This is page 417 of An Icelandic-English Dictionary by Cleasby/Vigfusson (1874)

This online edition was created by the Germanic Lexicon Project. Click here to go to the main page about Cleasby/Vigfusson. (You can download the entire dictionary from that page.) Click here to volunteer to correct a page of this dictionary. Click here to search the dictionary. This page was generated on 13 Mar 2021. The individual pages are regenerated once a week to reflect the previous week's worth of corrections, which are performed and uploaded by volunteers. The copyright on this dictionary is expired. You are welcome to copy the data below, post it on other web sites, create derived works, or use the data in any other way you please. As a courtesy, please credit the Germanic Lexicon Project.

MÁLFAR -- MÁLSNILLI. 417

mundi þess eigi úhefnt, if we were equally matched, if the parts were equal, Njarð. 378.

mál-fár, adj. ornamented with mál (q.v.), of a sword, Skm. 23, Skv. 3. 4.

mál-feti, a, m. [mál = measure], a pacer, of a horse, Fms. ii. 205 (in a verse), Edda (Gl.)

mál-fimi, f. ease in speech, Bret. 148.

mál-fimliga, adj. speaking with ease, Hom.

mál-fimr, adj. light-spoken. Fms. iii. 8, v.l.

mál-finni, f. = málfimi, Leiðarv. 34.

mál-framr, adj. out-spoken: superl. fem. málfrömust, Fas. iii. 8.

mál-friðr, m. an outward, nominal (not real) peace; þá var m. með þeim, Grett. 124, Bs. ii. 147.

mál-fræði, f. the science of language, grammar, (mod.)

mál-fræðingr, m. a philologer.

mál-fundr, m. an interview, Nj. 121, v.l.

mál-fylling, f. 'sentence-filling,' gramm. name for a particle or enclitic, Edda 121, (see Aarb. for Nord. Oldk. 1868, p. 353 sqq.)

mál-færi, n. speech, voice, as also style of a written speech.

mál-færr, adj. able to apeak, O.H.L. 71.

málga, að, to claim, Sks.; þér hafið málgat þá eign með rangyndum, D.N. i. 3; á-málga, q.v.

mál-gögn, n. pl. the speech organs, Bs. i. 372, Leiðarv. 2.

mál-haltr, adj. 'speech-halt,' tongue-tied, Fbr. 90 new Ed.

mál-helti, f. the being málhaltr, Hom. 14.

mál-hreifr, better málreifr, q.v.

mál-hress, adj. 'speech-hale,' well enough to speak, Eb. 240, Fms. x. 148 (of a sick person).

mál-hætt, n. adj. dangerous; e-m er m., one's affairs are in danger, H.E. i, 249.

MÁLI, a, m. a contract, terms, agreement (= máldagi): fá þeim (i.e. the servants) slíkan stað ok mála sem þar var er bóndi andaðisk, Grág. i. 473; máli konu, a woman's share, dowry, Gþl. 256; handsala mála, ef bóndi vill eigi halda mála við leigumann sinn ..., en ef leigu-maðr vill eigi halda mála bónda, 512, 513. II. a claim or title to an estate or property; hann átti mála á Mýralandi, Bs. i. 658; ef hann á mála á jörðu, en ef eigi er máli tekinn, ... of maðr deyr ok hefir eigi innt mála sinn, N.G.L. i. 241: a title, claim, Grág. ii. 234; lög-máli, leign-máli (q.v.), lands-máli, skil-máli, a stipulation. III. a soldier's pay, service for hire; ganga á mála, to take service as a soldier with a foreign prince, Nj. 121; gjalda mála, MS. 4. 32; Aðalsteinn konungr gaf mála þeim mönnum öllum er þat vildu hafa til féfangs sér, Eg. 264; þeir (the Norsemen) höfðu þar þrjú hundruð sinna manna, þeirra er mála tóku af konungi, 266; gékk hann þar á mála með sína sveit, Fms. vi. 134; til hvers skal ek honum lengr þjóna er ek fær eigi mála minn falslausan, ... fáit Halldóri mála sinn skíran, 245; hann (the king) var kallaðr hinn mildi ok hinn matar-ílli, þvíat hann gaf í mála mönnum sínum jafnmikla gull-penninga sem aðrir konungar silfr-penninga, en hann svelti menn at mat, i. 1; Erlingr gaf þar mála með Magnúsi konungi, vii. 309; en er kom átti dagr Jóla, þá var mönnum gefinn máli, þat silfr var kallat Haralds-slátta, þat var meiri hluti koparr, en er Halldórr tók málann ..., vi. 243. COMPDS: mála-gjöf and mála-gipt, f. pay for military service, Fms. v. 278, vi. 242, viii. 154, ix. 482, Orkn. 376. mála-gjöld, n. pl. payment of wages; ek á at greiða m. í dag griðkonum vórum, Valla L. 203: in the phrase, fá makleg málagjöld, to get the wages due, to be paid in full (in a bad sense): also in sing. of military pay, fyrir fórusk málagjöldin af konungi ... ok er ein-dagi kom mála gjaldsins, Fb. ii. 123. mála-gull, n. gold in payment of máli, Fms. vi. 160. mála-jörð, f. = málaland, Gþl. 309, Js. 97. mála-kona, u, f. a woman who has a title or property of her own, D.N. ii. 232. mála-land, n. an estate burdened with a right of pre-emption, Grág. ii. 239. mala-lauss, adj. free from right of lögmáli, of an estate, Grág. ii. 240. mála-maðr, m. a man who receives pay, a soldier, Sks. 249, 257, Fms. xi. 185. mála-mundi, a, m. stipulation, Grág. i. 150. mála-silfr, m., cp. málagull, Fms. vi. 243.

