This is page 424 of An Icelandic-English Dictionary by Cleasby/Vigfusson (1874)

This online edition was created by the Germanic Lexicon Project.

Click here to go to the main page about Cleasby/Vigfusson. (You can download the entire dictionary from that page.)
Click here to volunteer to correct a page of this dictionary.
Click here to search the dictionary.

This page was generated on 13 Mar 2021. The individual pages are regenerated once a week to reflect the previous week's worth of corrections, which are performed and uploaded by volunteers.

The copyright on this dictionary is expired. You are welcome to copy the data below, post it on other web sites, create derived works, or use the data in any other way you please. As a courtesy, please credit the Germanic Lexicon Project.

424 MELASOL -- MERKILIGR.

Glúm. 394, 395; ok er hann kom á mela þá ... þá settisk hann á melinn ... þá hratt Lambi honum fyrir melinn ofan á sandinn, Eg. 746, 748; ganga fram á mel nokkurn, Ld. 62; þá ríðr hann undir melinn, Gísl. 19; á sandmel þeim er þar verðr, Ó.H. 226; þar sem sandmelar tveir rauðir stóðu, ... undir enum syðra melnum, Landn. 77, Gísl. 23. III. freq. in Icel. local names, Melr, Melar, Mela-hverfi, Mela-sveit, whence Mela-menn or Mel-menn (Nj. 151), Rauði-melr; Rauðmelingar, the men from Mel and R., Landn. COMPDS: mela-sól, f. botan. papaver, Hjalt. mel-bakki, a, m. a 'mel-bank,' hank on which bent-grass grows, also a sand-bank, Nj. 155, 265. mel-dýna, u, f. a pad or cushion filled with melr. mel-gras, n., botan. elymus arenarius, a kind of oats, Hjalt.; whence the local name Melgras-eyri, in western icel. mel-karl, m. a nickname, Sturl. ii. 228. mel-rakki, a, m. the 'mel-dog,' the white or polar fox, from its burrowing in these sand-hanks, Nj. 198, Bs. i. 581, Grág. ii. 347, Sturl. i. 88. melrakka-belgr, m., -skinn, n. the skin of a m., Grág. i. 392, 500, Fms. v. 251. melrakka-veiðr, f. fox hunting, Jb. 23. In local names, Melrakka-dalr, -nes, -slétta, Landn., Fbr. mel-teigr, m. a field of mel (oats), D.I. i. 199. mel-torfa, u, f. turf grown with oats (melr), Hrafn. 27.

MELTA, t, [malt; Goth. maltjan is a conjectural verb from gamalteins = GREEK] :-- to malt for brewing; engir menu skulu kaupa korn til meltingar, en ef meltir, gjaldi mörk silfrs konungi, N.G.L. ii. 249; melta korn til sölu, Gþl. 351. II. metaph. to digest, of food, Fms. vi. 351; þat smjör er rennr af þeim hvölum megu menn eigi m. með sér, Sks. 123; melta valbráðir, Akv. 36: metaph., þér meltið slíkt ok sjóðit fyrir yðr svá at ekki verðr af, Nj. 154; eigi mun ek melta reiði mína hversu lengi sem ek þarf at bera hana, Fb. ii. 295.

melta, u, f. a malting, meltu-hús, n. a malt-house, Rétt. 94.

melting, f. a malting, N.G.L. ii. 249. II. digestion, freq. in mod. usage.

MEN, n., gen. pl. menja, dat. menjum; [A.S. mene; Hel. meni; cp. O.H.G. mani-kold = necklace-gold, as also the name of a plant, hence perhaps Engl. marigold; Lat. monile] :-- a necklace, Þkv. 13; hringa ok men, Vsp. 23; móður menjum göfga, Hdl. 13; hlaðin háls-menjum, Am. 44, Yngl. S. ch. 17, 22 :-- they were also worn by men, hann lézk vilja færa þeim men er Björn hafði haft á sér, Bjarn. 67, Vápn. 26, 28: metaph. in plur. treasures, jewels, Þkv. 23, Fm. 16, Akv. 26 :-- poët, phrases, men jarðar, earth's necklace = the sea, Orkn. (in a verse); men Karmtar, island necklace = the sea; lyngva men, necklace of the bush = a serpent; men storðar, the earth's men = the world serpent, the Miðgards-orm, Lex. Poët.: as necklaces were chiefly worn by ladies, a woman is called mens Syn, the fairy of the necklace, Edda (in a verse): Men-glöð, the 'necklace-glad,' is the name of a fairy woman, Fb. i. 529, Fsm.: as also men-brekka, -brík, -döll, -gefn, -grund, -gunnr, -hlín -reið, -skögul, -skorð, = a lady; on the other hand, a man is called men-broti, -brjótr, -fergir, -myrðir, -rýrir, -stríðir, -vörðr, -þverrir, = the giver, breaker etc. of treasures, Lex. Poët.

