóru þeir til bælis drekans, ok sá þeir þar mikit gull, ok 'heitt sem nýrunnit í afli,' Ingv. 24.) The word is only used in poets, and in the compds, vell-auðigr, vell-ríkr, q.v.: poët, compds, vell-bjóðr, -broti, -meiðir, -rýrir, -stærir, -vönuðr, all epithets of a princely man. VELLA, pres. vell; pret. vall; pl. ullu; subj. ylli; part. ollinn; [A.S. weallan; Engl. to well] :-- to well over, boil, be at boiling heat; vellanda bik, Fms. vii. 232; rigndi blóði vellanda, Nj. 272; vellanda vatn, Bs. i. 40, Sks. 424; vellanda viðsmjör, 623. 12; vax heitt ok vellanda blý, molten lead, Hom. 100; vellanda gulli, molten gold, 625. 38; tók stálit at vella, Karl. 18; vellr nú ór járni allt þat er deigt er, Þiðr. 79; vellanda katli, Hm. 84; hafit vellr ok geisar, Rb. 444; keldur er æ ok æ vella ákafliga, Sks. 146; sé nú hve sá hverr velli, Gkv. 3. 9; hver vellanda, 6; það vellr og sýðr, of a boiling kettle; brunnr vellr af hita, Al. 51; vellandi reiði, Art. II. metaph. to well up, swarm, esp. of vermin, maggots, or the like; vella möðkum, to swarm with worms; hann vall möðkum, Fms. xi. 280; þat vellr möðkum allt, Hom. (St.); Herodes vall möðkum í hel, Ver. 40; ullu út ór (swarmed out) ormar ok eyðlur, Hkr. i. 103 (Fms. x. 380); vella vági, to run with matter, Greg. 75, Stj. 617 (of Naaman). III. to cry, scream, of a curlew; spói vall í túni; also of the horse-cuckoo. vella, d, causal to the preceding, to make to well up or boil; vella mat, Fbr. 51 new Ed.; vella lauk ok grös, Fb. ii. 365; ok vellt þat saman, Ó.H. 223; velld tjara, Sks. 90 new Ed.; hann velldi þau sverð sjau vetr í afli, Karl. 40; velldr í viðsmjörvi, 623. 13. vella, u, f. boiling beat, ebullition, MS. 732. 1, Fbr. 97, Nj. 247; af vellu sólar-hita, Rb. 478; ok er hann var í vellu þessi, 655 v. 2. vellu-ketill, m. a boiler, 656 C. 40. vellan-fasti, a, m., poët. a fire, cooking fire, boiling heat, Edda (Gl.) vellan-katla, u, f. the name of a boiling well near the lake Thing-walla, Kristni S. ch. 11 (now prob. sunk beneath the level of the lake). vell-auðigr, adj. rich in gold, prop. 'swelling rich;' maðr v., Eg. 251, Nj. 72, Sturl. i. 160 A, Orkn. 176: mod. very wealthy, hann er v., he is immensely rich. vél-lauss, adj. guileless; at véllausu, without fraud, Grág. i. 73; véllaust, id., 20, 137, Hom. 104. vell-ekla, u, f. lack of gold, the name of a poem, Eg. 694, Hkr. i. vellingr, m. pottage, Stj. 160, 165. vellir, m. a seether, boiler; in eld-vellir = smoke, Hornklofi; lög-vellir = a cauldron, Hým.; reyk-vellir, 'reek-weller' = fire, Lex. Poët. vell-ríkr, adj. = vellauðigr. vel-lyndr, adj. well-minded, O.H.L. ch. 30. vel-megan, f. well-doing, wealth; freq. in mod. usage. vel-menning, f. the being well brought up; cp. manna, Fb. iii. 367. vél-prettr, m. a trick, wile, Barl. 156. vél-ráðr, adj. wily, Hkr. ii. 230 (væl-ráðr, Fms. iv. 310, l.c.) vél-ræði, n. (vælræði, Fms. i. 189: veilræði, Sks. 544 B; veilræðum, Fms. i. 57) :-- a device, contrivance, trick; til allra vélráða, Fms. ii. 91; vélráðum, Eg. 49, v.l.; fremja þetta vélræði, Hkr. iii. 324; setja vélræði fyrir e-n, Fms. vii. 154. vél-samr, adj. wily, Róm. 273. vel-setning, f. well-doing, a good position, Fms. x. 178. vel-skapr, m. well-being, Fms. viii. 281, v.l. vél-sparr, adj. 