máli, a, m. a friend, acquaintance, Edda (Gl.), Lex. Poët.

máligr, adj., in old writers contr. before a vowel, málgir, málgan, but mod. málugan, etc. :-- talkative, communicative, ok sem hann var áðr m. varð hann þögull, Karl. 338; minnigr ok m., Hm. 102; hann (the boy) var brátt m. ok orðvíss, Eg. 147; verit eigi málgir í kirkju, be not talkative in church, Hom. (St.); en vér munum nú þess iðrask er vér várum of málgir, too rash in speaking, Hrafn. 9; þat er rétt at kennimenn görisk málgir (that they speak out) um þörf þeirra manna er þeir skulu varðveita, Hom. 35. 2. loquacious, chattering, in a bad sense, and so in mod. usage; konungr svarar heldr styggt, verþú svá m. sem þú vill en lát mik ná at þegja fyrir þér, Fms. vii. 119; þeir vóru málgir mjök því at þeir vóru úvitrir, Nj. 15; þeir görask dauða-druknir ... málgir mjök ok kátir, Fms. xi. 109; druknir af miði, þeir vóru málgir, viii. 81 :-- as a nickname, Þórhalla in málga, Th. the chatterbox, Ld.

mál-kerald, n. a liquid measure; tvau málkeröld lýsis, Vm. 172.

mál-krókar, m. pl. pettifoggery, sophistry, Barl. 143, Clem. 59, Mar. 1028, Clar.

mál-kunnigr, adj. knowing one another to speak to, acquainted, Fms. ii. 71, Ó.H. 55, Fms. iv. 174.

mál-kunnr, adj. = málkunnigr, Ó.H. 74, Ld. 90, Fms. vi. 378.

-máll, adj. -spoken; in compds, glap-máll, hjá-máll, ein-máll.

mál-laki, a, m. a defect, of the speech organs; var mikill m. á ráði hennar, hón hafði ekki mál, ok var með því alin, Fb. i. 250.

mál-latr, adj. slovenly in speaking; hón var ekki til mállöt (she was a gossip) ok sagði þeim til mart, Bjarn. 60, Mork. 38.

mál-lauss, adj. speechless, of a sick person: dumb, daufr ok m., Ld. 34, Stj. 261, Fb. i. 251, ii. 382, MS. 625, 85.

mál-leysa, u, f. a sentence which has no meaning; það er m., 'tis no sense, of bad grammar or the like: of bad rhyme, gröm skömm ... hrömm skömm, þat væri jafnhátt, en hitt er m., Fms. vi. 386.

mál-leysi, n., medic. dumbness, Fél.

mál-leysingi, a, m. a dumb, speechless person: as also in the allit. phrase, menn ok málleysingar, both men and dumb creatures.

mál-lýzka, u, f. idiom, language; nemdu allar mállýzkur, en þó enn allra helzt Látínu ok Völsku, Sks. 23 B; kalla þeir þann málm rauða eptir mállýzku sinni, 162.

málmari, a, m. marble, = marmari (q.v.), Stj. 5, 75.

