This is page 485 of An Icelandic-English Dictionary by Cleasby/Vigfusson (1874)

This online edition was created by the Germanic Lexicon Project. Click here to go to the main page about Cleasby/Vigfusson. (You can download the entire dictionary from that page.) Click here to volunteer to correct a page of this dictionary. Click here to search the dictionary. This page was generated on 13 Mar 2021. The individual pages are regenerated once a week to reflect the previous week's worth of corrections, which are performed and uploaded by volunteers. The copyright on this dictionary is expired. You are welcome to copy the data below, post it on other web sites, create derived works, or use the data in any other way you please. As a courtesy, please credit the Germanic Lexicon Project.

RAUSTA -- RÁÐA. 485

hljóðum, Fb. ii. 26; fagrar raustir syngjandi manna, Fms. ii. 200; söngraust, id.; grát-r., q.v. 2. a voice, vote, N.G.L. ii. 468.

rausta, að, to raise the roof of a house: rausta, sperra, trœða. þekja, D.N. i. 477.

raustaðr, part. voiced so and so, in lág-raustaðr.

RAUTA, að, to roar, Barl. 53, Karl. 140 (of a lion), Swed. ryta.

rautan, f. roaring, Stj. 71, Barl. 56, 151, 197.

RÁ, f., gen. rár, with the article rárinnar, Fbr. 133; flat, and acc. rá, with the article rána, ránni, N.G.L. ii. 282; pl. rár, rá, rám: [Dan. raa; Swed. rå; Shetl, rae] :-- a sail-yard, Skálda 162. N.G.L. i. 100; en ef rá brestr í aktaumum eða fyrir útan eða innan, ii. 283; rár langar, Hkv. 1. 48; við miðja rá, Orkn. 356 (in a verse); drekar báru blá segl við rá, Ó.H. 161 (in a verse); brotnaði ráin, Korm. 178; gengr í sundr segl-rá, Fbr. 132; siglu-tréit ok rána, Fms. xi. 143; látið nú koma féit í seglit ok hefla upp um rána, vi. 381; seglit var heflat upp við rána, Nj. 135; festa seglit við rána, Fbr. 133: allit., skip með rá ok reiða, Finnb. 278; meðr rá ok öllu reiði. D.N. iii. 160; rár-endi, rár-hlutr, id. 2. metaph. a pole on which fish are hung for drying: poët., rá-fákr, m. a 'sail-yard nag,' i.e. a ship, Lex. Poët.

RÁ, f. (nom. r&aolig-acute;. Skálda Thorodd). originally vrá, [Dan. vraa; Swed. vrå] :-- a corner, nook; rá (r&aolig-acute;) er hyrning húss, Skálda 162; leyniligar róar (rár, v.l.) helvítis fylsna, Sks. 536; verja forskálann ok húsin, stóð þar fremstr við rána Jón toddi, Sturl. ii. 249; kleif í rá hverja. Am. 58. 2. a cabin on board ship. Edda (Gl.); as also in the saying, skammar eru skips rár, short, small are the ship's cabins, giving small accommodation, Hm. 73, (skipsins eru skammar rár, Mkv.); cp. rá-skinn, a 'cabin-skin,' hammock.

RÁ, f. a roe: veiða rauðdýri ok rá, Barl. 137, Bev. 11.

RÁ, n. [Swed. rå], a landmark; hence perh. the poët., rás seil, rás fagrsili, the thong of the mark, i.e. a snake, Merl. 2. 1, 12: rás viðr, perh. landmark palings(?) Hm. 152; see also rámerki; the word is obsolete in Icel., but is freq. in early Swed. in the allit, phrase rå och rör.

rá-benda, d, to 'bend a sail,' make it fast to the yard, cp. Eg. 579. rá-bundinn, part. 'yard-bound,' an epithet of a ship, Korm. (in a verse).

Rábitar, m. pl. the Arabs, Symb. 31, Fms. xi. 415.

rábítr, m. [mid. H.G. rabbin] :-- a race-horse, racer; hest einn mikinn rábit, Karl. 19; or is it -- an Arabian steed? -- a nickname, Sturl. iii. 58.

rá-bukkr, m. a roebuck, Barl. 81.

