This is page 726 of An Icelandic-English Dictionary by Cleasby/Vigfusson (1874)

This online edition was created by the Germanic Lexicon Project. Click here to go to the main page about Cleasby/Vigfusson. (You can download the entire dictionary from that page.) Click here to volunteer to correct a page of this dictionary. Click here to search the dictionary. This page was generated on 13 Mar 2021. The individual pages are regenerated once a week to reflect the previous week's worth of corrections, which are performed and uploaded by volunteers. The copyright on this dictionary is expired. You are welcome to copy the data below, post it on other web sites, create derived works, or use the data in any other way you please. As a courtesy, please credit the Germanic Lexicon Project.

726 YLGJA -- YRKJA.

ylgja, n, f. [ólga], a swelling, rolling, as a naut. term; það er ylgja í sjónum, a heavy rolling; lítil bylgja þá lág er ylgja, Stef. Ól.

ylgjask, ð, = yglast(?), [ygla], to frown, look fiercely; nú tekr veðrit at ylgjask í norðrit, ok dregr upp ský dökkt ok dimt, Fms. xi. 136.

yl-góðr, adj. warm; see ylr.

YLGR, f., gen. ylgjar, dat. acc. ylgi; pl. ylgjar: a she-wolf, Edda i. 478; ylgr gékk á ná, Jd.; kom þar ylgr ein, sjá en sama ylgr ... tungan gékk ór ylginni, Fas. i. 125, 126; ylgjar-barn, ylgjar-áttbogi, a wolf's brood, breed; ylgjar sultr, fyllr, tafn, Lex. Poët.; láta eigi ylgi (acc. sing.) fasta, Km.; ala blóði byrsta ylgi (acc. sing.), Edda (Ht.) 2. metaph., einaga ylgr, the nickname of a termagant, or shrew, Bjarn. (in a verse); er hann var grimmr sjálfr, en hann hafði þá konu fengit, er ek veit mesta ylgi á Norðrlönd komið hafa, þá var honum þess ván, at hann mundi úlf undir fæða en ekki héra, Mirm. 159 (Ed. Mr. Kölbing, 1872).

ylja, að, to warm, heat; hón (the sun) yljar ok vermir, Barl. 133.

yllir, m. [from ull = wool], the name of a beam in the upright loom; járn-varðr yllir, the iron-mounted beam, Darr.

yllr, adj. [ull], woollen; svartir menn ok ílliligir ok hafa yllt hár á höfði, Þorf. Karl. 422 (thus emended for 'illt').

YLMASK, ð, [qs. ylfask or from ólmr?], to chafe, rage; gjarna vilda ek þér legðit eigi fjándskap til mín, eða yðarr kraptr ylmðisk eigi til várrar tignar, Fms. x. 289; þá ylmðisk (ulmþis Cod.) hann í móti, 420 (Ágrip, Mork. 228, l.c.); þá ylmðisk allr herr at móti þeim, Post. (Unger) 220; kalla þeir þetta allt hernað ok rán ... en hinir ylmðusk því meirr, Bs. i. 496 (ylmask, ad 'verða ólmari,' Sturl. ii. 8, l.c.)

yl-næmr, adj. susceptible of warmth, Sks. 758, v. l.

YLR, m., gen. yljar, dat. yl, pl. ylir, warmth, esp. vital warmth, blood-heat; heldr verðr reykrinn af ylinum en af frostinu ... heldr af yl en kulda ... nokkurn yl ... allan verma ok yl, Sks. 48 new Ed.; nökkurir ylir eða fógr sólskin, 44; en eigi fyrir ylja (gen. pl.) sakir, id.; svát af klæða-yl (dat.) mátti hann (king David) eigi heitr verða eðr varmr, Stj. 548; (klæð-yl, Sks. 165, v.l.); þegar í beinum ylr er, og ekki þínu dupti minnr, Sig. Breiðf.; sólar-ylr, the sun's warmth; kærleiks ylr, the warmth of love; also, hafa góðan yl til e-s, to feel warm affection towards; or, mér er yl-gott til hans; yljar-auðæfi, abundance of warmth, Sks. 40; bjarn-ylr (q.v.), 'bear-warmth.'

yl-samligr, adj. warm, Sks. 48.

yl-sending, f. a warm message; ylsending ástar, Bjarni.

yl-varmr, adj. warm, Sks. 758.

