This is page 679 of An Icelandic-English Dictionary by Cleasby/Vigfusson (1874)

This online edition was created by the Germanic Lexicon Project. Click here to go to the main page about Cleasby/Vigfusson. (You can download the entire dictionary from that page.) Click here to volunteer to correct a page of this dictionary. Click here to search the dictionary. This page was generated on 13 Mar 2021. The individual pages are regenerated once a week to reflect the previous week's worth of corrections, which are performed and uploaded by volunteers. The copyright on this dictionary is expired. You are welcome to copy the data below, post it on other web sites, create derived works, or use the data in any other way you please. As a courtesy, please credit the Germanic Lexicon Project.

VANYFLASOTT -- VARÐLOKKUR. 679

tracted form, answering to Goth. ubils = íllr, q.v.; cp. Engl. evil and contr. ill] :-- chronic ailments; þessi vanýrli skaltú hafa á þínum hag, Sks. 360 B. vanyfla-sótt, f. habitual illness = vanasótt; kom v. hans at honum, Sks. 706 B (of king Saul's insanity).

vappa, að, [an assimilated form, akin to vafra], to waddle, Eg. (in a verse); vappaðu með mér, vala, a ditty.

var, n. [cp. vörr = a lip], the raised edge of a shovel.

var, n. = vágr, the rheum running from the eye, Björn.

VAR-, a prefixed particle; as to its root, var- is prob. akin to compar. verri, verstr, Goth. wariza :-- scarcely, scantily; see below.

VARA, að, [varr], to warn; vara sik, to be on one's guard, beware, Fms. viii. 288; vara þú þik svá. Hkr. i. 253; v. e-n við e-u, to bid one beware of a thing; íll dæmi vari oss við syndum, Hom. 97; Hrafn hafði varat hann við úfriðinum, Sturl. iii. 186 (úfriðinn Cod.); þú hefir þat ráð upp tekit er ek varaða þik mest við, Eg. 82; varaða ek ykkr bæði við at þit skyldit, Sks. 544; vil ek vara yðr við, at þér flytið hann eigi, Fms. passim. II. reflex. to beware of, be on one's guard against, shun; þeir hjala mart ok varask hvárgi annan, Sturl. i. 27; varask þú þat (beware) at eigi hittir þú hóf fyrir þer, Eg. 21: eigi má varask nema viti, a saying, D.N. iii. 751; varaðisk Ingólfr hann þó, Fs. 64; varaðisk Gunnarr þat ekki, Nj. 63; þeir vissu sér engis ótta vánir ok vöruðusk ekki, Eg. 74; svá at aðrir varisk af þínum úförum, Sks. 744; hvat ek skal varask, Fms. i. 261; hann skyldi varask at göra Ólaf eigi of stóran, Hkr. i. 212; varask við. Blas. 46; varisk ok við at byggja dautt fé á leigu, K.Á.; þat skaltú varask (beware, take care) um allan varning er þú setr at hann sé óspiltr, Sks. 19.

VARA, pres. vari, pret. varði, part. varat; [Engl. ware, a-ware; cp. varða] :-- to be aware of, ween, expect, have a forboding of: impers., þess varir mik, at þú mælir feigum munni, Nj. 9; mik varði eigi þessa áburðar, Fms. ii. 57; eigi varði mik þess af yðr, xi. 54; mundi mik annars vara af yðr, Eg. 426; mundi mik af þér alls annars vara, enn at þú mundir oss stuld kenna, Ld. 206; sem mik varir, as I ween, Rb. 196; þeir kómu jafnan fram sem engi mann varði, where no one expected. Fms. viii. 432; fyrr enn hann (acc.) varði, x. 413; þá er hann varði minnst, Eg. 296; skjótar enn þá varði, Korm. 40; þá er minnst varir, when one least expects it, Fms. i. 104; verðr það opt þá varir minnst vofeifleg hætta búin finnst, Pass. 5. 2: the saying, verðr þat er varir ok svá þat er ekki varir, Grett. 91 A. II. to endure, last,(mod.)

