This is page 622 of An Icelandic-English Dictionary by Cleasby/Vigfusson (1874)

This online edition was created by the Germanic Lexicon Project. Click here to go to the main page about Cleasby/Vigfusson. (You can download the entire dictionary from that page.) Click here to volunteer to correct a page of this dictionary. Click here to search the dictionary. This page was generated on 13 Mar 2021. The individual pages are regenerated once a week to reflect the previous week's worth of corrections, which are performed and uploaded by volunteers. The copyright on this dictionary is expired. You are welcome to copy the data below, post it on other web sites, create derived works, or use the data in any other way you please. As a courtesy, please credit the Germanic Lexicon Project.

622 TAFLBORÐ -- TAKA.

Hvitserkr ok Sigurðr láta þegar falla niðr taflit, Fas. i. 285; leika skák-tafl, 523; þar vóru mjök töfl uppi höfð ok sagna-skemtan, ok mart þat er til híbýla-bótar mátti vera, Þorf. Karl. 407; þeir bitusk bæði um tafl ok kvátru, Sturl. i. 173; vera at tafli, Fs. 40; Valdimarr konungr lék at skáktafli ... konungr sá eigi af taflinu, Fms. xi. 365; konungr bar aptr tafl hans, Ó.H. 167; konungr sat ok teflði hneftafl, ok nefndi maðrinn töfl (fem. sing.) konungs, ... taflmaðrinn ætlaði at konungr mundi tala til taflsins, Fms. vi. 29; leika at tafli, Ó.H. 167: þá skildi á um tafl, of chess, Sturl. iii. 123; tafl em ek örr at efla, iþróttir kann ek níu, Orkn. (in a verse); ek em maðr hagari ok teflig hneftafl betr, Mork. 186; tefldi annarr Austmaðr við heima-mann Þorgils ... kallaði Austmaðr á Sigurð at hann réði um taflit með honum, þvíat hann kunni þat sem aðrar iþróttir, ok er hann leit á, þótti honum mjök farit vera taflit, ... en taflit svarfaðisk, 204, 205; um daginn eptir tefldi Grímr við Austmann ok rann at borðinu sveinn ok rótaði taflinu, Dropl. 31; Eiðr sat at tafli ok synir hans tveir, Ísl. ii. 359, Vigl. 17; jafnan skemtu þau Helga sér at tafli ok Gunnlaugr, Ísl. ii. 205: the pieces were of gold and silver, cp. gullnar-töflur, Vsp.; þar sátu konur tvær ok léku at hnet-tafli, ok var taflit allt steypt af silfri enn gyllt allt it rauða ... en hann hefði taflit ok þat er fylgði, Gullþ. 20; taflborð ok tafl af lýsi-gulli gört, Fas. iii. 627: of walrus, tennr eigi stærri en göra má mjök stór knífskepti af eðr tafl, Sks. 127, cp. Skíða R. 164, Worsaae, Nos. 560-563; hnefa-tafl, skák-tafl, goða-tafl: in the phrases, verða tafli seinni, to be too late; Snorri kvað enn farit hafa sem fyrr, at þeir höfðu orðit tafli seinni enn Arnkell, Eb. 166; nú eru brögð í tafli, a trick in the game, foul play, Fas. iii. 607; merkti Ögmundr biskup at þá vóru brögð í tafli ok líkaði stórílla, Bs. ii. 318, cp. Þryml. 13; jarl kvað Aron svá tafli teflt hafa við sik (played him such a game), at okkur sambúð mun skömm vera, Bs. i. 632. 2. also of dice-throwing, dicing; en þeim er leggr fé við tafl eðr aðra hluti, verðar fjörbaugs-garð, Grág. ii. 198; enn eru þeir hlutir er þú skalt flýja ok varask, þat er drykkja, tafl, portkonur, Sks. 26,

