This is page 618 of An Icelandic-English Dictionary by Cleasby/Vigfusson (1874)

This online edition was created by the Germanic Lexicon Project.

Click here to go to the main page about Cleasby/Vigfusson. (You can download the entire dictionary from that page.)
Click here to volunteer to correct a page of this dictionary.
Click here to search the dictionary.

This page was generated on 13 Mar 2021. The individual pages are regenerated once a week to reflect the previous week's worth of corrections, which are performed and uploaded by volunteers.

The copyright on this dictionary is expired. You are welcome to copy the data below, post it on other web sites, create derived works, or use the data in any other way you please. As a courtesy, please credit the Germanic Lexicon Project.

618 SÆLLIGA -- SÆFARAR.

sem..., Gþl. 173. 2. poor; ek hefi eigi kysst kerlinguna sælu inni, Bs. i. 469. 3. phrases, sælum mönnum ok vesælum, Fms. vii. 220; senda kveðju ungum ok gömlum, sælum ok veslum, Ó.H. 126; við alla ríka ok úríka, sæla ok fátæka, wealthy and poor, Fms. i. 33: in greeting, kom heill ok sæll, Nj. 175; far heill ok sæll, Fms. vii. 197; bóndi sæll, Ísl. ii. 24: freq. in mod. usage, komdu sæil, welcome! (the address to one who comes); vertú sæll, farewell! hann kyssti kerlingu ok mælti, vertu nú heil ok sæl kerling, Bs. i. 470. 4. of a saint (cp. Germ. selig), the blessed; hinn sæli Magnús jarl, Orkn.; sælan Johannem, 623. 11; ins sæla Þorláks, Bs. i. passim; ins sælsta Erasmus, MS. 655 v. 2.

sæl-liga, adv. blissfully; svá s. sett í Paradiso, Niðrst. 4; s. frammlíðandi, Fms. iii. 172.

sæl-ligr, adj. happy, wealthy, blissful; svá sælligt setr, Ls. 43; hann sagði sælligra (more blessed) vera at gefa enn þiggja, 655 xvi. B. 2; þetta er ok sælligra, Hom. 28.

sæl-lífi, n. a life of enjoyment; krásir eðr s., Stj. 68; vanr áðr sæmd ok s., Fms. iii. 95; á engis konungs æfi var þar alþýðu slíkt s. sem um hans daga, vi. 441; sællífis paradís, Stj. 39: = Lat. luxuria, Róm. 303.

sæl-lífr, adj. living a life of enjoyment, Edda 13; s. at fæðslu, Greg. 22 (of Dives); svá s. sem Salomon, Eluc.; hirt þú líkam þinn ok georsk eigi s., Hom. (St.)

Sælund, better Selund (q.v.), rhymed Silunz kilir, Ó.H. (in a verse), f.; the gender varies between fem, and neut., gen. Selundar, Hkr. i. 132; but Selundz, Fms. i. 27, l.c.; Selund, Skáney, Gautland, x. 381; heima á Selund, ríkit á Selund, 366; af Selundi, 371 :-- the old name of Zealand; þar setti Gefjun landit ok gaf nafn ok kallaði Selund, Edda 1, Fms., Fas., Lex. Poët.; svals Silunz, Ó.H. (in a verse of A.D. 1027): dat. Selundi, Fms. i. 115, but Selund, v.l; af Selundi, x. 371. The word is said to be derived not from Sæ-lund (i.e. Sea-grove), but from the root sal-, the und being inflexive, cp. 'Insula Oceani,' Tacit. Germ. ch. 40, which is not improbably a kind of translation of Selund, cp. Prof. Munch's remarks on this name.