MÁLMR, m. (prop. malmr); [Ulf. malma = GREEK; A.S. mealm, mealm-stân = sandstone; Hel. melm = pulvis; from mala = to grind; cp. Germ. zer-malmen] :-- originally sand, as in the Goth. and A.S., but only remaining in local names, as Málm-haugar = Malmö in Sweden. II. metal, Sks. 14, 162, Fms. v. 343, 344, x. 284, Rb. 318. Stj. 45, 508, Bs. i. 134, passim in old and mod. usage; in the earliest poets chiefly of gold, höfgan málm, the heavy metal, gold, Sighvat; skírr málmr, the bright metal. Akv.; málma fergir, a gold giver, a prince, Lex. Poët.; Gníta heiðar-m., gold, Edda; Rínar rauð-m., the red metal of the Rhine, gold, Bm.: of iron, weapons(?), þar er málmar brustu, Hallfred; Gota-m., the ore of the Goths. armour, Fas. i. 439 (in a verse); Húnlenzkr m., armour, weapons(?), Hornklofi; Vala-m., Welsh or foreign ore, treasures, Fas. iii. (in a verse): the battle is málma-skúr, -galdr, -hjaldr; as also málm-flaug, -dynr, -hríð, -regn, -róg, -þing, -þrima, = a clash of weapons: málm-gautr, -Óðinn, -rjóðr, -runnr, = a warrior, see Lex. Poët. COMPDS: málm-hlið, n. a brasen gate, Sks. 631. málm-logi, a, m. a magical flame over hidden treasures, Maurer's Volks., cp. vafur-logi. málm-pottr, m. a brasen cauldron, Bs. i. 804. málm-æðr, f. a vein of ore, Stj. 45.

mál-nyta, u, f. [mál = time], milch kine; ef hann er-at landeigandi ok hefr-at málnytu, Grág. i. 158; ef maðr lætr mólka málnytu annars manns vísvitandi, ii. 309; at málnytu verði hagfátt, Fms. vi. 103; reka málnytu sína, K.Þ.K. 82. málnytu-kúgildi, -kýr, -kýrlag, n. milch cattle, Jb. 360, H.E. i. 395, 494.

mál-nytr, adj. yielding milk; málnytr smali, Grág. i. 158, 476.

mál-óði, adj. jabbering in bad or violent language, Ó.H. 115, Eg. 338, Ölk. 34, Boll. 336, Grett. 91.

mál-reið, f. a rumour come abroad; var þat á m. komit, Hom. 115.

mál-reifr, adj. talkative, cheerful, Ld. 320.

mál-reitinn and mál-rœtinn, adj. talkative, open; Egill var við hann m., Eg. 573; kátr ok málrøtinn, Ó.H. 70; var konungr við hann málrøtinn ok spurði tíðenda af Íslandi, 55; málr&aolig;tinn í kyrrð, ok blíðmæltr, Hkr. iii. 179; málreitinn. Fms. iv. 165, vi. 438.

mál-róf, n. big talk, Skálda 164; þit erut menn grunnsæir, ok meir gefit málróf (málhróf Ed.) en vitsmunir, Bjarn. 39. málrófs-maðr, m. a glib talker, Skálda 164.

mál-rómr, m. the ring of the voice; eg þekki hann á málrómnum.

mál-rúm, n. room for speaking, time for speaking, Skv. 3. 68.

mál-rúnir, f. pl. 'speech-runes,' as. opp. to spell-runes, the alphabet; þessi er upphaf allra hátta sem málrúnar eru fyrir öðrum rúnum, Edda 121 :-- a spell enabling one to speak, Gkv. 1. 23, Sdm. 12.

mál-ræða, u, f. conversation, Fb. ii. 386.

mál-ræðinn, adj. = málrætinn, Fb. ii. 85.

mál-rætinn, adj. = málreitinn (q.v.), Ó.H. 55, 7O, Þiðr. 174.

mál-semd, f. language; Þórði líkaði ílla hennar málsemdir, Bjarn. 68; finnask mönnum orð um lið þeirra ok um málsemd (speech, eloquence) Þorgríms ok um skörungskap hans, Gísl. 93, (málsenda, q.v., 11, l.c.)

máls-endi, a, m. = málsemd, Gísl. 11, Grág. ii. 147, Stj. 241; allir Guðs málsendar, id.

málsendir, f. pl. = málsemd, Bs. i. 721: conversation, hann leitaði þeirra málsenda er hann vætti at konungi mundi bezt þykkja, Ó.H. 167; hón leitar marga vega málsenda við hana, Fas. i. 192.

mál-skálp, n. loquacity, Grett. (in a verse).

mál-skipti, n. pl. business, transactions, Fms. ii. 37, xi. 282, Stj. 579: importance (= máldeili), Magn. 444, Band. 35 new Ed.

mál-skjóla, u, f. a bucket holding a certain measure, Hom. (St.)

mál-snild, f. eloquence, oratory, Clem. 33, MS. 623. 30, Edda 17, Skálda 199, Fms. ii. 242. málsnildar-list, f. rhetoric, Skálda 192.

mál-snilli, f. = málsnild, Sturl. iii. 197, Sks. 92, Bs. i. 82.