VARA, u, f., pl. vörur, [Dan. vare; Engl. wares], wares; in Norway chiefly of fur, in Icel. of wadmal; vara í sekkum ok allskyns varningr, Fs. 5; vöru-hlaði, id.; flytja vöru til skips, Nj. 4; bera upp vöruna, Eg. 54; ljós vara, light ware, i.e. ermine, opp. to grá-vara, grey fur, 69; skinna-vara, skins, fur, id.; virðingar-fé eða vara, Vm. 140: sex hundruð virt til vöru, Rd. 259; kýr, korn, smjör ok vöru, Gþl. 305; annat-hvárt haust skal greiða gelding tvævetran, en annat-hvárt halfa mörk vöru, Vm. 167; hann fær honum vöru ok silfr nokkut, Gísl. 44 (vaðmál, 129, v.l.); þrjátigi pakka vöru, Bs. i. 912 (vaðmáls, 872, l.c.); vöru hundrað, a hundred (value) in wares, i.e. wadmal, Vm. 83. COMPDS: vöru-gildr, adj. being a legal tender, marketable, Vm. 152. vöru-klæði (-lérept), n. a common cloth, D.N. vöru-sekkr, m. a pack of wadmal, Ísl. ii. 204. vöru-smíði, n. work in wood or metals; flatsmíði ok v., Grág, i. 504. vöru-váð, f. marketable cloth, common wadmal; vöruváðar kufl, kyrtill, stakkr, Ísl. ii. 80, Nj. 32 (v.l.), Fas. ii. 343. vöru-virðr, part. = vörugildr; sex hundruð vöruvirðs fjár, Landn. (Ann.) 330; í vöruvirðum eyri, Vm. 7; þrettán hundruð vöruvirð, 71; tvau hundruð í hafna-váðum vöruvirðum, Dipl. iii. 6; í vöruvirðu gózi, v. 3; tvau hundruð í hafnar-váðum, tvau hundruð vöru eða vöruvirt, 7.

vara-, see vörr.

varan and vörun, f. a warning, Nj. 260, Sturl. ii. 241. 2. a being ware of, shunning, Hom. 13.

varanligr, adj. endurable.

varar-feldr, m. [in this and the following compds varar may be derived either from vara or better from vör (q.v.), denoting goods as they were sold in harbour] :-- cloaks marketable in the trade, Grág. i. 500; hafskip kom af Íslandi, þat var hlaðit af vararfeldum, Hkr. i. 176, Nj. 7, Korm. 158.

varar-skinn, n. skin current in trade; vararskinns-ólpa, Lv. 93.

varar-váð, f. = vöruváð, Gullþ. 14.

var-belgr, m. a nickname, of a party of rebels in Norway, Fms. viii, ix.

var-boðit, part. under-rated, under-bidden, Fms. i. 247, Fbr. 59.

var-búinn, part. unprepared, Nj. 142.

VARÐA, að, [Ulf. in fra-wardian; A.S. wardian; Engl. ward, warrant; Germ. warten; Fr. guarder, etc.; cp. vara] :-- to warrant, guarantee, answer for; esp. as a law term, björn ok úlfr, þeirra verk skal engi maðr varða, N.G.L. i. 45; varðar hann þat alls ekki nema við Guð, ... varða orð ok verk fyrir e-n, Grág. (Kb.) i. 139; handsala-menn þá er varða vildi, at ..., Sturl. iii. 43; ek vil at Flosi einn varði við mik, I shall be my sole surety, Nj. 256; vill hann sjálfr varða (bail) fyrir honum, Þiðr. 75; ef maðr kaupir man at manni, þá skal sa varða, er sölumaðr er, við stinga ok við stjarfa, N.G.L. i. 29; skal bóndi hverr einum húsum varða, at eigi falli krossar, 11; bú hans varðar taki, is bailable, 47; varða taki fyrir e-n, to be bail for a person, 48; varði lóð þar til lokit er, Gþl. 331: ok varða við hey sínu við hey hans. Grág. (Kb.) ii. 96 (Jb. 243); ok skal varða við engi því, Kb. ii. 94: ok svá skulu þeir við varða, Jb. 277; einyrkjar skulu varða fjögur þing. Gþl. 438; skal hann varða þeim af þessum eignum fulla lögskyld, D.N. iii. 88; sá vita-vörðr skal varða þrjár ... örtugar, N.G.L. ii. 37; þess viðar er hann hafði áðr varðat fyrir sína hönd, secured, bought, Rd. 253. 2. metaph. to be of importance; ef þér þykkir varða um mína vináttu, Fms. ii. 119; lézk hann skyldr at segja þér þat er þik varðar, Glúm.; þá hluti er þeim þætti sik varða, Eb. 112; v. mikla, litlu, önga, to matter much, little, naught: um þá hluti er mér þykkir mestu varða, Fms. ii. 120, v. 102: varðar engu um vára aptrkvámu, vi. 13; varðar mest til allra orða, at ..., Lil.: with a double dat., e-m varðar e-u, miklu varðar þeim, at þeir sé, Gþl. ix: acc., hvat mun v. þótt vér heyrim, what will it matter? i.e. why not hear it? Fms, vii, 60, vi. 95: hvat mun v. (þótt ek eta)? Eg. 604: acc. of the person, þat varðar þik engu, 'tis no business of thine; þeir spurðu hví hann var þar kominn, hann kvað þá engu þat varða, Þorf. Karl. 414: so in mod. usage, þig varðar ekki um það, 'tis no business of thine! II. to guard, defend; varða sjálfs þíns land, Lv.; v. e-m e-t, to ward a thing off from a person, i.e. In warn one off from a thing ( = Lat. arcere); varða mér bátinn, to forbid me the boat, by force, Fms. vii. 32; v. mér skarðit, Ölk. 37: v. fé váru at komask yfir ána, Krók. 38; v. þeim öll vöð ok vatns-föll á ánni, Stj. 394; hann kvaðsk mundu varða, at eigi kæmisk hann þar útan, Rd. 244: to guard,, þá vegu er hann varðaði, Sól. 1; er þú á haugi sitr ok varðar alla vega, Skm. 11. Fsm.: of boundaries, himinn varðar fyrir ofan, en hafit Rauda fyrir útan, Ísl. ii. 489; þaðan ræðr á ... þaðan varðar lækr er, fellr, D.I. 577. III. as a law term, denoting the fine, punishment, and liability legally incurred, absol. or with dat. of the person (Gr. GREEK), to be liable to, finable, punishable; þeim varðar elði þeirra, Grág. (Kb.) i. 108; varðar þeim þat ekki við lög. they incur no penalty by the law ..., 44, passim: the penalty (amount) in acc., slíkt (acc.) varða bjargir hins, ii. 25; ljúgvitni varðar skóggang, varða N.M. marka sekð, to be finable so many marks: þá varðar ekki þótt gögnum sé haldit, Kb. i. 143; eigi varðar haga-beit, ii. 107; varðaði eigi um bjargir hans, Sturl. i. 92 C; hvat konu varðaði, ef ..., Ld. 136, Grág. in countless instances; skóggangr (nom.) varðar, ef ..., Grág. ii. 89 (is prob. an error for acc.); skyldi varða fjörbaugs-garði (better garð, acc.) et váttum kæmi við, Bs. i. 25