SÆMA (i.e. sœma), d, [sama, sóma], to honour; ef hann vildi sæma (endow, grant) hann í nökkuru léni, Fms. vi. 52; þeirra sætta er vér sém vel sæmdir af í alla staði, Nj. 176; rituðu þá sér hverir þat sem eigi vildu sæma né játa, Bs. i. 718. 2. sæma við e-t, to bear with, submit or conform to; s. mun ek við slíkt, lízk mér þetta skamlaust, Korm. 192; þeim hlutum er ek vil fyr engan mun við s. (put up with), Fms. ii. 51; ferlegr fótr, en ekki má gaum at því gefa, s. verðr við slíkt, vii. 162; svá stillti hann lífi sínu, at hann sæmði meirr við heiminn (conformed more to the world) en aðrir helgir menn, 655 iii. 4; Skeggi kvað hana helzti lengi hafa sæmt við klækis-mann þann, Þórð. 49; þú, kerling, skalt s. við gestinn, attend, wait on him, Fas. ii. 540.

sæmd, f. (prop. sæmð), honour; auka þína sæmð, Fms. i. 76; göra okkr sæmð sem hón hefir heitið, Nj. 5; sæmdar ok virðingar, Bs. i. 764; stendr hann í greindri sæmd mikils virðr, Mar. passim. 2. plur. sæmdir, redress; hann fékk þar engar sæmdir, Landn. 122; hann skyldi engar sæmðir hafa fyrir þá áverka, Ld. 230. COMPDS: sæmdar-atkvæði, n. honourable mention, Sks. 311. sæmdar-auki, a, m. honour, Korm. 150. sæmdar-boð, n. an honourable offer, Fms. vii. 88. sæmdar-ferð, f. an honourable journey; fara s., Finnb. 268, Grett. 151. sæmdar-fýst, f. ambition, Ó.T. 71. sæmdar-för, f. id., Fms. ii. 118, Hkr. ii. 173 (sigrfór, Ó.H. 107, l.c.) sæmdar-hlutr, m. a share of honour, Lv. 55, Sturl. i. 105; þessi tvau hundruð silfrs skaltú þiggja, ok er þetta nökkurr sæmdafhlutr, some acknowledgment, Band. 26 new Ed. sæmdar-klæði, n. pl. robes of honour, Stj. 52. sæmdar-lauss, adj. honourless, Fms. v. 327, Stj. 5. sæmdar-maðr, m. a man of honour, importance, distinction, Nj. 40, Fms. i. 85; s. ok fuilhugi, vii. 150, Fs. 23; hón var hæfilát ok sink, en þó s., Sturl. iii. 169, Sks. 280. sæmdar-mál, n. pl. honourable mention, words of praise, Sks. i. 702. sæmdar-nafn, n. a name or title of distinction, Sks. 270 B. sæmdar-orð, n. pl. words of praise, Th. 18. sæmdar-ráð, n. honourable match, Fms. i. 103, vi. 56. sæmdar-spell, n. dishonour, Sks. 775. sæmdar-sæti, n. a seat of honour, Sks. 251, 616, Fs. 22.

sæmi-leikr, m. becomingness, propriety, Str. 21.

sæmi-liga, adv. honourably, becomingly, Ld. 62, Nj. 281, Fms. ix. 315, 418; vel ok s., Bs. i. 129; kaleikr s. görr, handsomely, Vm. 31; sæmiligar haldinn, in more honour, Fms. vii. 299; sem sæmiligast, i. 147.

sæmi-ligr, adj. becoming; karlmannligr ok s. at sjá, Bjarn. 3, Fms. vi. 52; veita e-m sæmiligan umbúnað, Eg. 92; makligt ok sæmiligt, Fms. ii. 304; hit sæmiligsta sæti, Nj. 7; s. söngvari, Bs. i. 832; kirkja á sæmiligan kaleik, a costly chalice, Vm. 21, Bs. i. 872; steintjald nýtt, sæmiligt, Vm. 129.

sæm-leitr, adj. fine to look at; s. sólar-geisli, Gh. 15.

sæmr, adj. becoming, fit; þar eru eyru sæmst sem óxu, Nj 8o; baugr er á beru sæmstr, Edda (in a verse), a saying; höfuð þitt mun þar sæmst sem nú er þat, Fb. ii. 290; þér væri semra, UNCERTAIN it would become thee better, Hkv. 2. 21; heldr er s&aolig;mri hendi þeirri meðal-kafli enn möndul-tré, 2. 2, o Hkv. Hjörv. 34; fyrr væri sæmra, it would have been better sooner, Fas. ii. 518.

sæng, f. a bed; see sæing.

sœni, n. [són], in hapt-sœni, the reconciliation of the gods, Kormak.

