This is page cv_b0748. Please don't edit above this dashed line. Thank you! -----------------------------------------------------------------------------
748 ÞRÆLMENNI -- ÞULA.
hér fyrir góðan dreng er þrælar skyldu at bana verða, Landn. 36; þræll fastr á fótum, referring to a thrall being 'glebae ascriptus,' Nj. 27; eigi má ek minna hafa fyrir hest minn en sjá þrælinn, the scoundrel, Grett. 113 (of a ghost); djarfr görisk þræls-jafninginn nú, Fms. vi. 104; hví vartú svá djarfr, þræls-sonrinn! vii. 225; sú kona er eigi þræla-ættar (of no mean extraction) er þú hefir tal átt við í Noregi, Ld. 188: and so in mod. usage, þú ert mesti þræll! with the notion of cruelty to man and beast, e.g. þræls-liga, adv. cruelly, wickedly; fara þ. með skepnur, to treat animals cruelly: þræls-ligr, adj. slavish; þ. ánauð, Stj.: cruel. þræl-menni, m. a servile fellow, rascal, cruel, bad man. þræl-verk, n. a 'thrall's-work,' work fit for a slave, Ver. 20. Þrændir, i.e. Þrœndir, m. pl. [A.S. Þrowendas, of the Widsith; mod. Norse Thrönder] :-- the Thronds, people in North Norway (Þróndheimr), Fms. passim; Þrœnda-herr, -lið, the host of Th., Fms. x. 399, Hkr. iii. 86. Þrœnda-lög, n. pl. the jurisdiction of the Thronds (the Frosta-þing), Hkr. i. 147. Þrænzkr (i.e. Þrœnzkr), adj. Throndish, passim: Þrænzkr and Sænzkan make a rhyme, Fms. iv. (in a verse). þræsla, u, f. [þrár], staleness. þræslu-lykt, f. a smell of staleness. þræsur, f. pl. quarrels, Björn. ÞRÆTA, t, or better þrætta, although it is now sounded with a single t; [but in Dan. trætte; cp. A.S. þreâtian, Engl. threaten, though different in sense; or is þrætta assimilated for þrapt, qs. þraptan, whence þrátta. þrætta(?); North. E. threap] :-- to wrangle, litigate; nú þræta menn um lögmál, to wrangle about the law, Grág. i. 7; þ- um e-t, Fms. vi. 137: to contradict, Ld. 44, Th. 78; þræta e-s, to deny a charge; hann þrætti þessa áburðar, Bs. i. 704, Ld. 34; eigi muntú þessa þurfa at þræta, Fb. i. 556; þ. móti e-m, to contradict, Barl. 148. 2. recipr., þrætask á, to bandy words, Stj. 559; þann jarðarteig sem vér höfum um þræzk, Dipl. iii. 12; þrætt mun verða í móli ef eigi vita vitni, Nj. 82. þræta, u, f., older and better þrætta, D.N. v. 57, B.K. 51, [Dan. trætte] :-- a quarrel, wrangling, litigation, Nj. 16, Fms. vi. 373, viii. 157, 338, Sks. 650, passim; þrætu-bók, a book of dialectics; þrætu hagi, a disputed pasture, Ann. 172. COMPDS: þrætu-dólgr, m. a quarrelsome litigant, Bs. ii. þrætu-gjarn, adj. fond of litigation. þrætu-mál, n. a litigation, Fms. vii. 219. þrætu-sterkr, adj. strong in dispute, Mar. þrætu-teigr = þrætuhagi, D.N. þrætinn, adj. litigious, contradictory, Hom. (St.) þrömmun, f. = þramman, Am. 17. þrömmungr, m. a kind of fish, Edda (Gl.) ÞRÖMR, m., þramar, dat. þremi, acc. pl. þrömu, Edda (Ht.) i. 622; [Engl. thrum; Lat. term-inus. Gr. GREEK, seem to be kindred words] :-- the brim, edge, verge; þat (a vessel) var tólf álna þrama í milli. from edge to edge, in diameter, Stj. 564; faðir Móða fékk á þremi, he seized [the cauldron] by the brim, Hým. 34; lögg (the ledge), opp. to þrömr, Grág. i. 501; gils-þrömr, the verge of the chasm; hjá gils-þreminum, Ld. 218; þeir sncru upp af götunni á gils-þröminn, Dropl. 