'wile-sparing,' guileless, Haustl. vél-spá, adj. f. (thus, rather than vel-spá = well-spaeing), 'guile-spaeing,' Vsp. 25, where it is an epithet of a Sibyl (völva), referring to the ambiguous, deceptive character of her words, as of the witches in Macbeth. vél-stuttr, adj. short-tailed, of a bird, Fas. i. 488. VELTA, velt, pret. valt, pl. ultu; subj. ylti; part. oltinn, or vultu, voltinn; [Ulf. valtjan; cp. A.S. walwjan = GREEK; Lat. volvere, volutare; Engl. wallow] :-- to roll, roll over; ultu þeir ofan fyrir brekkuna, Landn. 179; þat (the wheel) kann opt velta undan, Fms. i. 104; veltanda vatn, Akv.; þóttú yltir aptr fyrir bylgjunni, Hom.; ek hefi látið velta slíka sem þú ert, Eg. 338; sneri höllinni sem mylna ylti, Karl. 472; þó gékk hann heldr en valt, Sturl. iii. 158; tunnan valt og úr henni allt, ofan í djúpa keldu, in a ditty; dagarnir sex at vísu vultu, Lil.; er þú ert oltinn í svá mikla heimsku, Post. 645. 68, 83; í hverja synd ok vesöld þú ert voltinn, Stj. 36; þó at hann velti í mikla vesöld, Al. 95. 2. metaph. to turn out; mun velta til vandans, Lv. 45; ok valt til vanda, at bændr flýðu, it went as usual, that they fled, Fms. viii. 408; veltr þangat sem vera vill um flesta hluti, Ísl. ii. 201; ef svá veltr til, at ..., Mar.; skipan er voltin eigi sem hann hugði, Fms. xi. 436; vultu allir dómar til stríðrar refsingar, Sks. 581. velta, t, a causal to the preceding; in Runic inscriptions it is spelt 'elta' or 'ailta,' Rafn 188, 194 (see rati); [Ulf. valtjan = GREEK; A.S. wæltan; Germ. wälzen; Dan. vælte; see valtr] :-- to roll, set rolling, a stone or the like, with dat.; velta búkum frá fótum jarli, Fb. i. 495; velta grjóti, Gs. 12; velta torfi, Grág. ii. 266; v. steini, N.G.L. ii. 122; steininum hafði velt verið af gröfinni, Luke xxiv. 2; þeir veltu honum, Eb. 115 new Ed.: impers., því næst velti (því), then she capsized, Fms. ix. 320. II. reflex. to turn oneself, rotate; sól veltisk um átta ættir, Sks.; hann veltisk inn yfir þresköldinn, Fb. ii. 382; hestrinn veltisk um tólf sinnum, the horse rolled itself over, Hrafn. 6; sumir hestar höfðu velzt, Grett. 29 new Ed. 2. the phrase, veltask ór konungdómi, jarldómi, to roll oneself from kingdom to earldom, to descend from a higher to a lower estate, e.g. from king to earl, or from earl to thane, Fms. i. 195, Eg. 7; Hallaðr, sá veltisk ór jarldómi í Orkneyjum, Landn. 260; veltisk hann þá ór jarldómi ok tók hölds rétt, Hkr. i. 104; the phrase is borrowed from the symbolic act, for which see Har. S. Hárf. ch. 8. velta, u, f. the state of being valtr. 