This is page 592 of An Icelandic-English Dictionary by Cleasby/Vigfusson (1874)

This online edition was created by the Germanic Lexicon Project. Click here to go to the main page about Cleasby/Vigfusson. (You can download the entire dictionary from that page.) Click here to volunteer to correct a page of this dictionary. Click here to search the dictionary. This page was generated on 13 Mar 2021. The individual pages are regenerated once a week to reflect the previous week's worth of corrections, which are performed and uploaded by volunteers. The copyright on this dictionary is expired. You are welcome to copy the data below, post it on other web sites, create derived works, or use the data in any other way you please. As a courtesy, please credit the Germanic Lexicon Project.

592 STÉTTARKER -- STIKLA.

formed like réttr, léttr (q.v.); stétt therefore prop. means a foundation] :-- a pavement; en er hann kom fram í stéttirnar, Sturl. ii. 107; kirkju-stétt, iii. 200, 221: in Icel. the raised pavement running along the front of houses is called stétt, bæjar-stétt. 2. stepping-stones; þeir færðu stéttir þær í ána, er aldri hefir ór rekit síðan, Grett. 113 A. 3. the foot-piece or base of a vessel; fjórði kaleikr er undan er stéttin, Vm. 29. II. [influenced by, if not derived from, the Lat. status] :-- degree, rank; hverrar stéttar ertú, Fms. iii. 182; makligan þeirrar stéttar, Mar.; til allra klerkligra stétta, H.E. i. 475; margar stéttir, Stj. 299: very freq. in mod. usage, andleg stétt = the clergy; veraldleg stétt = the laity: old writers freq. use it in masc. when in this sense (stéttr), hann tekr aptr allan fyrra stétt, Th. 5; resignera ábóta-stéttinn, Ann. 1393, Bs. ii. passim. COMPDS: stéttar-ker, n. a vessel with a base, Fs. 5, Vm. 58, 109, Dipl. iii. 4. stéttar-lauss, adj. without a base, D.N.

stétta, t, to found, establish; s. mikit íllt, to cause much evil, Stj. 32; to avail, s. harðla mikit, 298; hvat stéttir, at ..., 110: to support, at s. vára þörf, Mar.; stétta bæn e-s, Karl. 355; þau stoða þér ekki né stétta, Stj. 20; at þú megir fleirum stétta ok stoða, 143.

stéttr, m., see stétt (II).

steyldr, part. [stauli, staulast; cp. Ivar Aasen stöl = a horseshoe-shaped iron hook or clasp] :-- crouching; steyldr á hæli, standing in a crouching posture, Fbr. 53.

STEYPA, ð and t, [a causal answering to stúpa, staup] :-- to 'make stoop,' cast down, overthrow (Germ. stürzen), with dat.; at vér steypim hánum, Fms. vii. 261; s. þínum úvinum, viii. 220; at eigi mætti ofsi lögum s., x. 120, Hkr. i. 72; s. niðr e-u, to throw down, Barl. 152; s. hjálminum þeim inum gullroðna, Fms. vii. 242; þeir steyptu fimm konungum í eina keldu, Ó.H. 69; hann steypir sér fram, stooped down, Karl. 161. 2. to let sink down, put on (or off) a smock-formed garment; hann tók selbelgi ok steypti yfir höfuð þeim, Fms. i. 10; s. kyrtli yfir e-n, Blas. 46; hann steypti á sik grárri kápu, Fms. vii. 289; s. af sér brynjunni, kyrtli ( = Lat. exuere), i. 43, vi. 421, Fb. ii. 214: of a hood, hann hafði loðkápa yzt ok steypt hettinum, he let the hood sink over the face, Fms. ii. 149. II. to pour out, with dat.; steypa soði á leiði hans, Fms. vii. 251; steypa viðsmjörvi í vár hjörtu, Mar.; hann lét s. þar á gullinu, poured the gold out into it, Hkr. iii. 80; hann tók byttu eina fulla af drykk, ok steypti yfir dokkuna, ok kældi svá eldinn, Fms. x. 54; s. vatni í munnlaug, Mar.; þá er sínu blóði hafa út steypt, 671. 4; tekr örvarnar ok steypir þeim niðr fyrir sik, Nj. 107; s. heitu vaxi á andlit sér, Fms. vi. 153, vii. 30, 225: s. út, to pour out; s. út geislum, Sks. 48: s. niðr, to pour down: s. yfir e-n, to pour out over one, Fms. i. 97. III. reflex. to tumble down, fall stooping, Germ. stü;rzen; steypðisk hann dauðr á gólfit, Fms. iii. 193; Þorkell steyptisk yfir hann, Fagrsk. 52; jarl steyptisk fram á gólfit, Orkn. 48; hón steyptisk í gljúfrin, Grett. 141; iðrin steyptusk ór honum ofan í ána, id.; steypask yfir borð, to plunge overboard, Fms. i. 178, Hkr. i. 239; þá steypumk á þá ofan fyrir brekkuna. let us plunge upon them, like a stream, Fms. vii. 297: of a waterfall, forsinn steypisk fram af berginu. 2. part., in the phrase, með steyptum kertum, with candles reversed in the ceremony of excommunication, H.E. i. 146, Stat. 283, Sturl. iii.