MENGA, að, [mangr, qs. margr; cp. Engl. mingle, Old Engl. meng] :-- to mingle, mix, blend, freq. in mod. usage: in part. mengjaðr, mixed, variegated; blá-mengjaðr, rauð-mengjaðr, mingled with blue, red, D.N.; með mengdu klæði, variegated clothes, v. 102.

mengi, n. [Germ. menge], a multitude, Hkv. i. 26, 49, Merl. i. 49, Fas. i. 496 (in a verse), Akv. 4.

mengr, part. mixed, blended, Sól. 10.

Menja, u, f. the giant maid who grinds gold in the charmed mill, Edda, Gs.; hence gold is called the flour of Menja, Lex. Poët.

MENNA, t, [maðr or mannr], to make a man of, rear, breed; mun ek fylgja sonum mínum, menna þá ok hreysta eptir megni, Finnb. 332. II. reflex. to become a man, of breeding and the like: ef þeir vilja mennask, Fb. i. 509. 2. part. menntr, bred, accomplished as a man, esp. in a moral sense; hann átti marga sonu ok vel mennta, Eb. 10 new Ed.; vel menntr um marga hluti, Fms. xi. 322; Valþjófr var manna bazt menntr, Orkn. 242; vel menntr í alla staði, Bær. 18; ok var Þórðr eigi at verr m. þótt hann leitaði sér ráðs, Ld. 52; hann var vel m., klerkr góðr ok trúmaðr, Fms. ix. 531; gildir menn ok allvel menntir, Hrafn. 26; hinn skörnligasti maðr ok vel menntr, Bjarn. 4.

menni, n. a nickname, Glúm. 392; but esp. in compds, góð-menni, íll-m., rík-m., a bad, good, mighty man; and in a collect. sense, fjöl-menni, marg-m.

menniliga, adv. manfully, Fms. iv. 269, Stj. 87.

menniligr, adj. manly, manlike, well bred, Sturl. ii. 78.

menning, f. breeding; ætt hans, auðr fjár ok m. góð, Ísl. ii. 239; ef hann hefir eigi kunnáttu til eða m., Gþl. 487; með litlu menningar móti, Krók. 35; koma e-m til menningar, to educate, rear into a man.

mennska, u, f. humanity; veita e-m ást ok mennsku, Hom. 47; miskun ok m., 48, Barl. 42; eptir almennilegri mennsku, in a human manner, Fms. v. 347: freq. in compds, karl-m., góð-m., íll-m.

mennskr, adj. human, belonging to man; at mennskum aldri, Hom. 62; mennskr maðr, a man of a man, as opp. to giants, ogres, or superhuman beings, Eg. 110; þótti hann varla m. maðr at afli, Fms. vi. 212, Ísl. ii. 360; ok er miklu betra at fásk við mennska menn en við úvættir slíkar, Grett. 113; sumar með Ásum, Álfum, Vönum, sumar hafa mennskir menn, Sdm. 18.

mennt, f. art, skill, accomplishment; hefir þú til ílls þína mennt, Nj 66; ok er henni flest til mennta gefit, Fas. ii. 148; hón vildi eigi kenna dóttur sinni neitt til mennta, Vígl. 19; allan sóma, fyrst menntina, the instruction, Fms. xi. 430; þú hefir marga hluti til menntar umfram oss bræðr, Hrafn. 17; sýn mennt þína, of swimming, Þórð. 11 new Ed.; mennt í sundförum, Fms. ii. 29. 2. in plur. menntir; milding hafði menntir þær er mætar vóru í heimi, Ór. 3: learning, doctrine, arts. mennta-maðr, m. a man of high learning; lærdóms-mennt, learning.

mennta, að, to civilise: part. menntaðr, learned, high bred; menntaðar þjóðir, civilised nations, (mod.)

menntan, f. culture, breeding; vel virðr sakir menntanar sinnar, of a poet, Bjarn. 3; mér fór sem mörgum börnum, at ek lagða á ekki hug þat sem mér var menntan í at nema, Fms. ii. 267; nema menntanar list, ok íþrótt, Stj. 151; opt er sá í orðum nýtr sem iðkar menntan kæra, Hallgr. :-- culture, civilisation are in mod. usage rendered by mentan.

mér = vér (q.v.), we.

MERGÐ, f. [margr], multitude, plenty; mergð fjár, plenty of wealth, Eg. 47; magn ok mergð ávaxtar, Bs. ii. 165, passim in mod. usage; the old writers prefer fjöldi, q.v.

mergjaðr, part. 'marrowed,' strong.