varða, u, f. [Germ. warte], a beacon; hann bað þá göra þar vörðu til minnis, Orkn. 208. 2. a pile of stones or wood to 'warn' a wayfarer; in Icel. varða is the popular name of stone cairns erected on high points on mountains and waste places, to 'warn' the wayfarer as to the course of the way. (in the Tyrolese Alps they are called 'daube' = Icel. þúfa, q.v.); hann reisti þar vörðu hjá dysinni, Hrafn. 9; varða á hálsinum fyrir sunnan Stiga-bæli. Dipl. v. 19; hæðir þær er heita Hallbjarnar-vörður ... því eru þrjár vörður á þeirri hæðinni en fimm á hinni, Landn. 153; haug eða stóra vörðu, Stj. 182; náttmála-varða, Þórð. 58 (see náttmál); dagmála-varða, of piles of stones by which the 'day-marks' are fixed: freq. in local names, Vörðu-fell, Holtavörðu-heiðr, Landn., map of Icel.

varðaðr, m. a ward, keeper. Lex. Poët.

varðan, f. security, K.Á. 208.

varð-berg (mod. vaðberg). n. a 'watch-rock,' outlook; in the phrase, vera á varðbergi (mod. vera á vaðbergi) to be on the look-out; váru opnar dyrnar ok engir menn á varðbergi, Mar. (655 xxxi. A. 2).

varð-hald, n. a holding ward, keeping watch and ward; vera á varð-haldi. Nj. 264; varðhalds ok varhygðar, Jb. 407: plur., hafa fjölmennt ok varðhöld mikil, to keep good watch and ward, Orkn. 300; hafa á sér styrk varðhöld nótt ok dag, Fms. ii. 31. Eg. 46, Ld. 170; tvenn varð-höld, 656 C. 11. 2. custody: hafa e-n í varðhaldi, Fms. i. 306, ii. 17. COMPDS: varðhalds-engill, m. a guardian angel, Fas. iii. 671. varðhalds-laust, adj. n. without custody, 623. 15. varðhalds-maðr, m. a watchman, Stj. 188, Fb. i. 283.

varð-helgi, f. a sanctuary, asylum. Fms. i. 80, v.l. ( = griða-staðr).

varð-hundr, m. a watch-dog, Sturl. ii. 67 C.

varð-hús, n. a watcb-house, Gþl. 86.

varði, a, m. = varða: þeir hlóðu þar varða er blótið hafði verit, Landn. 28 (Hb.); var varði stórr fyrir ofan tjaldit, Dropl. 33; reisa hávan varða, Orkn. 208 (in the verse, the prose uses the fem.) 2. in mod. usage varði means a monument, memorial, or minnis-varði.

varð-karl, m. a watch-carle, warder, Clem. 136.

varð-klokka, u, f. a watch-bell, Fms. ix. 369. v.l.

varð-lokkur, f. pl. [Scot. warlock], 'ward-songs,' 'guardian songs,' charms (or better, 'weird-songs.' cp. the other form, urðar lokkur); hvárki em ek fjölkunnig né visinda-kona, en þó kenndi Halldis fóstra mín mér á Íslandi þat kvæði, er hón kalladi varðlokkur, Þorf. Karl.