YMJA, [? A.S. woma], pres. ym, ymr, pret. umði: to whine, cry; hann grét sárliga ek umði, Hom. 116; svá bar hann prúðliga sóttina at engi maðr heyrði hann ymja, O.H.L. 39; þá umðu þeir er á heyrðu ok hlógu at, 75: to echo, resound, ymja mun í báðum eyrum þeim er á heyrir, Stj. 433; ymr it aldna tré, Vsp.; umðu ölskálir, Akv. 34; umðu oddlár, Hkm. 8; ymðu Úlfhéðnar, howled, Fagrsk. 8, v.l. 7; ymr þjóðar-böl, Bs., Rafns S. (in a verse): in mod. usage ymja is obsolete, but emja (q.v.) is in use.

ymni, a, m. = hymni (q.v.), a hymn, Barl. 51, 181, Bs. i. 108, 382.

ympra, að, = ymta, [Engl. whimper], in the phrase, að ympra á e-u, to utter faintly.

ymr, m. a humming sound; varð ára ymr, Hkv. i. 27; ymr varð á bekkjum, Akv. 38; þar fylgði ymr mikill ok íll læti, whining and howling, Fms. vi. 150; þá verðr mikill ymr (humming sound) í herinum, Al. 125; með svá sætum són ok undarligum ym, a strange sound, Fb. ii. 26; mátti lengi heyra yminn niðri í jörðina, i. 417; þá heyrðu þau ym mikinn ok gny, Edda 29.

ymta, t, iterative verb, [Dan. ymte; from ymr], to mutter, Nj. 111.

ymtr, m. a muttering, Fms. vi. 194, 332.

YNDI, older ynði, n. [A.S. wyn; Germ. wonne; Dan. ynde; see una, unaðr] :-- a charm, delight; the primitive notion of an abode is still visible in such phrases as, nema yndi, prop. to take up one's abode, to stay in a place, be fond of it; Kolskeggr tók skírn í Danmörku, en nam þar þá eigi yndi, ok fór austr í Garða-ríki, Nj. 121; ef hann vildi þar stað-festast ok nema yndi, Fms. i. 103; hann festi ekki yndi á Vindlandi síðan, viz. (after her death) he could get no rest in Windland, 135; tók móðir hans sótt ok andaðisk, eptir þat festi Ásmundr eigi yndi í Noregi, Grett. 90; hann varð aldri glaðr, svá þótti honum mikit fráfall Ólafs konungs, ok hvárki nam hann yndi á Íslandi né í Noregi, he found no rest in Iceland or in Norway, Fms. iii. 26; lítið yndi hefi ek haft í konungdóminum, little ease, viii. 219; þeirra samfarar urðu ekki at yndi, their married life was not happy, Bs. i. 418; verðr eigi mér verr at ynði (ynþi MS.), Gkv. 2. 34. 2. in mod. usage, a charm, delight; yndi að heyra, yndi að sjá, a delight to hear, to behold. COMPDS: yndi-fall, n. a bereavement, Bs. i. 146, v.l. yndis-bót, f. an increase of bliss, Fb. ii. 14. yndls-hót, n. pl. marks of love and joy, Egert. yndis-staðr, m. a place of bliss, Ver. 2 (of Eden).

yndi-liga, adv. charmingly; e-m hugnar e-t vel ok y., Str. 67.

yndi-ligr (mod. yndis-ligr), adj. pleasurable, Str. 20.

yngi-, in compds, the young: yngis-fólk, -maðr, a young man; -mey, a young damsel, etc.

ynglingr, m., mod. unglingr, [Dan. yngling; Germ. jüngling], a young person, youth, Karl. 152. II. prob. from a different root, the pr. name of a mythical family, believed to be descended from Odin, to which the kings of Norway traced back their pedigree, Edda, Hdl., Hkr. i. 16, 24, Íb. (fine); Ynglinga tal, the pedigree of the. Ynglings, a poem, Hkr. i; see List of Authors: Ynglinga-saga, the Saga of the Y., see Hkr. (the name of this Saga is not found in old vellums; in Hkr. (pref.) it is called 'æfi Ynglinga;' cp. the Ingaevones of Tacitus).

Yngvi, Ynguni (qs. Yngwini), Yngvarr, pr. names; cp. Yngvöldr, the name of a woman, Landn.; Yngva ætt, Yngva þjóð, the family, people of Y., i.e. the Swedish people, Ýt.

Yngvi-Freyr, m. the lord Yngvi, the ancestor of the Ynglingar, Yngl. S., Eyvind.

-ynja, see varg-ynja, ap-ynja, for-ynja.

ynkr, m. a din; stóra heyrði ynki, Skíða R. 133; perh. a word made by the poet, to rhyme with 'dynki.'

ynnask, t, to hope to have granted; ynnumk ekki annat gott, Lil. 2.

ynni-liga, adv. lovingly; elska y., to love well.

ynni-ligr, adj. [cp. Dan. yndig; from unna; 'ynniligr' and 'yndiligr' are not etymologically akin] :-- lovely, Th. 10; yndiligt ok ynniligt til at hlýða, Str.; ein prestkona ung ok ynnilig, Bs. i. 321; y. Guðs sonr, sjálfr Kristr, Niðrst. 1; fagrir ok ynniligir, fair and lovely, Stj. 495 (2 Sam. i. 23); elskulegr ok y., 172; heyr þú, enn ynniligsti, 623. 36; Guði ynnilig, acceptable to God, Hom. 17. 2. = yndisligr, lovely, of a place, Stj. 31, Al. 155; allskonar ynniligan ávöxt, Barl. 23.

ynni-samligr, adj. = ynniligr, Barl. 159.