B. COMPDS: tafl-borð, n. a chess-board (for playing the hneftafl or chess), Ó.H. 167, Fas. iii. 627, Mag. 43: a board, tray, Fms. x. 15, 109 (a board to carry the crown jewels on). tafl-brögð, n. pl. feats of playing; t. Úlfs jarls, Fb. ii. 283; eigi skildi minna glímu þeirra en tafl-brögð, Vígl. 17. tafi-byrðingr = tal-byrðingr (q.v.), see Rb. tafl-fé, n. a bet, Mag. tafl-kast, n. dice-throwing, Sks. 436 B. tafl-maðr, m. a player (at chess or hneftafl), Fms. vi. 29. tafl-pungr, m. a bag for the pieces, Gullþ. 20. tafl-speki, f. skill in playing, Mirm.

tafla, u, f. a piece in a game of tables; gullnar töflur, Vsp. (gull-tafla); hnef-tafla ... nú skulu vér skjóta töfluna ór höfði sveininum, Fms. ii. 271; mun ek setja at inni rauðu töflunni, Fas. ii. 67; ok skýtr Sjólfr þar ofan töfluna, 267; hann greip upp töfluna, ok setti halann á kinnbein Þorbirni, Grett. 161 new Ed. II. like tafli, a tablet, any square-formed board; altaris-t., an altar-piece: mathem. the table, stóra, litla-t.

TAFN, n. [cp. Lat. daps; Gr. GREEK; the Greek word is analogous to sóa, which means to sacrifice and then to waste] :-- a sacrifice, = Lat. victima, hostia, but only in a heathen sense, and obsolete; heilagt tafn, the holy sacrifice, Hd.; Gauts tafn, the victims of Odin, i.e. the slain, who in the heathen creed were an offering to Odin, the god of victory, Landn. (in a verse). 2. a bloody prey, poët.; tafn fékksk hrafni, tafns leitandi hrafnar, hrafn fagnaði tafni, hrafn á ylgjar tafni, bola tafn und kló hrafni, Lex. Poët, (in all these references 'tafn' is used by the poets to rhyme to hrafn); val-tafn, id.; gefa ærit tafn hrafni ok vargi, Karl. 152: in old eccl. writers, sæfa töfn, Stj. 348; tafn Guðs, 310 (victima Domini, Vulgate); fórn ok töfn, 655 xxiii. 1; fórnir ok töfn, id.

tafsa, see tapsa.

taf-samr, adj. dilatory.

tafsi, a, m. a scrap, shred, [tafs = filings, Ivar Aasen.]

TAGL, n., pl. tögl, (Ulf. tagl = GREEK; A.S. tægel; O.H.G. zakal; Engl. tail; Swed. tagel] :-- prop. hair, but only found in the sense of, II. a horse's tail (cp. skopt and skott); hvárki toppr né tagl, Fas. i. 80, 486 (in a verse); skera tagl ór hrossum, ... ef maðr bindr tagl í munn hrossi, Grág. i. 383; ef maðr skerr tagl ór stóðhesti manns, þat varðar skóggang, ef maðr skerr tagl ór þinghesti manns eða þess manns hesti er í brúðför er, þá varðar fjörbaugs-garð, 441 (riding a horse with a docked tail has always in Icel. been looked on as a disgrace, hence the heavy penalty), cp. Fas. i. 80 (höggit ór rófurnar ok skerit ór toppanna); töglin fylgja hánum (há = the hide of a horse), Hallgr.; hann tók í taglit annarri hendi, Grett. 108: of a cow's tail, Gþl. 399. 2. a horse-hair rope, for trussing hay (reip-tagl), see högld (tögl og hagldir).

tagl-skurðr, m. the docking a horse's tail, Grág. i. 441.

