This is page 132 of An Icelandic-English Dictionary by Cleasby/Vigfusson (1874)

This online edition was created by the Germanic Lexicon Project. Click here to go to the main page about Cleasby/Vigfusson. (You can download the entire dictionary from that page.) Click here to volunteer to correct a page of this dictionary. Click here to search the dictionary. This page was generated on 13 Mar 2021. The individual pages are regenerated once a week to reflect the previous week's worth of corrections, which are performed and uploaded by volunteers. The copyright on this dictionary is expired. You are welcome to copy the data below, post it on other web sites, create derived works, or use the data in any other way you please. As a courtesy, please credit the Germanic Lexicon Project.

132 ER -- ERFI.

til herbergis þess, er konungr var inni (viz. í), he went to the house that the king was in, Ó. H. 160, Fb. iii. 251; dyrr þær, er ganga mátti upp á húsit (viz. gegnum, through), the doors through which one could walk up to the house, Eg. 421; ór þeim ættum er mér þóttu fuglarnir fljúga (viz. ór), the airt (quarter) that I thought the birds flew from, Ísl. ii. 196; yfir þeim manni, er Mörðr hafði sök sína fram sagt (viz. yfir), the man over whose head (to whom) Mord had pleaded his suit, Nj. 242; þrjú þing, þau er menn ætluðu (viz. á), three parliaments, in (during) which men thought ..., 71; nær borg þeirri, er konungr sat (viz. í), near the town the king resided in, Eg. 287; Montakassin, er dyrkast Benedictus, Monte Cassino, where B. is worshipped, Fms. xi. 415; þeir hafa nú látið lif sitt fyrir skömmu, er mér þykir eigi vert at lifa (viz. eptir), they, whom methinks it is not worth while to outlive, 150; fara eptir með hunda, er þeir vóru vanir at spyrja þá upp (viz. með), er undan hljópusk, they pursued with hounds, that they were wont to pick up fugitives with, i.e. with bloodbounds, v. 145; þat er í þrem stöðum, er dauðum má sök gefa (viz. í), it is in three places that a man can be slain with impunity, N. G. L. i. 62; þat er í einum stað, er maðr hittir (viz. í), it is in one place that ..., id. III. a demonstrative pron. may be added to the relat. particle, e.g. er þeirra = quorum, er þeim = quibus, er hans, er hennar = cujus; but this is chiefly used in old translations from Lat., being rarely found in original writings; þann konung, er undir honum eru skatt-konungar, that king under whom vassals serve, Edda 93; ekkja heitir sú, er búandi hennar (whose husband) varð sótt-dauðr; hæll er sú kona kölluð er búandi hennar er veginn, 108; sú sam-stafa, er raddar-stafr hennar er náttúrlega skammr, that syllable, the vowel of which is naturally short, Skálda 179; sá maðr, er hann vill, that man who wishes, Grág. i. 19; sá maðr, er hann skal fasta, 36; nema ein Guðrún, er hón æva grét, G. that never wailed, Gh. 40; þess manns, er hann girnisk, Hom. 54; sæl er sú bygghlaða ... er ór þeirri ..., felix est illud horreum ... unde ..., Hom. 15; engi er hærri speki en sú, er í þeirri ..., nulla melior est sapientia quam ea, qua ..., 28; varðveita boðorð hans, fyrir þann er vér erum skapaðir, ejusque mandata custodire, per quem creati sumus, 28; harða göfugr er háttr hófsemi, fyrir þá er saman stendr ..., nobilis virtus est valde temperantia, per quam ..., id.; elskendum Guð þann er svá mælti, Deum diligentibus qui ait, id.; skírn Græðara várs, er í þeirri, 56; er á þeim = in quibus, 52: rare in mod. writers, enginn kann að játa eðr iðrast réttilega þeirrar syndar, er hann þekkir ekki stærð hennar og ílsku, Vídal. i. 226. IV. in the 14th century, the relat. pron. hverr was admitted, but by adding the particle er; yet it has never prevailed, and no relative pronoun is used in Icel. (except that this pronoun occurs in the N. T. and sermons, e.g. Luke xi. 1, whose blood Pilate had mingled, is rendered hverra blóði Pilatus hafði blandað; an old translator would have said, er P. hafði blandað blóði þeirra): hvern er þeir erfðu, M. K. 156; hverjar er hón lauk mér, id.; af hverju er hann megi marka, Stj. 114; hvat er tákna mundi, Fms. xi. 12. V. the few following instances are rare and curious, er þú, er ek, er mér, er hón; and are analogous to the Germ. der ich, der du, I that, thou that; in Hm. l. c. 'er' is almost a superfluous enclitic, eyvitar fyrna er maðr annan skal, Hm. 93; sáttir þínar er ek vil snemma hafa, Alm. 7; ójafnt skipta er þú mundir, Hbl. 25; þrár hafðar er ek hefi, Fsm. 50; auði frá er mér ætluð var, sandi orpin sæng, Sl. 49; lauga-vatn er mér leiðast var eitt allra hluta, 50; ærr ertu Loki, er þú yðra telr, Ls. 29, cp. 21, Og. 12, Hkv. 2. 32; tröll, er þik bíta eigi járn, Ísl. ii. 364. This want of a proper relat. pron. has probably preserved Icel. prose from foreign influences; in rendering Lat. or mod. Germ. into Icel. almost every sentence must be altered and broken up in order to make it vernacular.