RÁÐ, n. [Dan. raad; Old Engl. reed; Germ. rath], 'rede' counsel, advice; leggja ráð á, e-t, Nj. 4; hvat leggr Njáll til ráðs? 72; hvat þykki þér ráð? 23, Fas. ii. 510; stundum var hann á tali við þá menn er ráða hans þurftu, kunni hann til alls góð ráð at leggja, þvíat hann var forvitri, Eg. 4; göra ráð sitt, to form a plan, Nj. 5, 21; Njáll gékk í brott einn saman ok hugsaði ráðit, 98; ek skal leggja ráðin til, segir Valgarðr, 166; ekki er þat mitt ráð, Nj. 23; var þetta at ráði gört, resolved, Ld. 70; þar til er biskup görir annat ráð fyrir, Vm. 113; göra ráð fyrir e-u, to expect, Nj. 261; eiga ráð við e-n, to take counsel with one, 127; leita ráða, Edda 26. 2. plur. a settled plan, foresight; með ráðum ok kappi, Nj. 79, Eg. 257; köld ráð, Ld. 284; nú skulu vér fara at ráðum við þá, Eg. 582; annat hvárt með styrk eða ráðum, Ld. 178; vörn mun verða engi, ef vér förum ráðum at, Fms. ii. 11; ef þeir hefði meirum ráðum fram farit, vii. 318 :-- a planning, bana-ráð, fjör-ráð, land-ráð, áljóts-ráð, q.v.; þat eru ráð, ef ..., Grág. ii. 127; frændr Óttars kenndu ráðin Sigurði konungi, Fms. vii. 230. 3. wise, true councel, what is advisable; varð allt at ráði (turned to good ends) þat er hann ráð mönnum, Nj. 30; lizt mér nú hitt ráð, at ..., 82; ok er eigi ráð at hafa færi, 94; oss mun ekki haustlaugt ráð at fara til Noregs, Eg. 263; mun eigi þat ná ráð at þér hverfit aptr, Boll. 348; ekki er ráð nema í tíma, sé tekit, a saying; Illugi kvað þat ekki ráð, Ísl. ii. 247; ok er nú ráð at gjalda féit (high time), Fms. vi. 248; þat er nú ráð, at leggja at landi ok ganga upp, 260; andi ráðs (wisdom) ok styrktar, 686 B. 13. 4. consent, will, agreement, wish: sú gjöf var gör með ráði konungs, Eg. 35; með mínu ráði, 737; án ráði e-s, Nj. 38, Fms. xi. 111, Grág. i. 334; at ráði frænda hennar, 164; hón skaut til ráða föður síns, 331; fjarri mun þat þínn ráði, Nj. 80; með ráði hinna vitrustu manna, 88, Ld. 232; hann nam land at ráði Skallagríms, Landn. 59, Grág. i. 232; við ráð frænda síns nokkors, 307; ef maðr kyssir konu á laun ok at ráði hennar, 337; eigi á at ljá ... nema allra ráð fylgi, 437; fyrir ráð skaparfa síns, 202; at sínn ráði, willingly, of one's own accord, ii. 91. II. denoting action: 1. household affairs, management, business, usually in plur.; hann hafði selt í hendr öll ráð syni sínum, Eg. 22; er Þórólfr var eigi heima, hafði Þorgils þá þar ráð, 53; hón var at ráðum með syni sínum, höfðu þau rausnar-bú mikit, 478; Rútr fékk henni öll ráð í hendr fyrir innan stokk, Nj. 11; þeirrar einnar konu ætla ek at fé at sú ræni þik hvárki fé né ráðum, Ld. 14; engi ráð skalt þú taka af mér, ok fara hvergi fyrr en ek vil, Ísl. ii. 205, Bs. i. 819; telja hann af ráðunum fjárins ella, Grág. i. 202; en ef hón veit at bóndi hennar mundi eigi ljá vilja, þá á hón eigi ráð, then she has no right to do it, 382; bera e-n ráðum, (cp. taka ráðin af e-m, to overrule), Nj. 198; hón tók við fé ok ráðum eptir föður sinn, Fs. 126. 