This is page 442 of An Icelandic-English Dictionary by Cleasby/Vigfusson (1874)

This online edition was created by the Germanic Lexicon Project. Click here to go to the main page about Cleasby/Vigfusson. (You can download the entire dictionary from that page.) Click here to volunteer to correct a page of this dictionary. Click here to search the dictionary. This page was generated on 13 Mar 2021. The individual pages are regenerated once a week to reflect the previous week's worth of corrections, which are performed and uploaded by volunteers. The copyright on this dictionary is expired. You are welcome to copy the data below, post it on other web sites, create derived works, or use the data in any other way you please. As a courtesy, please credit the Germanic Lexicon Project.

142 MÝSINGR -- MÆLSKA.

Mýsingr, m. the name of the owner of the mill Grotti, Edda.

mýskr, adj. mouse-gray, a conjectural reading in Ísl. ii. 401.

mýsla, u, f. [mús; Germ. mäuslein], a little mouse, Fas. i. 55.

mýslingr, m. = mýsla, Fas. i. 107.

MÆÐA, d, [móðr], to weary, plague :-- to exhaust, Stj. 417, passim :-- to chastise, 147. II. reflex. to weary oneself, be exhausted, troubled; mæddusk þeir af kulda ok hungri, 656 C. 21: hann var mæddr síðan við eld, Fms. x. 407 :-- to lose breath, Grett. (in a verse), and passim in mod. usage :-- to trouble oneself, með því at vér mæðumk í athuga-samligum ræðum, Sks. 72; Martha, þú mæðist í mörgu, Luke x. 41.

mæða, u, f. a trouble, trial, Fms. v. 309, x. 147, Fas. iii. 99: distress. COMPDS: mæðu-lauss, adj. without trouble, Fr. mæðu-ligr, adj. sad, troubled. mæðu-maðr, m. an afflicted man. mæðu-samligr, adj. troublesome, Bs. ii. 142.

mæddr, part. exhausted, Fms. x. 357, Fs. 49.

MÆÐGIN, n. pl. [móðir], a mother and son (or sons) collectively, Fs. 37, Sturl. iii. 5, Ld. 234, 260, Fms. vi. 107, ix. 233, Bær. 4.

mæðgur, f. pl., gen. pl. mæðgna, Bs. i. 133, 355 :-- mother and daughter collectively, Gísl. 88, Ld. 116, Nj. 51, Fms. i. 207, Bs. i. 62, 218, passim, freq. in mod. usage.

mæði, f. [móðr], weariness, exhaustion, as also shortness of breath. Eg. 125, Nj. 116, Fms. vii. 288, Fs. 146, 180. COMPDS: mæði-liga, adv. sadly; svara m., Fms. i. 302: drawing a deep breath, verpa m. öndinni, Nj. 272. mæði-ligr, adj. troublesome, Mar., Fms. xi. 444. mæði-samr, adj. afflicting, Hom. 125.

mæðing, f. trouble, Sks. 569, Th. 78, Stj. 112.

mæðr or mæddr, in compds, sam-mæðr, from one mother; sundr-mæðr, not having the same mother.

mæðr or meyðr, f. = mey, a maid, a foreign form, which occurs in Gd. 3.

MÆGÐ, f., often used in pl. [mágr], affinity by marriage; at frændsemi ok at mægðum, Grág. (Kb.) i. 159, Am. 52, Skv. 1. 44, Ó.H. 57, Fs. 10, 116, Eg. 37, Korm. 140, Nj. 213, Gþl. 145.

mægi, n. = mægð, Band. 3, O.H.L. 32, Fas. i. 225, Sturl. ii. 98.

mægjask, ð, dep. to marry into a family, Landn. 300, Fs. 119: part. mægðr, Sturl. iii. 9, Finnb. 252, Grett. 190 new Ed.

MÆKIR, m. [Ulf. meki = GREEK; A.S. mece; Hel. maki] :-- a kind of sword; mækis eggjar, Hðm. 16; hvassan mæki, of the sword Tyrfing, Fas. i. 521 (in a verse); mæki mjófan málfán, Skm. 25; mæki til höggs, Hm. 8l, Gm. 52, Ls. 12; hann hefir mæki stóran í hendi, en Þorsteinn sverð sitt, Fas. ii. 426; með tvíeggjuðum mæki, Ísl. ii. 54; saxinu eða mækinum, Stj. 383; hafði Yngvi um kné sér mæki ... hann brá mækinum ok hjó ..., Hkr. i. 29; saxit Tuma-naut ... hér máttú sjá mækinn Tuma bróður þíns, Br. i. 527.

mæl, see mel.