B. Conj. and adv. joined with a demonstrative particle, where, when: 1. loc., þar er, there where = ubi; þar er hvárki sé akr né eng, Grág. i. 123; hvervetna þess, er, N. G. L. passim. 2. temp. when; ok er, and when; en er, but when: þá er, then when; þar til er, until, etc., passim; annan dag, er menn gengu, Nj. 3; brá þeim mjök við, er þan sá hann, 68; sjaldan fór þá svá, er vel vildi, Ld. 290; ok í því er Þórgils, and in the nick of time when Th., id.: þá lét í hamrinum sem er (as when) reið gengr, Ísl. ii. 434; næst er vér kómum, next when we came, Eg. 287; þá er vér, when we, id. II. conj. that (vide 'at' II, p. 29); þat er (is) mitt ráð er (that) þú kallir til tals, Eg. 540; ok þat, er hann ætlar, Nj. 7: ok fansk þat á öllu, er (that) hon þóttisk vargefin, 17; en þessi er (is) frásögn til þess, er (that) þeir vóru Heljar-skinn kallaðir, Sturl. i. 1; ok finna honum þá sök, er (en MS.) hann hafði verit, that he had been, Fms. vii. 331; af hverju er hann megi marka, from which he may infer, Stj. 135; hvárt er (en MS.) er (is) ungr eða gamall, either that he is young or old, N. G. L. i. 349; spurði hann at, hvárt er, asked him whether, Barl. 92; mikill skaði, er slíkr maðr, that such a man, Fms. vi. 15; hlægligt mér þat þykkir, er (that) þú þinn harm tínir, Am. 53; er þér gengsk illa, that it goes ill with thee, 53, 89; hins viltú geta, er (that) vit Hrungnir deildum, Hbl. 15. 2. denoting cause; er dóttir mín er hörð í skapi, for that my daughter is hard of heart, Nj. 17. β. er þó, although, Skálda 164. 3. þegar er, as soon as, when, Fms. iv. 95, cp. þegar's above: alls er þú ert, for that thou art, i. 305; síðan er, since, after that, Grág. i. 135; en siðan er Freyr hafði heygðr verít, Hkr. (pref.); but without 'er,' N. G. L. i. 342. In the earliest and best MSS. distinction is made between eptir er (postquam), þegar er (quum), meðan er (dum), síðan er (postquam), and on the other hand eptir (post), þegar (jam), meðan (interdum), síðan (post, deinde); cp. meðan's, síðan's, þegar's, above; but in most old MSS. and writers the particle is left out, often, no doubt, merely from inaccuracy in the MSS., or even in the editions, (in MSS. 'er' is almost always spelt UNCERTAIN and easily overlooked): again, in mod. usage the particle 'at, að,' is often used as equivalent to 'er,' meðan að, whilst; síðan að, since that; þegar að, postquam, (vide 'at' V, p. 29.)

ER, 3rd pers. pres. is, vide vera.