2. a state of life, condition; vilda ek bróðir, at þú bættir ráð þitt ok bæðir þér konu, Nj. 2; rausnar ráð, Þorf. Karl. 364; breyttu þau faðir hans ok móðir ráði sínu (they broke up the household) ok fóru útan, Bs. i. 152; ráða-breytni (q.v), change, Þorf. Karl. 370; er þér sá til at staðfesta ráð þitt ok kvangask, Grett. 5 new Ed.; heim skaltu fara, ok una vel við ráð þitt, Nj. 11; ok fór yðvart ráð þá betr fram, 198; áljótr mikill er um ráð konunnar, Ld. 30; þar sem þér hafit allt ráð várt í hendi, 174; kippa undan þeirri stóð er áðr hélt mest upp ráði hennar, Glúm. 341: sómasamligt ráð, Fs. 21; segja at þar liggi honum við náliga allt ráð ok líf, Fms. xi. 101; nema vér kynnim þeim allt várt ráð, 655 xi. 3; at þú þegir skjótt ok fle prir ekki um mitt ráð, Fas. ii. 507; Vali sagði gott frá hans ráði, Band. 4: þú hefir mikit at ráði, 12; hann sagði þá henni hvat títt var um ráð Elisabeth, 625. 85; Jóseph varðveitti ráð Máriu festar-konu sinnar hreinliga, Post.; kona hét Þórdís, et léttari skyldi verða, ok horfði ráð hennar heldr seinliga, ok til mikils háska, Bs. i. 195; gör svá vel ok unn frænda þínum góðs ráðs, a good match, Ld. 198. 3. marriage; láta þat standa fyrir ráðum, Nj. 23; lýkr svá með þeim at ráðin skyldi takask, ok skyldi boð vera at hálfs-mánaðar fresti at Mosfelli, 99; þau ráð tókusk ok fékk Þórðr Ísríðar, Fb. ii. 251; en ef þá takask ráðin eigi. Grág. (Kb.) ii. 32; engi latti ok tókusk ráðin. Fas. ii. 347; hón er kvenna friðust ok með miklu fé, þvi ráði mun ok þér í hendr koma, Fs. 21; ráð hefi ek hugat fyrir þér, þú skalt biðja Kolfinnu, 88; ráð þau skyldu takask at öðru sunni, Eg. 26; þar er Ásgerðr frændkona þin, þar vilda ek hafa fullting þitt at ek næða því ráði 331; hann á dóttur er Ólöf heitir, þar þætti mér vaxa þinn heiðr ef þú fengir þat ráð, Fas. ii. 433; þá vóru skil ð ráð þeirra Sigriðar Stórráðu, Fms. x. 219; þá, reiddisk drottning mjök ... engi ráð vil ek við hann eiga, 285; þat it göfugliga ráð, 324; lézt Sigvaldi nú kominn til ráða við Ástríði, xi. 104; eigi skal faðir neyða dóttur sina til ráða, Grág. i. 307; gipta honum dóttur þina er hann þess ráðs maklegr, Glúm. 360: biskup rauf þau ráð öll sem hann vissi at úlögum ráðin vera, Bs. i. 107. 4. in a pers. sense, a counsellor, a council, Stj. 510; annat várt hit æðsta ráð, Fms. vi. 59; er konungr var á tali við ráð sitt, ix. 279: a senate, þat köllu vér ráð, er lögmaðr ok ráðsmenn sitja á málum manna ok skipa, N.G.L. ii. 244; konungrinn ok hans ráð, Bs. i. 719; konungs ráð, the king's council, 758; Dixin ok öll hennar ráð, D. and all the queen's councils, Fb. i. 92.