MERGR, m., gen. mergjar, dat. merg, but mergi, Ls. 43; pl. mergir; [A.S. mearg; Scot. mergh; Engl. marrow; Germ. mark; Dan. marv] :-- marrow, Edda 28, Grág. ii. 91; frost og fjúk. er fast á búk frosinn mergr úr beinum, a ditty, passim. 2. metaph. pith; mergr ritninganna, Mar.; af mergjum hjartans, id.; þat er m. málsins, þat er enginn m. í því, and the like. COMPDS: merg-lauss, adj. marrowless, pithless. merg-leysi, n. pithlessness. merg-runi, a, m. 'lues medullae,' a wasting sickness, pining away, caeliaca, Fél. x.

merg-und, f. a 'marrow-wound,' a wound cutting through to the marrow, Grág. ii. 11, Nj. 217.

merg-undi, adj., and merg-undaðr, part. wounded to the marrow, N.G.L. i. 68, 172.

mer-hross and mer-hryssi, n. a mare, Eb. 34, Grág. i. 504, Ísl. ii. 62, Grett. 122, Nj. 167, Rd. 284, Ám. 98.

MERJA, pres. mer; pret. marði; subj. merði; part. mariðr, mod. marinn :-- to bruise, crush; svá var mariðr hans líkami, Róm. 329; the word is freq. in mod. usage, marinn reyr mun hann eigi sundr mylja, Matth. xii. 20.

MERKI, n., gen. pl. merkja, dat. merkjum, [mark] :-- a landmark, boundary, esp. in pl., Grág. ii. 213, 216, 223, 279, 285, N.G.L. i. 41, 307, passim; also landa-merki, q.v.: sing. a mark, færa mark til síns merkis, Grág. i. 416. 2. a milit. term, a banner, standard, Nj. 127, Eg. 88, 268, Fms. vi. 334-336, 406, 407, 412, 413, 419, ix. 25; mælti hann til Halldórs Snorrasonar, at hann skyldi djarfliga bera fram merkit, Halldórr svarar heldr styggliga, beri héri merki fyrir þér rögum! vi. 159: for a classical passage as to a charmed standard (a raven), see Orkn. ch. 11, cp. Þorst. Síðu H. ch. 2, Nj. 158 (in the battle of Clontarf), as also Ó.H. (1853) ch. 201, 219, 221, 225, 227: a standard for procession in churches, Vm. 22, 52, Pm. 66. II. a mark, token, sign; ok mun þat til merkja, at þeir Grímr munu heim koma, Nj. 197; ok hefir þat orðit til merkja, at, Eg. 766; þessir menn er náliga vóru með öngum merkjum, of no mark, distinction, Fms. xi. 261; merki munu þér at þykkja ef ek segi þér frá honum, Edda 47. 2. signification, importance; mikil merki í þessi tölu, Hom. 72; þau hafa mörg merki í sér, 51; þeirra manna er nokkut merki (distinction) var at, Sturl. i. 186. 3. remains, traces; hennar merki má hvergi sjá, Al. 93; þeir lögðu ok garðinn sem enn sér merki, Eb. 132; vil ek sjá þau merki er þar hafa orðit, Ó.H. 238. COMPDS: merkis-burðr, m. the carrying of the standard, Karl. 19. merkis-maðr, m. the standard-bearer, Þorst. Siðu H. 170, Eg. 52, Nj. 136: in later times it was a post of high rank at the king's court, stallari eða m., Gþl. 365, Bs. i. 712; whence it came to mean a man of mark, a distinguished person, Ld, 10, Eg. 36, Fs. 20, 161: hverir merkis-menn biskuparnir hafa verit, Bs. i. 59.

merki-á, f. a boundary river, Grág. ii. 349.

merki-björk, f. a landmark-birch, Grág. ii. 297, Jb. 236, 240.

merki-dagr, m. a mark-day, of days by which the calendar is arranged, Rb. 38, 40.

merki-garðr, m. a landmark fence, Grág. ii. 265, Gþl. 381.

merki-liga, adv. remarkably, Ísl. ii. 333, Stj. 293; svá merkiliga, with so much distinction, Bs. i. 797: perceptibly, Fms. xi. 441; Þorkell segir frá öllu vel ok m., Ld. 292.

merki-ligr, adj. perceptible; m. hljóðsgrein, Skálda 179: articulate, of sound, 174: remarkable, noteworthy, distinguished, of men and things, ok þykkir oss hans sögn öll merkiligust, Ó.H. (pref.); at ek hafa mart merkiligt látið eptir liggja í frásögn hans æfi, Bs. i. 137; vitr maðr ok m., Fs. 11; uppruni hans var m., Þorst. Síðu H. 171, Fms. x. 161, vii. 150, Boll. 314, Sturl. i. 95, Dipl. ii. 11, H.E. i. 523, Ld, 100.