This is page 252 of An Icelandic-English Dictionary by Cleasby/Vigfusson (1874)

This online edition was created by the Germanic Lexicon Project.

Click here to go to the main page about Cleasby/Vigfusson. (You can download the entire dictionary from that page.)
Click here to volunteer to correct a page of this dictionary.
Click here to search the dictionary.

This page was generated on 13 Mar 2021. The individual pages are regenerated once a week to reflect the previous week's worth of corrections, which are performed and uploaded by volunteers.

The copyright on this dictionary is expired. You are welcome to copy the data below, post it on other web sites, create derived works, or use the data in any other way you please. As a courtesy, please credit the Germanic Lexicon Project.

252 HEIMTA -- HEITA.

þingfarar-kaupit, Grág. i. 24; en nú var þar komit, at Steinn heimti þessi vilmæli at Ragnhildi, now St. called on R. to make good her promises, Ó. H. 144; ok mun heimt annat ef annat er veitt, Þorst. Síðu H. 172; þeir heimtu mund móður sinnar, en hann vildi eigi gjalda, Hkr. i. 21. 2. to get back, recover, regain, get in; nema þú þinn hamar þér um heimtir, Þkv. 18; also, h. aptr, 8, 11; h. e-n ór helju, Eg. 533, Grett. 83, Konr. 35. 3. esp. to bring home the sheep in autumn from the summer pastures; nú heimtir annarr-tveggi þeirra fleira en ván átti, ... nú heimtir annarr betr en annarr, ... hve mart hann hafði óheimt, i.e. how many sheep were still at large, not got in, Grág. i. 424, 425. III. reflex., þá er synir Haralds konungs heimtusk fram at aldri, advanced in years, Fb. i. 576; þá heimtusk Birkibeinar ór þys búandmanna, ok upp í eyna, Fms. viii. 68: h. saman, to gather together, join; heimtusk brátt skip hans saman, x. 396; ok heimtusk svá allir saman, joined to one another, viii. 357; vil ek at menn skiptisk í sveitir ok heimtisk saman frændr ok kunnmenn, Ó. H. 204: of sheep, láta skipta at jafnaði svá sem heimtz hefir til, Grág. i. 424. IV. part. heimtandi, a claimant, Grág. i. 495, K. Þ. K. 154.

heimta, u, f. a claim, demand, of payment due to one, or the like, Sturl. i. 113, Grág. ii. 379, K. Á. 84, Fb. i. 471, (fjár-heimta, arf-h.) 2. esp. in pl. (heimtur), a bringing home sheep from the summer pastures; þat var eitthvert sinn um haust at heimtur vóru íllar á fé manna, ok var Glúmi vant margra geldinga, Nj. 26; haust-heimtur, Band. 4; skaut mjök í tvau horn um heimtur Odds frá því er verit hafði, id.; ok er á leið haustið ferr hann á fjall, verða heimtur góðar, ok missir engis sauðar, 3; al-heimtur, gathering in all one's sheep, cp. Glúm. ch. 7, Rd. 4, Eb. ch. 18, Nj. ch. 16; very freq. in mod. usage.

heimtari, a, m. a usurer, Stj. 304.

heimting, f. a claim, demand, Grág. i. 97, 334, Ld. 50, Fms. ii. 287.

heimul-leikr (-leiki), heimolleikr, vide heimoll.

heim-ván, f. expectation of coming home; hann sagði sína heimván í efztu viku Föstu, Sturl. i. 25. 2. eccl. departure, Germ. ableben; þat get ek ekki merkja heimván þína, Fms. vii. 108, cp. Fél. vii. p. xiv. pref.; hann svaraði, mér lizt, herra, sem þér munið eigi lengi hér eptir þurfa at berjast við heiminn, -- Biskup mælti, því er gott at taka, eg á góða heimvon, taken from Jón Halldórsson's Lives of Bishops, referring to the death of Jón Vídalín (A.D. 1720).

heim-þegi, a, m. a 'home-dweller,' a member of one's household; this word occurs several times on Danish stones, vide Rafn 184, 185, 197, 217, 218.

heim-þingaðr (-uðr), m. a visitor; hanga h. = Odin (vide haugi), Ísl. ii. 353 (in a verse); herju h., the husband of the ogress, i.e. the giant Hrungnir, Haustl. 19.

HEIN, f. [A. S. hân; Engl. hone; Dan. heen], a hone, Edda 48, 59, Sturl. ii. 62, Fms. vi. 374: a nickname of the Danish king for his meekness, Knytl. S. COMPDS: heinar-brýni, n. = heinbrýni, Fas. iii. 43. heinar-sufl (heinar-smjör, hone-grease, Fb. iii. 425), n. the liquor in which mowers dip the whetstone, Fms. vi. 374: in poetry the sword is called hein-flet, hein-land, hein-vandill, the flat, land, rod of the hone, Lex. Poët. hein-þynntr, part. hone-whetted, of a sword, id.

hein-berg, n. a hone-quarry, Edda 58.

hein-brýni, n. a hone, whetstone, Fas. iii. 43.