YPPA, t and ð, [upp], 'to up,' lift up; with dat. to 'up with' a thing, út gékk hón síðin, ypðit lítt hurðum, Am. 47 (see remarks s. hníga III. 2. β); hann ypti merki sínu, Karl. 296; áðr Börs synir bjóðum of ypðu, lifted the earth above the waters (in the creation), Vsp. 4; yppa svipum, to 'up with one's face,' look up, Gm. 45; meðan Gillings gjöldum yppik, i.e. whilst I utter my song, Eyvind. II. metaph. to hold up, exalt, extol; yppa ráðum yðru kappi, Arnór; yppa hans lofi, Fms. x. 372, Al. 71; engi vegr er at yppa hér fyrir alþýðu úgæfu frænda várra, Ölk. 37; mann yptan ok sæmdan, a man lifted up and praised, Barl. 170.

yppar-ligr, adj. [Dad. ypperlig], excellent, only a mod. word.

yppi-mannliga, adv. like a great man, Mag.

yppi-runnr, -þollr, m. a praiser, extoller, Lex. Poët.

ypta, t, [formed from the pret. of yppa, q.v.], to lift a little; ypta hattinum, to lift the hat; ypta öxlum, to shrug the shoulders.

yrða, t, [orð], in yrða á e-n, to speak to a person, perh. formed from the pret. 'orti,' see yrkja: in compd, full-yrða. to assure, say for certain.

-yrði, n. words; in compds, fagr-yrði, íll-yrði.

-yrðr, adj. worded, spoken, in compds. II. = urðr, Ýt.

yrja, yr, urði, urinn, [a mod. verb formed from erja, arði, by the analogy of emja and ymja] :-- to rub, scrape, scratch, esp. used in pret. part.; jörðin er öll upp urin, það er allt upp urið, of barren soil, as if shaven; the word occurs in Run. Gramm. Ísland, of 1651.

yrja, u, f., qs. ýrja, [úr = dew], a drizzling rain; sand-yrja, a quicksand, Safn i. 78; hence is again formed a verb yrja, það yrjar úr honum, it drizzles out of him, i.e. the sky; cp. ýra.

Yrjar, f. pl. a local name in Norway, Fms., Munch's Norg. Beskr.

yrki, n. [see verk], a work; the simple word occurs only in the passage, högum vér hálft yrkjum, Am. 61 (Bugge). 2. in compds: yrkis-efni, n. pl. the subject of a 'work,' as of a poem, song; eigi em ek jafngott skáld sem Þóðólfr ... ef ek em eigi við staddr yrkis-efnin, Fms. vi. 362; slikt eru yrkisefni, Jd. 11: in mod. usage also in sing., það er gott yrkisefni.

YRKJA, ð and t, pret. orti, part. yrt and ort; [A.S. wyrcan, wrohte; Engl. work, wrought; Goth. waurkjan; O.H.G. wurchian; the initial w being dropped, see orka] :-- to work, but chiefly used in a special sense to till, cultivate; enn sá maðr er engit á, hann skal þat láta fyrst yrkja ... en ef hann yrkir eigi svá engit, ... ok vili hann þó yrt hafa, Grág. ii. 280; ok svá þeir er á mörkina ortu, Eg. 14; ok Drottinn Guð tók manninn og setti hann í þann aldin-garð Eden, að hann skyldi yrkja hann og varðveita, Gen. ii. 15; at hann geti ortar vel engjar fyrir þær sakir, Grág. ii. 335; yrkja jörðina eðr vinna, Stj. 29; yrkja holt né haga, N.G.L. i. 249; yrkja ræfrar ok börku til húsa-þaks, to work (i.e. to scrape) bark for thatching, 242. II. to make verses (cp. Gr. GREEK; Old Engl. maker = poet); hvárki á maðr at yrkja um mann lof né löst... ef maðr yrkir tvau orð enn annarr önnur tvau, ok ráða þeir báðir samt um, ok varðar skóggang hvárum-tveggja, ... yrkja níð eðr háðung um e-n, Grág. ii. 147-149; síðan orti Ölver mörg mansöngs-kvæði, Eg. 5; at þú vakir í nott ok yrkir lofkvæði um Eirik konung, ... hann orti drápu tvítuga, ... yrkja lof um e-n, þá orti Egill alla drápuna, ok hafði fest svá at hann mátti kveða um morguninn, 419; þessi vísa er góð ok vel ort, ok skaltú yrkja aðra vísu, ... þessi vísa var ílla ort ok skal ek kveða aðra betri, Fms. vi. 362, 416; hann var kærr konungi ok orti vel, he was a good poet, and wrought well, Orkn. 146, Fms. vii. 111; konungr mælti, ertú skáldit? -- Hann svarar, kann ek at yrkja, ii. 39; hann tók at yrkja þegar er hann var ungr, ok var maðr námgjarn, Eg. 685; yrkja kann ek vánu verr, Mkv.; hann er svá orðhagr at hann mun yrkja