23; yfir gjár-bakkann ok bar út yfir annan veg þröminn, Pr. 411; við jarðar-þröm, at the earth's brim or skirts, 'terminus terrae,' Hdl. 34; við foldar þröm, the earth's brim; sævar þröm, the sea's brim, the shore; Hléseyjar þrömr, the beach of H. (an island), Lex. Poët.: in mod. usage fem., in the phrase, vera kominn á Heljar þröm (or þrömina), to be 'in extremis.' ÞRÖNG, f., pl. þröngvar, Stj. 446; [A.S. geþrong; Engl. throng] :-- a throng, crowd; vér viljum önga þröng hafa af yðr meðan vér ryðjum skipit, Ó.H. 115; einn byggi ek stöð steina ... er-at þröng á þiljum, Landn. (in a verse); reiðir þröngina ýmsa vega eptir vellinum, Vápn. 16; varð þröng mikil, Nj. 92; þat sumar var þröng mikil at dómum, Bs. i. 31; mann-þröng, q.v.; en ef fé tröðz í kvínni í sauri eðr í þröng, Grág. ii. 328. II. narrows, straits, Lat. angustias; sumir vórðusk í þröngunum ok vóru þar drepnir, Róm. 278. 2. metaph. straits, distress; alla þá þröng ok nauð er hann boldi, Barl. 195; láta Gyðinga vita í hverjar þröngvar þeir eru komnir, Stj. 446. 3. short breathing, a cough; þá setti at honum hósta ok þröng mikla, Fb. i. 285, 330. þröng-brjóstaðr, part. narrow-minded, Al. 151. þröng-býlt, n. adj. closely-inhabited, crowded. þröngð, f. = þröng; eptir þat slitu þeir þröngðinni, Vápn. 17. 2. distress; þröngð ok ánauð, Barl. 195, v.l.; þola margar þrængðir (sic), 203. 3. short breath and cough; setti at honum hósta ok þröngð, Fms. i. 282; hafði karl þröngð mikla ok hrækði mjök í skeggit, ii. 59. þröng-færr, adj. narrow to pass, Fagrsk. ch. 279. þrönging = þröngving, q.v. þröngja, see þröngva. þröng-leiki, a, m. narrowness, Fms. xi. 431. þröng-lendi, n. a narrow land, Al. 68, Stj. 618. þröng-lent, n. adj. narrow, close, of a land, Landn. 127, Al. 32, Gullþ. 1. þröng-meginn, adj. oppressed, Pr. 451. ÞRÖNGR, þröng, þröngt, adj., often spelt þraungr, or even þrængr, þreyng-; the v appears before a vowel; compar. þröngvari, superl. þröngvastr, or contracted þröngri, þröngstr, þreyngstr; [North. E. thrang; Dan. trang; cp. A.S. þrang; Engl. throng, only as subst.] :-- narrow, close, tight; skyrtu þröngva, Rm.; vefjar upplutr þröngr, tight, Ld. 244; þar sem vóru þröngastir vegir, Fms. ix. 366; skógrinn var mikill ok þröngr, Nj. 130, Fms. i. 111; þar sem helzt vóru kleifar ok skógar þröngvastir, ix. 359; íkorninn fór jafnan þar sem þröngstr (þreyngstr, Hkr. l.c.) var skógrinn, Ó.H. 85; í þröngva dal þeim, in that narrow dale, Al. 26; geilar þreyngar at ríða at bænum, Orkn. 450; sú á heitir nú Þjórsá, féll þá miklu þraungra ok var djápari en nú, Eg. 99; þröngt varðhald, a close watch, Eluc. 60; settr í hit þröngasta klaustr, H.E. i. 487; þröngvar nauðsynjur, Sks. 321; var honum svá þröngt (his enemies were so close on him) at hann hleypti inn í kirkju, Fms. ix. 485. 2. thronged, crowded; þröngt var á skipinu, Ld. 56; valr lá þröngt á þiljum, Sighvat; nú skulu vér ganga heim at bænum, ok ganga þraungt ok fara seint, Nj. 197. þröngsl, n. pl., mod. þrengsli; [Germ. drangsal; Dan. trængsel; cp. Ulf. þreihsl = GREEK, and þraihns = a heap] :-- narrows, straits; í þrengslum, fjalla-þrengsli. 2. metaph. straits, distress; munu þat virðask mikil þröngsl hverju landi, Sks. 323 B, Barl. 10, 32. þröngsla, u, f. = þröngsl, Stj. 495. ÞRÖNGVA, þryngva, þreyngva; the later and mod. form is þrengja. In old poets this verb is strong, pret. þröng, þrungu, þrungit; thus pres. þröngr or þryngr, Ó.H. 107 (in a verse); pret. þröng, þrungu, Edda (in a verse), Fms. ix. (in a verse); subj. þryngvi, Orkn. (in a verse), Edda (in a verse); part. þrunginn, Hm., Skm. 31, Rm. 4, Skv. 34; in prose the participle þrunginn remains only as adjective, else the verb is now weak throughout, þröngva, ð: [Engl. throng; Germ. drängen; Dan. trænge; cp. Ulf, þreihan = GREEK.] B. Prop. to make narrow, press, with dat. and acc., þröngva e-m, to press on one, and þ. e-n, to throng one; hann tók at þrøngva mik mjök, he took