Heinir, m. pl. the inhabitants of the Norse county Heiðmörk, Fms. xii. Hein-verskr, adj. from Haðaland, Hkr. i. (in a verse).

HEIPT, better heift, f. [Ulf. haifsts = GREEK, cp. haifstjan = GREEK; akin is Germ. heftig, whence mod. Dan. hæftig] :-- the earliest sense is feud, deadly war; vinna e-m heipt, to wage war (do battle) against one, Vkv. 10; deila heiptir, to wage deadly feud, Hkv. 1. 44; senda e-m heiptar-boð, to challenge one to combat, Fas. iii. 27 (in a verse): hereto belong such poët. epithets as, heiptar-nýtr, heiptar-strangr, heipt-bráðr, heipt-fíkinn, heipt-glaðr, heipt-mildr, heipt-minnigr, heipt-móðr, heipt-örr, heipt-snarr, = mighty in war, warlike, all of them used as 'ornamental' epithets of praise, vide Lex. Poët.: as also heiptar-hvessir, m. a war kindler, id. β. bane; heipt hrísungs, the bane of a copse, i.e. fire, Ýt. 19: in the old poems Hm. and Sdm. heipt seems used in a peculiar sense, viz. an imprecation, spell, Hm. 136, 152, Sdm. 12, 36, and perh. Eb. in the Máhlíðingavísur. 2. evil doings, injury; eiga e-m heiptir at gjalda, Hkr. i. 85, Korm. (in a verse); gjalda e-m harma ok heiptir, Ó. H. 214. II. deadly hatred, spite; halda heift í hjarta, Hom. 50; heipt ok harðindi, ill-will and tyranny, Fms. vi. 42; meir af h. en ást, xi. 310; hafa heipt á e-m, to hate one. 2. fury; þá svall heipt í Högna, H. swelled with fury, Bragi. COMPDS: heiptar-blóð, n. a law phrase, bloodshed; saurga í heiptarblóði, to stain (a holy place) with bloodshed, Eb. 12; þá kom heiftarblóð fyrst á jörð, Ver. 6 (the blood of Abel). heiptar-fenginn, adj. breathing hatred against one, Ld. 232. heiptar-hugr, m. wrath, Fb. iii. 320. heiptar-hönd, f. a foe's band; leggja heiptar hendr á e-n, Stj. 486; með sinni heiptar hendi, 436. heiptar-mál and heiptar-orð, n. pl. words breathing hatred, Karl. 438, Fas. i. 191, ii. 358.

heipt-gjarn, adj. spiteful, Bkv. 10.

heipt-kviðr, m. unkind, evil words, Ad. 22.

heipt-mögr, m. a foeman, adversary, Hm. 149.

heipt-rækni, f. (heipt-rækinn, adj.), vindictiveness, Hom. (St.) 49.

heipt-rækr, adj. vindictive, Bs. i. 8.

heiptugr, adj. baneful: in the allit. law phrase, heiptugri hendi, infesta manu, K. Á. 36, 40, Gþl. 378.

heipt-úð, f. deadly hatred, Ver. 26.

heipt-úðigr, adj. vindictive, Eb. 17 new Ed., Fbr. 35, Fms. vi. 42, 295.

heipt-yrði, n. pl. words of hatred, Edda 77, Am. 85, Fm. 9.

HEIT, n. pl. [cp. Ulf. wota = GREEK], threatening words or gestures, threats, Lat. minae; standa undir heitum ok íllyrðum, Bs. i. 728; heit ok harðyrði, Barl. 194; köld heit, Edda (Ht.); þeirra heit dvínuðu, Edda (in a verse); af heitum, from his threatening gestures, Am. 19.

heit, n. a solemn promise, vow; munu yðr heit hans öll föst, Eg. 28, Þorst. St. 55; efnt þykkisk þú hafa heit þín, en nú eru eptir mín heit, Nj. 59; en í engum heitum (engagement) vil ek bindask, Ó. H. 32: in sing, a vow, holy vow, kvað engan hlut batna munu við þat heit, Rd. 248; er honum þótti sem þegit mundi heitið, Glúm. 348; efla heit, to make a vow, Gísl. 90; stofna heit, id., Fms. ii. 16, Sturl. i. 222; festa heit, id., Bs. i. 184: but esp., strengja heit, to make a solemn vow (in the heathen time, whence heit-strenging), Fs. 122, Ísl. ii. 166, Fms. i. 3, xi. 26, Fb. ii. 353, Hrafn. 5; enda heit sitt, Fb. ii. 371: eccl. a vow, offra Drottni heit sín, Stj. 429; heit öll ok testamenta, K. Á. 216: a promise (in marriage), hann bað konunnar ok fékk heitið hennar, Edda 23; bregða föstu heiti, to break a promise, Alm. 5.

HEITA, pres. heit, heitr, and in A. II. heiti, heitir (bisyllabic), in mod. usage heiti through all significations; pret. hét, hétu, 2nd pers. hézt; part. heitinn.