MÆLA, t, [Ulf. maþlian = GREEK; A.S. mæðlan, madelian; Germ. melden by way of metathesis; Old Engl. mele; the Dan. mæle as well as the Icel. are contracted forms, cp. nál from nadal] :-- to speak, with acc. and absol.; mæli þarft eðr þegi, Hm. 18; mæla staðlausa stafi, id.; hví þegið ér, svá at mæla né meguð, Ls.; margir menn mæltu ílla við Skamkel, Nj. 80; eigi munt þú þat vilja mæla, 85; Gizurr hvíti (Njáll), ... mælti, 90, 91, 220, 228; stafnbúar mæltu, at hann skyldi mæla allra hötðingja heilastr, Fms. vii. 290; mæl þú allra drengja heilastr, viii. 97; þat þætti mér mælanda (gerund.), that is a remarkable speech, Fb. ii. 196; mæla mörgum orðum, to use many words, Hm. 104; mæla þessum orðum, to use these words, Hkr. ii. 78; mæla e-n orðum, to address, Vþm. 4; mæla í hug sér, to speak to oneself, 623. 54; mæla máli, to speak a language; hann mælti allstaðar þeirra máli sem hann væri allstaðar þar barnfæddr sem þá kom hann, Bs. i. 80. 2. special usages; mæla áljót, to speak a libel, Grág. ii. 146; mæla æðru, to express fear, despondency, despair, Nj. 199; mæla tál, hégóma, to tell tales, falsehoods, 258; mæla lög, to speak law, to have the law on one's side in pleading, Fms. vii. 142; mæla ljóst, to speak out, Nj. 102; mæla í mútur, to speak with reserve (see múta); hafa réttara at mæla, to speak true, have right on one's side, Fms. iii. 22; mæla lögskil or lögskilum, to speak or perform public duties in court or in the assembly, Nj. 3, Ísl. ii. 255; mæia helgi e-s, to pronounce the inviolability of, Grág. i. 92; mæla nálum, to plead a cause, 2; en er höfðingjar höfðu þar mælt þeim málum sem þar stóðu lög til, Ld. 32; mæla e-s máli, Grág. i. 198; mæla mælt mál, to say what all the world says, Gísl. 11, Stj. 463: mod. to say a plain word, speak plainly; bréf harðlega mælt, worded, Bs. i. 554, Fms. ix. 389. II. to stipulate; mæla e-t með sér, to fix, stipulate, appoint: fundusk þeir, sem mælt hafði verit með þeim, Nj. 256; mæla mót með sér, to fix an interview, Eg. 564; mæla sér man, to fix an interview with her, Hm. 97 :-- mæla sér e-t, to stipulate, bargain for; vér höfum fund várn mæltan ár hvert hér í Gula, N.G.L. i. 4; ek hefka fé mælt mér í dóm þenna ok monka ek mæla, Grág. i. 79; slíkan stað ok máldaga sem þeir áttu sér mæltan, 154; þeir mæltu til fé mikit at lyktum, Nj. 99; mælti hann þat til at eiga dóttur hans, 271; en hón mælti þat til við konung, at hann skyldi vinna allan Noreg, Fms. x. 181; hvat er til mælt, Fs. 92; ek mæli til kaupa við þik, Nj. 3; þeir mæltu til vináttu með sér at skilnaði, Eg. 691; þeir mæla til bardaga með sér um morguninn, Fb. i, 142; hygg þú at því vandliga at þú mæl til hvers-vetna ílla þess er þú beiðir hann, Fms. xi. 58; hús þau er til skaða-bóta eru mælt, for which compensation has been stipulated, Grág. i. 459; mæla til friðar, to sue for peace, Fas. ii. 121 (frið-mælask). III. with prepp.; mæla á máli, to speak in a language; mæla á Irsku, Ld. 76 :-- mæla aptr, to retract, Sturl. i. 46 :-- mæla eptir e-m, to take one's part, excuse him, Nj. 26, 53, Fms. vii. 120: to request, demand, ix. 52: but mæla eptir e-n, with acc., to lead the prosecution (eplir-mál) in the case of a slain man, Grág., Nj., Sagas passim :-- mæla fyrir, to order, prescribe; sem biskup mælir fyrir, Grág. i. 377; sem Þórðr mælti fyrir, Ld. 44; allt þat silfr er hann mælti fyrir, which he had bargained, Fær. 6; þat bréf er konungr mælti svá fyrir, at ..., Fms. ix. 447: to declare, Nj. 15: to cite a formulary, preamble, or the like, mæla fyrir skipi, to say the prayer when a ship first puts to sea; gékk Þorvaldr til siglu ok mælti fyrir skipi eptir sið, Bs. i. 774; thus, mæla fyrir griðum, to declare a truce, by using the proper formulary, Fms. ix. 53, Nj. 106; mæla fyrir minni, to propose a toast, Fms. i. 35 :-- mæla móti, to gainsay, speak against, Eg. 72, Nj. 129, 158, Fms. vii. 290 :-- mæla til e-s, see above :-- mæla um e-t, to speak about a thing, Hom. 157; konungr varð styggr ok mælti um nokkurum orðum, Eg. 16: to use an expression, utter (in an emphatic sense), of spells or the like, mikit hefir Jökull um mælt, svá at mér er þat eigi þolanda, Fs. 54; læt ek þat um mælt, at þú munt ..., Ísl. ii. 197, v.l.; þar mynda ek hafa gefit þér upp eina sök, ef ek hefða eigi svá mikit um mælt, Hrafn. 8; svá fór sem vér gátum at mikil-mannliga mundi verða um mælt af þinni hendi, Fms. xi. 111; læt ek þat verða um mælt (of a spell) at þú verðir at enni ljótustu trollkonu, Fas. ii. 152: cp. mæli eg um og legg eg aá in mod. tales of witches saying their spell :-- mæla við e-n, to speak to a person, address, Nj. 3, Eg. 92, passim; mæla við e-u, to gainsay, Edda 39, Fms. vii. 123, Þiðr. 253, Hkr. ii. 198 :-- compds, á-mæla, to blame; for-mæla, to accuse; hall-mæla, to blame :-- impers., mælir svá, it is said, Hom. 155. IV. reflex. to speak, express oneself, esp. with prepp.; mælask fyrir, to ejaculate, say one's say; finnrinn mæltisk innan fyrir, og sagði svá, he spoke from the inner part of the house. Fms. x. 262; hví þú, Gangráðr, mælisk af gólfi fyrir? Vþm. 9; hann biðsk fyrir ok mælisk nú fyrir sem honum þótti vænligast, Fms. xi. 134; Finnr andaðisk ór sótt þeirri ok mæltisk áðr vel fyrir, ii. 164; mælask vel, ílla fyrir, to be well (ill) spoken of, to make a good (bad) impression; görum vit góða hans ferð, hann hefir mikils misst, þat mun vel fyrir mælask, Nj. 29; víg Gunnars spurðisk, ok mæltisk ílla fyrir um allar sveitir, 117; mæltisk kvæðit vel fyrir, Fms. vii. 113; ílla mun þat fyrir mælask, at ganga ásættir við frændr sína, Ld. 238 :-- mælask undan, to excuse oneself, decline, Fms. ix. 227, Fb. i. 100 :-- mælask um, to utter, express; eigu vér þvi at vera úkvíðnir ok mælask eigi ílla um, Fms. xi. 389. 2. recipr., mælask við, to speak to one another, converse; ekki mæltusk þeir fleira þann dag við, Fms. vii. 127; mun hvat við höfum við mælsk, Nj. 111; ok munu vit þess þurfa at muna þat, at vit höfum vel við mælsk, 54; mælask ílla við, to bandy words, N.G.L. i. 333; mælask við einn saman, to talk to oneself (soliloquize), Stj. 617; Þorvaldr mæltisk mjök einn við á Þinginu, því at engir gengu í berhögg við hann, i.e. Th. had alone the word, for none in the parliament opposed him, Sturl. ii. 61. 3. impers., e-m mælisk vel, to speak well; skal eigi marka reiðs manns mál, kann vera at okkr mælisk betr annat sinn, Sturl. ii. 178: to make a good speech, sögðu menn at honum mæltisk vel, Nj. 87; at lögbergi var görr mikill rómr, at Merði mæltisk vel ok sköruliga, 230. 4. part. mæltr (q.v.), spoken.