2. in the phrase, hafa mikið í veltunni, to have much in circulation, rolling, of money. velti-, in compds, velti-flaug, f. rotation; velti-reið, f. of a ship, Lex. Poët.: in prose, velti-ár, n. of an extra good year. veltiligr, adj. rolling, voluble, Lil. velting, f. rotation, Stj. 15. veltir, m. (Lat. volutor), one who makes to revolve. Lex. Poët. vel-vild, f. kindness, good-will (also vel-vili, a, m.), Ísl. ii. 441, passim in mod. usage. vend, n. [A.S. wen], name of the letter v, see introduction to this letter; ok er v þá vend kallað í Norrænu máli, Skálda (Edda ii. 400; 'und,' 365). VENDA, d, pret. venduðu, Edda i. 20 (pref.); [Ulf. ga-wandian = GREEK; A.S. wentan; Engl. wend; Germ. wenden; Dan. vende] :-- to wend, turn, with dat.; vendi Sigurðr aptr herinum, Fms. viii. 152; venda sínum vegi, to wend one's way, xi. 425; venda til hans allri hollustu, Mar.; venda góðvilja til e-s, Dipl. i. 2; venda ást ok vináttu, Sks. 741: with acc., venda bak móti e-m, Bret. 54; venda sína vináttu til e-s, Fms. ix. 51, v.l.; venda e-t til sín, Sks. 443 B. 2. to turn, change; Guð vendi því ok sneri til góðs, Stj. 239; um snúa ok venda, N.G.L. i. 349. II. absol., venda aptr, to return, Hkr. i. 76; vendu þeir þá norðr aptr, Fms. vii. 301; jarl vendir nú aptr til Sjólanda með þetta fé, xi. 83; vendi hann aptr sömu leið, 359; vildi Agamemnon þá aptr venda með sínu liði til Gríklands, Bret. 84: fóru þaðan um nótt, vendu þá á þat fell er kallat er Vatnsfell, Fms. viii. 36; venda til hefnda við e-n, Ld. 244. III. reflex., vendask um, Mar., MS. 671. 22. vendi-liga, adv. [vandr], carefully; spyrja v. at e-u, Fms. i. 68; segja vendiliga frá tíðindum, tell minutely, Eg. 124; sjá v., Ld. 54: quite, entirely, svá var v. upp gengit allt lausa-fé hans, Hkr. i. 186; stefndi til sín öllum bygðar-mönnum ok þeim öllum vendiligast (principally those who) er first bygðu, Ó.H. 59. vendiligr, adj. careful, H.E. i. 410. Vendill (also Vandill), m. a pr. name, Rafn 178, Edda (Gl.), Lex. Poët. 2. Vandil, a local name, the northern part of Jutland in Denmark; á Vendli, Ýt. (whence prob. came the famous Vandals who conquered and sacked Rome, and who have left their name in Andal-usia in Spain); Vandils jörmungrund, the great land of Vandil = Jutland(?), on a Runic stone: Vendil-skagi, the Skaw or Skagerack, Knytl. S. COMPDS: Vandils-byggi, m. a man from the county Vendill. Vendil-kráka, u, f. a nickname, Yngl. S. vendr, adj. = venzlaðr, N.G.L. i. 30. 2. vendr, part. wont, accustomed; v. á afrek, Skíða R. 19; ofstopa vendr, Landn. (in a verse). vend-ræði, n. = vandræði, Bs. i. 341. vend-værr, adj. difficult to appease, Mork. 72. vengi, n. = vangr, [like Dan. vænge and vang], the ground; ok vatt (á) vengi, and threw it on the ground, Gkv. 1. 13. 2. the sea; vengis blakkr, hjörtr, the steed, the hart of the sea = a ship. Lex. Poët. VENJA, pres. ven; pret. vanði, later vandi; subj. venði; part. vandr, vaninn: [Dan. vænne; see vani] :-- to accustom; venja e-n e-u or við e-t; venja hann við íþróttir ok hæversku, Fms. i. 78; gestrisni vanði hann sik, he practised hospitality, 655 v. B. 2; vandi Dofri hann við