TAK, n. [taka], a taking hold, a hold; urðu menn konungi því verri til taks sem hann þurfti meirr, i.e. they slipped out of the king's hold, forsook him, Fb. ii. 304: a hold, grasp, esp. in wrestling or fighting (cp. Dan. tav, tage et tav), laust hann hestinn af takinu, Rb. 299, Grett. 69 new Ed.; af mæði ok stórum tökum, Bs. i. 634; halda fasta-tökum, with a firm grasp; lausa-tök, q.v.; Grettis-tak, the lift of Grettir the Strong, a name for those boulders which would require Herculean strength to lift them; so also, það er tak, 'tis a heavy task, as of cleaning an Augean stable. 2. medic. a stitch, also tak-sótt. II. as a law term, chattels; hann skal færa tak sitt ok hey af landi því, er hann bjó á, Grág. ii. 249 (cp. tak-fæð 'lack of holding,' i.e. poverty; fá-tækr, 'few-holding,' i.e. with few means, poor); í-tak, q.v. 2. seizure; dæmdum mér Heilagri kirkju fyrir takit þrjár merkr, D.N. iv. 231. 3. bail, security; æsta taks, D.I. i. 66, N.G.L. i. 47, passim; synja taks, to refuse bail, id.; nú æstir maðr taks annan, nú skal engi öðrum taks synja, fá honum tak samdægris, ... varðar bú hans taki ... þá skal hann vera mánað í því taki ef hann æstir laga-taks, 47; ganga í tak fyrir e-n, segjask ór taki ... eigi skal hann lengr í taki vera, ... nú ef hann á kaupskip þat er sessum má telja, þá má þat varða taki fyrir hann, l.c. ch. 102; færa tak fyrir (to bring bail), ... fá mann í tak fyrir sik, 154; leiða mann í tak fyrir sik, ii. 264; sækja þat mál með takum sem aðrar fjársóknir, 191; ok færi sá, er taksettr var, tak með fullum vörðslum, id.; sitja í tökum, to sit as bail; þá skal þræll í tökum sitja til hann hefir undan færzk eða hann er sannr at, i. 85; selja, skjóta fé undan tökum, 154; ok fé hans allt í tökum á meðan, 306; laga-tak, legal bail; kyrrsetu-tak, security; brautar-tak, 44; trausta-tak, in the phrase, taka e-ð trausta-taki; taks-æsting, a demanding bail, D.I. i. 66: the word is chiefly a Norse law term, and hardly occurs in the Icel. law, of the Commonwealth.

TAKA, pres. tek, tekr; tökum, takit, taka; pret. tók, tókt (tókst), tók, pl. tóku; subj. tæki (tœki); imperat. tak, taktú; part. tekinn: with neg. suff. tek'k-at ek, I take not, Kristni S. (in a verse); tak-a-ttu, take thou not, Fas. i. (in a verse); tekr-at, Grág. (Kb.) i. 9: [Ulf. têkan, pret. taitok = GREEK; Swed. take; Dan. tage, sounded t&a-long;, 'du tar det ikke, vil du ta det;' Engl. take is a word borrowed from the Dan., which gradually displaced the Old Engl. niman.]