ÉR, pl., and it, dual, spelt ier, Ó. H. 147 (twice), 205, 216 (twice), 227; [Goth. jus = GREEK; A. S. ge; Engl. ye, you; Germ. ihr; Swed.-Dan. I) :-- ye, you. That ér and not þér is the old form is clear from the alliteration of old poems and the spelling of old MSS.: allit., ér munuð allir eiða vinna, Skv. 1. 37; it (GREEK) munut alla eiða vinna, 31; hlaðit ér jarlar eiki-köstinn, Gh. 20; lífit einir ér þátta ættar minnar, Hðm. 4; æðra óðal en ér hafit, Rm. 45 (MS. wrongly þér); ér sjáið undir stórar yðvars Græðara blæða, Lb. 44 (a poem of the beginning of the 13th century). It is often spelt so in Kb. of Sæm.; hvers bíðit ér, Hkv. 2. 4; þó þykkisk ér, Skv. 3. 36; börðusk ér bræðr ungir, Am. 93; urðu-a it glíkir, Gh. 3; ef it, id.; en ér heyrt hafit, Hým. 38; þá er (when) ér, ye, Ls. 51; er it heim komit, Skv. 1. 42: ér knáttuð, Edda 103 (in a verse): in very old MSS. (12th century) no other form was ever used, e.g. er it, 623. 24: þat er ér (that which ye) heyrit, 656 A. 2. 15; ér bræðr ..., mínnisk ér, ye brethren, remember ye, 7; treystisk ér, 623. 32; hræðisk eigi ér, 48. In MSS. of the middle of the 13th century the old form still occurs, e.g. Ó. H., ér hafit, 52; ér skolu, 216; þegar er ér komit, so soon as ye come, 67; sem ér mynit, 119; ér hafit, 141; til hvers er ér erot, that ye are, 151; ef ér vilit heldr, 166; ér erot allir, ye are all, 193; sem ér kunnut, 196; sem ier vilit, 205; sem ér vitoð, as ye know, 165; ef ér vilit, 208; þeim er ér sendoð, those that ye sent, 211: the Heiðarv. S. (MS. of the same time)--unz ér, (Ísl. ii.) 333: ef ér þurfut, 345; er it farit, 346 (twice); allz ér erut, id.; er ér komið, as ye come, id.; en ér sex, but ye six, 347; ok ér, and ye, 361; ér hafit þrásamliga, 363; eða it feðgar, 364: Jómsvík. S.--ef ér, (Fms. xi.) 115, 123: Mork. 9, 63, 70, 98, 103, 106, passim. It even occurs now and then in Njála (Arna-Magn. 468)--ér erut, ye are, 223; hverrar liðveizlu ér þykkisk mest þurfa, 227: ér ertuð hann, Skálda 171; Farið-a ér, fare ye not, Hkr. i. (in a verse). It is still more freq. after a dental ð, t, þ; in old MSS. that give þ for ð it runs thus -- vitoþ ér, hafiþ ér, skoluþ ér, meguþ er, lifiþ ér, etc., wot ye, have ye, shall ye, may ye, live ye, etc.; hence originates by way of diæresis the regular Icel. form þér, common both to old and mod. writers; vide þú, where the other forms will be explained.

ERÐI, n. [akin to arðr], a heavy balk of timber, Grett. 125; hence the phrase, þungt sem erði, heary as a balk.

erenda, d, to perform an errand. Vígl. 29.

erendi, etc., v. eyrendi.

erfa, ð, with acc. to honour with a funeral feast, cp. the Irish phrase to 'wake' him, Eg. 606; síðan lét Egill e. sonu sína eptir fornri síðvenju, 644, Fms. i. 161, xi. 67. 2. to inherit, N. T. and mod. writers. β. metaph. in the phrase, e. e-t við e-n, to bear long malice, to grumble.

ERFÐ, f. [(Germ. erbe], inheritance; for the etymology vide arfr; the law distinguishes between frænd-erfð, family inheritance, and út-erfð, alien inheritance, N. G. L. ii. 146; within the frænd-erfð the law records thirteen degrees of kin, Gþl. 232-242, N. G. L. i. 49, Jb. 128 sqq., Grág. i. 170. sqq.: special kinds of 'út-erfð' are, brand-erfð (q.v.). gest-erfd, skip-erfð, gjaf-erfð, land-erfð, félaga-erfð, litla-erfð, leysings-erfð, N. G. L. i. 50: again, in mod. usage erfð implies the notion of a family, and út-erfð, út-arfar are used of distant kinsfolk, inheritance in a different line, or the like; vide Grág., Nj., and the Sagas freq. β. inheriting, succession, Gþl. 48-55. COMPDS: erfða-bálkr, m. the section of law treating of inheritance. Ann. 1273. erfða-einkunn, f. an hereditary mark (on cattle), Grág. ii. 304. erfða-fé, n. an heirloom, inheritance, Grág. i. 206. erfða-goðorð, n. hereditary priesthood, Sturl. i. 198. erfðá-land, n. patrimony, land of inheritance, Stj. 50, 66, Orkn. 126, Fms. iv. 224, vi. 20. erfða-maðr, m. an heir, Js. 38. erfða-mark, n. = erfða-einkunn, Grág. i. 422, 423. erfða-mál, n. a lawsuit as to inheritance, Nj. 6, 92. erfða-partr, m. share of inheritance, Stj. 110. erfða-skipan, f. a law, ordinance of inheritance, N. G. L. i. 49. erfða-staðr, m. hereditary estates, used in a special sense of church demesnes held by lay impropriators, vide Arna S., Bs. i. 794. erfða-tal, n. the section of law respecting inheritance, Gþl. 55. erfða-úmagi, a, m. an 'úmagi' having an inherited right to support, Grág. i. 134, 237. erfða-öldr, n. [Dan. arveöl], a funeral feast, N. G. L. i. 432.

erfi, n. a wake, funeral feast, Nj. 167, Fms. i. 161, xi. 68, Ld. 16, Gþl. 275, Rb. 344, N. G. L. i. 391, Am. 83, Gh. 8. For the sumptuous funeral feasts of antiquity, vide esp. Landn. 3. 10, where the guests were more than fourteen hundred, Ld. ch. 26, 27; var nú drukkit allt saman, brullaup Ólafs ok erfi Unnar, ch. 7, Flóam. S. ch. 2, Jómsv. S. ch. 21,