Sænskr (i.e. Sœnskr), adj. Swedish, passim in old writers; the full form Svænskr is much rarer.

SÆR, m., there are three forms, sær, sjór, sjár (cp. snær, slær, etc.); in old writers sær is commonest, sjór in mod., sjár is the most rare: the v (also written f) appears in gen. sævar, sjóvar, sjávar; dat. sævi, sjóvi, sjávi; acc. sæ, sjó, sjá; the dat. sing. was then shortened into sæ, sjó, sjá, which forms prevail in prose: in mod. usage the v has also been dropped between two vowels, sjóar for sjóvar, pl. sjóir for sjóvir, dat. sjóum: a gen. sjós is only used in special phrases, and is borrowed from the Danish: [Ulf. saiws and mari-saiws = GREEK, Luke v. 12; A.S. sæ; Engl. sea; O.H.G. seô; Germ. see; Dan. ; Swed. sjö.]

A. The sea, never used, like Germ. see, of a lake; himin, jörð ok sjá, Fms. i. 304; á sjá ok landi, 31; ef sjár kastar á land, Grág. ii. 388; þar sem sær mætisk ok græn torfa, N.G.L. i. 13; sær eða vötn, Grág. ii. 275; sær ok vindar, Eluc. 10; særinn féll á land, Fms. xi. 6 (and sjórinn, id.); upp ór sæ (dat.), 7; sænum, 6, 7 (four times); and sjónum, 6 (once); í sæinn, 6, 7 (thrice); sjóinn, id. (once); á sæinn út, Hkr. i. 229; út til sævar, ii. 106, Ó.H. 69; þar er vatni náir, eða sjá (sea-water) ef eigi nær vatni, K.Þ.K. 5 new Ed.; sjár kolblár, Nj. 42; sjór kolblár, 19; á hverngi veg er sjór blendr saman fé manna, Grág. ii. 389; sá þeir skína ljós á sjóinn, Fms. i. 228; vestr með sjó, Landn. 36; sjór í miðjum hlíðum, 25, v.l.; Danavirki var gört ... um þvert landit millum sjóva, Fms. xi. 28; sjór enn rauði, the Red Sea, 655 viii. 2; hann bað þrælinn færa sér í dælu-keri þat er hann kallaði sjó ..., Ekki þykki mér þetta sjór, Landn. 251; bar sjóinn í seglit (the sea, waves), Fms. ix. 320; hón hjó fram öxinni á sjóinn ..., varð af brestr mikill ok blóðugr allr sjórinn, Lv. 68, 69: the phrase, kasta á sæ, to cast into the sea, throw away, Ó.H. 38 (see glær); því kalla menn á sæ kastað er maðr lætr eigu sína, ok tekr ekki í mót, Ld. 128: storm mikinn ok stóran sjá, a high sea, Fms. vii. 51: sigla suðr um sjá (= sail through the Straits of Dover southward), Nj. 281. COMPDS: α. sævar-: sævar-bakki, a, m. the sea-beach, Sturl. ii. 31 C. sævar-borg, f. a castle on the sea-side, = sæborg, Fms. xi. 74. sævar-djúp, n. the depth of the sea, the deep sea, Mar. sævar-fall, n. tides, Rb. 6, 90. sævar-floti, a, m. a float, raft of timber, N.G.L. i. 423. sævar-gangr, m. the swell of the sea, the sea running high, Edda 41. sævar-hamrar, m. pl. sea-crags, Orkn. 310 (sjávar-hamrar, Fbr. 155). sævar-strönd, f. the sea-strand, 655 xii. 3. sævar-urð, f. piles of