MÆLA, d, [mál], to measure, Clem. 33, Sks. 629, Grág. i. 462, Fms. ii. 230, K.Á. 206, N.G.L. i. 323, passim.

mælandi, part. a pleader, Grág. ii. 112, Sturl. ii. 237.

mælgi, f. [máligr], prattle, much talking, Fms. iii. 148, Orkn. 464, Greg. 25.

mæli, n. the pronunciation, voice, intonation; eg þekki hann á mælinu, I know him by the voice :-- a saw, það er í mæli, it is rumoured; munn-mæli, oral relations; bögu-mæli, bad grammar; um-mæli, utterances; vil-mæli, friendly words, and in several other compds.

mæli-, in compds, mæli-askr, m., -ker, -kerald, n. a measure, vessel, N.T., Matth. v. 15, Stj. 293, Gþl. 524: mæli-hlass, n. a measured cartload, Rd. 232, Ám. 60.

mæling, f. a measuring, Edda 47, Stj. 211, Fms. xi. 441 :-- a measure, dimension, Skálda 175, Alg. 372, Stj. 292. mælingar-fræði, f. geometry.

mælir, m. a measure, esp. of a certain measure, a sixth of a sáld (q.v.), Gþl. 524, Fms. x. 398, xi. 441, Stj. 621. 2 Kings vii. 17, B.K. 13, 16; kornið fyllir mælirinn, the grain fills the measure, a saying; of fluids, N.G.L. i. 29; tveggja mæla öl, 137: of land, a field sown with a mælir of grain, 240; níu mæla land, Vm. 48; whence mælis-land, n. a land of one mælir, 49; it remains in the phrase, hann er ekki lengi á mælislandi, of a swift runner. mælis-öl, n. a measure of ale, about six gallons and a half, Fms. i. 31, N.G.L. i. 6; skyldi þá hverr maðr eiga mælisöl en gjalda fé elligar, Fms. i. 31.

mælska, u, f. eloquence, Hdl. 3, Post. 645. 90, Fr. 439, passim: idiom.