A. To take hold of, seize, grasp; taka sér alvæpni, Eg. 236; tóku menn sér þar byrðar ok báru út, Egill tók undir hönd sér mjöð-drekku, 237; nú taki hest minn, ok skal ek ríða eptir honum, 699; tóku þeir skíð sín ok stigu á, 545; hann tók inni vinstri hendi spjótið ok skaut, Nj. 42; lauk upp kistu ok tók upp góð kvennmanna-klæði, Ld. 30; hann tekr nú bogann, ... tekr nú kaðal einn, Fas. ii. 543; taka upp net, K.Þ.K. 90; hross skal maðr taka ok teyma ok hepta, þótt heilagt sé, id. 2. to seize; þeir tóku þar herfang mikit, Nj. 43; tóku skipit ok allt þat er á var, Fms. vii. 249; þeir tóku þar skútu, viii. 438; tóku skip hans, landtjald, klæði, ix. 275; taka fé okkat allt með ráni, Nj. 5; engi maðr skal fyrir öðrum taka, Gþl. 473; hann leiddi þik til arfs ... munu taka óvinir þínir ef þú kemr eigi til, Nj. 4; þeir tóku bæinn, seized, Sturl. ii. 149; kona hafði tekit (stolen) ... ok vildi hann refsa henni, Fms. vii. 330. 3. to catch; Skotar munu hafa tekit njósnir allar, Nj. 126; standi menn upp ok taki hann, 130; hann skyldi taka hundinn, 114; þeir tóku á sundi mann einn, Fms. vii. 225; gröf, at taka í dýr, Flóv. 33; taka höndum, to lay hold of, take captive, Nj. 114, 275; in a good sense, Fms. x. 314. 4. taka e-n af lífi, to take one from life, Fms. x. 3, Eg. 70; taka e-n af lífdögum, id., Fms. vii. 204: ellipt., taka af (af-taka), to take one off, put to death, Js. 23; taka e-n af nafni ok veldi, to deprive of ..., Eg. 268; tóku þeir af eignum jarla konungs, Fms. i. 6: taka af e-m, to take a thing from one, x. 421, Nj. 103, 131, Eg. 120, Ld. 288; taka frá e-m, to take from, off, Nj. 253, K.Þ.K. 48; taka ofan, to take down, pull down, Nj. 119, 168; taka ór, to set apart, 232; taka undir sik, to take under oneself, subject, Fms. x. 24: to take charge of, Nj. 110, Eg. 725: taka upp, to take up, pick up, assume, 23. 5. to take, grasp; taka í hönd e-m, to shake hands, Nj. 129; taka á lopti, to interrupt, Fms. x. 314; taka í ketil, of the ordeal, Grág. i. 381, Gkv. 3. 7; taka í jörð, to graze, of an animal, Bs. i. 338; jó lætr til jarðar taka, Skm. 15; skulu þér láta taka niðr hesta yðra, to graze a little, Band. 14 new Ed.; tók einn þeirra niðr í sinn klæðsekk, Stj. II. metaph., taka upphaf, to begin, Hom. 49; taka vöxt ok þroska, to increase, Rb. 392; taka konungdóm, Eg. 646; taka ráð, 49; taka skírn, 770; taka trú, to take the faith, become a Christian, Nj. 273; taka hvíld, to take rest, 43, 115; taka á sik svefn, 252; taka ræðu, to begin a parley, Eg. 578; taka umræðu, id., Nj. 146; þau taka þá tal, Ld. 72, Fms. ii. 254; taka nærri sér, see nær l. 2; taka á sik göngu, Fbr. 101 new Ed.; taka á sik svefn, Nj.; taka eld, to light a fire, 199; taka e-n orðum, to address; taka í sætt, to receive into reconciliation, Eg. 168; taka sættir, to accept terms, id. (also taka sættum, id.); taka þenna kost, 280; taka samheldi, Fms. ix. 344; ok tóku þat fastliga, at friðr skyldi standa, declared firmly that, x. 40, v.l.; taka stefnu, to fix a meeting, xi. 400; tóku þeir stefnu í milli sín, 402; nú er svá tekið um allt landit, at ..., fixed by law that ..., Gþl. 275; þeir tóku fastmælum sín í milli, at ..., Bret. 82; taki í lög, to take into fellowship, Fms. xi. 96; lög-taka, cp. lófa-tak, vápna-tak; Gunnarr bauð þér góð boð enn þú vildir engi af taka, thou wouldst accept none of them, Nj. 77; tók hann þann kost af, at leggja allt á konungs vald, Fms. iv. 224; ok þat tóku þeir af, ix. 367; Ólafr kvaðsk þat mundu af taka, Ld. 72; taka e-t til ráðs, or taka ráðs, bragðs, to resort to, Nj. 75, 124, 199: also, taka e-t til, to resort to, 26, Fms. xi, 253, passim (til-tæki); taka mót, to receive, Edda 15; taka e-t við, to