B. With acc. [staup; Dan. stöbe], to cast, found; steypa skurðgoð, guða af málmi, Barl. 139, Stj. 188, 583; steyptr kálfi, Sks. 574; steypt af kopar ok málmi, Fms, vii, 97, passim in old and mod. usage: svelli var steypt í gilit, lumps of ice, Mar.: metaph., rendering of Lat. fundere, s. fram bæn = fundere preces, id.

steypari, a, m. a caster, Clar.; eir-s., a brass-founder, Rétt. 120.

steypðr, stopðr, part. [see stopi, stapi; A.S. steâp], steep, rising high; steypðir hjálmar, steep helmets (cp. Fris. stâpa helm), Gkv. 2. 19; stöpðir reykir, steep (pillars of) smoke, Edda (in a verse).

steyping, f. an overthrow, Fms. viii. 16.

steypir, m. a caster(?), a nickname, Fms. viii.

steypi-regn, n. a pouring rain.

steypi-reyðr, f. a whale, balaena maxima.

STEYTA, t, [Ulf. stautan = GREEK; Dan. stöde; Swed. stöta; Germ. stossen; connected with a lost strong verb stúta, staut] :-- to push, with dat., cast violently; hverjum hlut er þar í hefir steytt verit, cast into the lake, Stj. 75; þeir steyta þeim út ór vagninum niðr á jörðina, Karl. 161; steytandi honum dauðum á jörð, 194; steytast (to be thrown) niðr í eina dýblizu, 550; vóru þar út á steyttir (flung) dauðir menn, Ann. 1349; steytir urð at urð, was flung from rock to rock, Bs. ii. 25; skipið steytti á skeri, she struck on a skerry; steyta fót sinn við steini, Matth. iv. 6.

steyting, f., in á-steyting, a stumbling, N.T., Vídal.

steytr, m. [Dan. stöd], a capsize; fá úhagligan steyt, Bs. ii. 129; hón (the wave) horfði á þvert skipit ok ógnaði hræðiligan steyt, 50.

stibba, u, f. [akin to stifla], a stifling; það er stibba í mér, stibba í nefinu: in reykjar-s., a stifling smoke.

stig, n. [stíga], a step; stig fyrir stig, step for step. 2. a path = stigr, hann freistaði um öll stig. Róm. 310. 3. as a measure, a pace = Lat. passus; fjögur fet göra stig, MS. 732; mæli-stig, a degree, mathem. 4. the step of a ladder; var ek þá kominn í hit efsta stigit, Ó.H. 211 (mod. hapt or stiga-hapt). II. a step or degree in point of birth or family; in the phrase, af ... stigum, of low (small, high) degree; af meirum stigum eðr minnum, Fas. i. 242; af litlum stigum, Sks. 749; af háfum stigum, and the like.

stig-gata, u, f. a footpath, Sks. 728.

stig-hosur, f. pl. riding-stockings, Fms. x. 415.