and pressed me hard, squeezed me, Fms. x. 331; eigi byrjar mér at þröngva fólkinu svá mikla þraut, 370; Jón hefir lengi þröngt kosti hans, Orkn. 216; ok marga vega þröngva hennar kosti, Fms. i. 225; en er Kilbungar sá at alla vega þröngði kosti þeirra (impers.), in all ways their means were straitened, ix. 408; þ. e-n undir, to keep under, subdue, i. 297; þröngðir af sköttum ok skyldum, Stj.; þröngvandi nauðsyn, pressing necessity (cp. Germ. dringende noth), Dipl. iii. 5; þá þröngði hann nauðsyn til meiri dirfðar, Sks. 465 B; þ. e-m til e-s, to force one to a thing, 664; úynði þrengir þeim í hina herfiligstu hluti, 655 xxvi. 1; þrœyngir honum ofrkapp til úspekðar, Sks. 663 B: impers., ok þröngvir öngan stað eðr minkar, and tightens or decreases in no way, Rb. 334; Laugardaginn eptir þröngði svá sóttarfari konungsins, Fms. x. 148; hann hafði þröngt undir sik (subdued) mestum hluta lands, Sturl. iii. 2; áðr hann þryngvi und sik jörðu, Edda (in a verse); sá er þryngvi und sik Eyjum vestan, Orkn. (in a verse); jöfrar þrungu saman hjaldri, Fms. ix. (in a verse); hann hefir þrungit und sik Noregi, Ó.H. (in a verse); þrøngr at viðris veðri (impers.), the war-storm draws nigh, id.; þröng at rym randa, Fms. i. (in a verse); þeir þrungu (pressed) hlýr-tungli í (hendr) mér, they thrust it into my hand, Edda (in a verse). 2. to rush, press onward; mildingr þröng at hildi, Arnór. II. reflex., loptið þröngvisk ok þykknar, the air waxes close and thickens, Stj. 2. to throng; þröngvisk ér um ungan gram, Sighvat; at eigi þröngðisk menn at hánum, 656 C. 2; þeir réðusk í móti ok þröngðusk at vaðinu, Lv. 82; ok nú þröngisk hvárr í móti öðrum, Al. 79; Þorkell bað þær skynda, ok þröngðisk at þeim ok mælti. Fs. 76; þeir skyldi fara varliga er þeir kæmi í búðina, þreyngvask eigi, Ó.H. 156. III. part. þrunginn, stuffed full, loaded, fraught with, close; hár þitt er hélu þrungit, Hkv. 2. 42; ekka þrungit (tár), id.; dynr var í garði dröslum of þrungit (thronged), Akv. 35; skeiðum var þrungit á vatn af hlunni, Fms. ii. (in a verse); eftir er ykkr þrungit þjóðkonunga, Hðm. 4; þistill er var þrunginn í önn ofanverða, be thou like a thistle stuffed into the roof, a curse, Skm. 31; hleifr þrunginn sáðum, a loaf full of bran, Rm. 4: metaph., þrunginn móði, swoln with anger, Vsp. 30; þrungin dægr, dismal days, Rm. 11; hví þegit ér svá þrungin goð, oppressed, sulky, sullen, Ls. 7. þröngvan, f. a constraint; án allri þ., Grett. 162 A. þröngvi, a, m. = þröng, hósta ok þrönga, Hkr. i. 260. þröngving, f. (þrönging, Magn. 478, H.E. i. 408), mod. þreynging, Fms. v. 307: þrenging, Bs. i. (Laur.) :-- straits, and metaph. distress, also oppression, compulsion, þröngving ok mæðu, Fms. v. 309. þröngvir, m. a presser, Lex. Poët. þrösk, n. [þreskja], a noise, beating, as if from threshing, Fas. i. 66. þröskuldr, m., see þreskjöldr, a threshold. ÞRÖSTR, m., þrastar, þresti, plur. þrestir, þröstu; [A.S. and Engl. thrush, throstle; Dan. trost; Germ. drossel; Lat. turdus] :-- a thrush (the bird), Edda (Gl.): skógar-þröstr. II. as a pr. name, Landn. þuðr, adj., see þunnr, thin. þukla, að, [cp. þjökka; the -la may be an inflex. dimin.] :-- to grope for, feel, touch, like a blind man; hann fór höndum um kverkr sveininum ok þuklaði sullinum (of a king's touch), Ó.H. 196; hann þuklaði á saxi ok vildi þá leggja á Bjarna, Þorst. St. 55; þuklar (þucklar) bróðir járnteininum at eldinum sem hógligast, Mar. 1056; var svá til þuklat (it was handled so) at hvárir-tveggju undu vel við, Fs. 76. ÞULA, n, f. [þylja], a rote, old name for a kind of harp, now used of