rocks on the sea-shore, Orkn. 114. β. sjávar-: sjávar-brekka, u, f. a shelving shore, Bs. i. 669. sjávar-djúp = sævar-djúp, Nj. 279. sjávar-gata, u, f. the way from the sea to a bouse; eigi er löng s. til Borgar, B. is not far from the coast, Band. 28 new Ed. sjávar-hamrar = sævarhamrar, Nj. 182, Fbr. 155. sjávar-háski, a, m. danger, distress at sea, Fms. x. 135. sjávar-hella, u, f. a flat rock projecting into the sea, Landn. 326 (Append.) sjávar-höll, f. a king's hall on the sea-side, Fms. x. 20. sjávar-lopt, n. a house built aloft in the sea, Fms. vi. 162. sjávar-ríki, n. the kingdom of the sea, Bret. 6, Edda (pref.) sjávar-stjarna, u, f. the star of the sea, i.e. the Virgin Mary, 'stella maris', Mar. sjávar-stormr, m. a sea-storm, MS. 415. 9. sjávar-strönd, f. = sævarströnd, Edda i. 50. γ. sjóvar-, often spelt sjófar-, mod. sjóar-: sjóvar-afli, a, m. sea-fishery, produce from the sea, Grett. 88 A; svipull sjóar afli, a saying, Hallgr. sjóvar-bakki, a, m. = sævarbakki, Fms. vii. 145. sjóvar-bryggja, u, f. a landing bridge, Fms. vi. 5. sjóvar-djúp, n. = sævardjúp, Str. 288. sjóvar-fall (sjóar-fall) = sævarfall, Rb. 438, Jb. 338. sjóvar-floti = sævar-floti, K.Á. 178. sjóvar-gangr (sjóar-gangr) = sævargangr, Bær. 5, Fms. xi. 6, Edda (pref.) sjóvar-háski = sjávarháski, Fas. ii. 112, Bs. i. 326, Stj. 27. sjóvar-hringr, m. the circle of the ocean, girding the earth, Rb. 466. sjóvar-lögr, m. sea-water, Stj. 242. sjóvar-ólga, u, f. the swell of the sea, Fas. ii. 378. sjóvar-sandr, m. sea-sand, Stj. sjóvar-skafl, m. (see skafl), Fas. ii. 76. sjóvar-skrimsl, n. a sea-monster, Sks. 86. sjóvar-stormr, m. = sjávarstormr, Stj. 287, Al. 99. sjóvar-straumr, m. a sea-current, Fs. 142. sjóvar-strönd (sjóar-strönd), = sævar-strönd, N.G.L. i. 345, Fms. x. 233, Stj. 288. sjóvar-sýn, f. an outlook at sea; þvíat eins at allgóð sé s., in bright weather only, Landn. 25 (v.l.), Stj. 288. sjóvar-urð, f. = sævarurð. sjóvar-vatn, n. sea-water, Stj. 287. δ. sjóar-, passim in mod. usage.

B. PROPER COMPDS: I. in pr. names, Sæ-björn, Sæ-mundr, Sæ-unn (Sæ-uðr), Sæ-hildr; contr. in Sjólfr, qs. Sæ-úlfr, Landn. II. sæ-borg, f. a sea-side town, Clem. 24, Fms. xi. 75; a sea-castle, sæborgir Birkibeina, i.e. their ships, ix. 221. sæ-brattr, adj. 'sea-brent,' steep towards the sea, Ísl. ii. 73, Bret. 90. sæ-bygð, f. a coast-land, Fms. iv. 116. sæ-byggjar, m. pl. coast-dwellers, Fms. viii. 404. sæ-dauðr, adj. dead at sea, drowned, Sdm. sæ-farar, f. pl. sea-faring; á hann (Njörð) skal heita til sæfara ok veiða, Edda; kenna menn til víga eðr sæfara, id.: hann hét á Þor til sjófara ok harðræða, Landn. 206.