A. [Ulf. haitan = GREEK; A. S. hâtan; Old Engl. hight, pret. hot; O. H. G. haizan; Germ. heissen; Swed. heta; Dan. hede]: I. trans. with acc. to call, give name to; hve þik hétu hjú? Fsm. 47; Urð hétu eina, Vsp. 20; Heiði hana hétu, 25; Grímni mik hétu, Gm. 49; hve þik heitir halr, Hkv. Hjörv. 14; Hnikar hétu mik, Skv. 2. 18; hétu Þræl, Rm. 8; hétu Erna (Ernu?), 36: the naming of infants was in the heathen age accompanied by a kind of baptism (ausa vatni), vide ausa, p. 35. 2. metaph. to call on one; in the phrase, heita e-n á brott, to turn one out, call on one to be gone; þá er maðr á brott heitinn ef honum er eigi deildr matr at málum, Grág. i. 149; Vermundr hét hann á brott ok kvað hann eigi þar lengr vera skyldu, Sturl. ii. 230; so also, ef bóndi heitr griðmann sinn af vist foráttalaust, Grág. i. 157; eða heitið mik héðan, Ls. 7; ek var heitinn út (turned out) fjórum sinnum, Sighvat :-- with prep., heita á e-n, to call upon one (for help); hón hét á konur at skilja þá, Landn. 49: to exhort one (in battle), hét á Hólmrygi, Hkm. 2; Úlfr hét á oss, Hkr. iii. (in a verse); Gísli spratt upp skjótt ok heitr á menn sína, at skýli, Gísl. 22: to invoke one (a god, saint), hann trúði á Krist, en hét á Þór til sjófara ok harðræða, Landn. 206; hann heitr nú á fulltrúa sína Þorgerði ok Irpu, Fb. i. 213; ef ek heit á guð minn, Mar.; á Guð skal heita til góðra hluta, Sól. 4. 3. part. pass. hight, called; sú gjöf var heitin gulli betri, Ad. 9; löskr mun hann æ heitinn, Am. 57, Fms. vi. 39 (in a verse); sá maðr mun eigi ílla heitinn (will not get a bad report) í atferð sinni, Sks. 55 new Ed. β. heitinn, the late, of one dead; eptir Odd heitinn föður sinn, Dipl. iv. 13; Salgerðr h., the late S., Vm. 37: very freq. in mod. usage, hann Jón heitinn, hún Guðrún heitin, etc. II. absol. or intrans., in which case pres. bisyllabic heiti (not heit), to be hight, be called, as in Goth. the pass. of haitan; Andvari ek heiti, A. am í hight, Skv. 2. 2; Ólafr heiti ek, Fms. x. 226; ek heiti Ari, Íb. (fine); Jósu vatni, Jarl létu heita, Rm. 31; Óðinn ek nú heiti, Yggr ek áðan hét, Gm. 54; Gangráðr ek heiti, Vþm. 8; Ask veit ek standa, heitir Yggdrasill, Vsp. 19: esp. freq. in an hist. style in introducing a person for the first time, Mörðr hét maðr, hann átti dóttur eina er Unnr hét, móðir hennar hét Þorgerðr, Rútr hét bróðir hans, Nj. 1, 2; þau áttu eptir dóttur er Þuríðr hét, hinn elzti son Bjarnar hét Grímkell, Ísl. ii. 4; Oddr hét maðr, son Önundar breiðskeggs, hann átti þá konu er Jórunn hét; annarr son þeirra hét Þóroddr en annarr Þorvaldr, Þuriðr hét dóttir Odds en önnur Jófriðr, 121, 122; Þorsteinn hét maðr, hann var Egilsson, en Ásgerðr hét móðir Þorsteins, 189; þau gátu son, ok var vatni ausinn ok hét Þórólfr, 146, etc.; and in endless instances answering to Engl. there was a man, and his name was (he was hight) so and so. The ancients said, hve (or hversu) heitir þú, 'how' art thou named? Germ. wie heisst du? thus, hve þú heitir? hve þik kalla konir? answer, Atli ek heiti, and hve þú heitir, hála nágráðug? Hrímgerðr ek heiti, Hkv. Hjörv. 14-17; hve sú jörð heitir, hve sá himinn heitir, hversu máni heitir, hve sjá sól heitir, etc., Alm. 10, 12, 14, 16, 18, 20, 22, 24, 26, 28, 30, 32, 34, Vþm. 11, 13, 15, 17; the northern Icelanders still say, hvers' (i.e. hversu) heitir maðrinn, sælir verið þér, hvörs' heitir maðrinn? answer, Hrólfr heitir hann, Asgrímsson að norðan, Sig. Pétr. in Hrólfr (a play), p. 4: in mod. usage, hvat (what) heitir þú? hvað heitir þú? Eg heiti Jón, Stef. Ól.: the same phrase occurs now and then in old writers, hvat heitir bær sjá? Ld. 234; hvat heitir hón? Helga heitir hón, Ísl. ii. 201 (Cod. Holm. hvart = hversu?): as also in the poem Fsm. (but only preserved in paper MSS.) 9, 11, 13, 19, 23, 31, 35, 37; but hve, 46, 47. β. of places, often