B. COMPDS: ráðs-andi, a, m. the spirit, of wisdom, Rb 80. ráða-bið, n., in the phrase, göra e-t á ráðabið, provisionally, Germ. vorläufig, Fms. vii. 112. ráða-breytni, n. a change in one's life or condition, Fms. ii. 25, Ld. 164, Fs. 21, 23, 171, Þorf. Karl. 370. ráða-brot, n. pl. plans, a brooding over a thing, Sturl. i. 225. ráða-far, n. marriage, N.G.L. i. 340. ráða-fátt, n. adj. lacking counsel, at one's wit's end. ráða-görð, n. a taking councel, plan, design; Brynjólfr lét ílla yfir þessi ráðagörð, Eg; 24, 765, Fms. vii. 258, Fs. 39, 55; þeir ræddu opt inn ráðagörð sína. Eg. 115; töluðu þau leyniliga r. sína, Nj. 5; hafa áhyggjur ok ráðagörðir, plannings, Fms. i. 84; hann hafði r. fyrir liðinu, Fb. i. 351. ráðagerðar-maðr, m. a man of many devices, a man of good counsel, Fms. i. 127, vii. 326, Orkn. 346. ráða-görstr, adj. superl. the shrewdest of men, Fms. ix. 282, v.l. ráða-hagr, m. a state of life, condition, Ld. 158, Valla L. 206, Grág. i. 332, 379, Fms. v. 321, x. 282, Glúm. 335, Vm. 108: a marriage, wedded life, Fs. 87, Eb. 132, Ld. 18, Fms. ii. 9, Fas. i. 18, passim, ráða-kensl, n. an imputation, charge, as a law term, N.G.L. i. 178. ráða-kona, u, f. a stewardess, Nj. 138. ráðs-kona, u, f. a stewardess, housekeeper, Bs. i. 247, 839, 848, passim. ráða-kostr, m. state, condition, Ld. 6, Eg. 597, Glúm. 349: marriage, Fs. 21. ráða-lauss, adj. 'redeless,' shiftless, helpless, having no resource. Nj. 346, Hom. 153. ráða-leitan, f. 'rede-seeking,' contrivance. ráða-maðr, m. = ráðs-maðr. ráðs-maðr, m. a manager, counsellor, Fms. vii. 139, 194, 259, ix. 239, x. 27, xi. 252, Eg. 118, 202, 271, Orkn. 230. Hkr. i. 19, N.G.L. ii. 244, Stj. 496: a steward, Nj. 138, Sturl. ii. 145, Vm. 55, Dipl. i. 8: a town-counsellor, [cp. Dan. raadmand, Orkn. raddman], D.N. ráðsmanns-dæmi, n. a stewardship. H.E. i. 561. ráðs-mennska, u, f. a stewardship, N.T. ráða-nautr, m. = ráðunautr, Eg. 98. raða-neyti, n. = ráðuneyti, Hkr. ii. 171, Fas. iii. 596. ráða-rúm, n. = ráðrúm, Hom. 85. ráða-skortr, m. lack of shifts or expedients, Fas. ii. 446. ráða-skot, n. resources; lítið r. er til e-s, Fms. iv. 140, xi. 263. ráða-stofnan, f. plans, Ó.H. 33, Ld. 186, Fas. ii. 124. ráða-ætlan, f. a project, design, Hkr. i. 252, Fms. iii. 48.

RÁÐA, pres. ræð, ræðr, ræð; pl. ráðum, ráðit, ráða; pret. réð, 2nd pers. rétt, réttu, rhymed with hætta, Fms. vi. (in a verse); mod. réðst, pl. réðu; subj. réði; imper. ráð, ráddú; part. ráðinn; a middle form ráðumk, Hom. 113; a weak pret. indic. réði occurs in the poem Jd. 35 (ótrauðr á haf réði), and in prose, Fms. i. 223, and is freq. in mod. usage (eg réði honum að bíða ... hann réði því ekki): [a word common to all Teut. languages; A.S. ræðan; Old Engl. rede and read; Germ. rathen; Dan. raade; the Goth. has rêdan, but it is rarely used in Ulf.]

A. To advise, counsel, with dat. of the thing and acc. of the person; ráða e-m e-t, réðu vinir hans honum þat, at hann berðisk eigi við þik, Nj. 33; réðu honum þat allir at samna liði. Eg. 9; ráða e-m ráð, to give one counsel, Vþm. 1; ráðumk þér, Hm. 113 sqq.; þat ræð ek þér, Sdm. 22 sqq., Nj. 61; makligr ertú þeirra, segir