stigi, a, m., stegi, Sks. 423 (v.l.), 428 B, [stigr] :-- a step, ladder, steep ascent; hann sá stiga frá himnum, Ó.H. 211; stiga sex álna hávan, Vm. 129; stigi skal til eldhúss hvers vera, ok tveir krókar í hverjum fjórðungi, N.G.L. ii. 248, passim in old and mod. usage: of a scaling ladder in war, Al. 146, Sks. 413, 423, 428: the phrase, leggja á stiga, to stretch on a ladder, as on a rack, Fms. ix. 349. II. Stigi, Stiga-gnúpr, a local name, Landn. stiga-hapt, n. a step in a ladder.

stigning, f., in upp-s., niðr-s., q.v.

STIGR (also sounded stígr, stíg and víg make rhyme in old poems), m., gen. stigs, dat. stig; n. pl. stigar, stiga, which forms seem older and better than stigir, stigu, which also occur: [A.S. stíg; Early Engl. stie; Engl. stair; Dan. sti; Germ. steg; cp. North. E. stye or stie, a steep ascent or pass, as in stye-head Pass] :-- a path, footway; sveinarnir hljópu þegar á stiginn er heim lá til bæjarins, Fms. ii. 100; sá er stigana hafði bannat, Fs. 5; dreif liðit af hverjum stig (dat.). Anal. 88; ok ferr þá stigu, Edda 44; taka úkunna stiga, to walk in unknown paths, Fms, viii. 30; kanna ókunna stigu, to visit unknown paths, i.e. foreign lands; ganga þessa stigu, Fs. 32; þóttú lafir á stigum, id.; hylr stigu alla, of snow, Gísl. 28 (drífr í stigu alla, 112. l.c.); stemma stiga fyrir e-m, to bar one's way, cut one off, Róm. 213; vega ok stiga, ways and paths, Sks. 625 B; götu ok stigu, Greg. 31; ryðja stiginn, to rid or clear the way, Eg. 289; af-stigr, Fs. 5; hjá-stigr, a by-path; leyni-stigr (q.v.), a hidden path; gagn-stígr, a 'gain-path,' short cut; glap-stigr, vil-stigr, stafkarls-stigr, ein-stigi, q.v. stiga-maðr, m. a highwayman. Eg. 537, Fs. 8, Gullþ. 10, Fms. v. 46; stigamenn ok ránsmenn, Hkr. ii. 336.

stig-reip, n. [A.S. stig-râp; O.H.G. steka-reif; Engl. stirrup] :-- a 'stepping-rope,' stirrup, Fms. vi. 416; menninir stóðu í stigreipum, Bs. i. 670; varð fótrinn fastr í stigreipinu, Orkn. 450.

STIK, n. pl. stakes, piles, which in times of war were driven in the mouths of rivers, inlets, and along the shore; stiknðu Gautar Gautelfi, at konungr skyldi eigi mega leggja skipum sínum upp í landit, Haraldr konungr lagðisk við stikin, Hkr. i. 92 (see also the verse); þeir lögðu at landi við stikin, Fms. vii. 188; uppi við stikin, 256; þeir hjuggu tengslin frá stikunum, 259: sing., þar gengr Sjólfr til er stikat er, a stake for shooting, Fas. ii. 266.

stika, að, [A.S. stician], to drive piles (stik), Hkr. i. 92 (see stik); hann lét stika ána Temps, Bret.; stikaðr var út óssinn, sem vandi er á í Austrvegum (as is the custom in the Baltic) at stika fyrir úfriði, O.H.L. 12; svá er sagt at Ólafr konungr lét stika ána uppi, ok stór vötn er nær lágu. 52; hann skyldi ok láta stika þjóðleið ... svá at eigi væri þar skipum fært, Fb. ii. 72; stika hvert grunn, Edda (Ht.): stakes driven in between high and low water-mark for whale or salmon catching, s. fyrir hval, N.G.L. i. 61; s. laxa-fiski, D.N. v. 531. II. to measure with a yard-measure; stika lérept, Fms. vi. 348; s. vaðmál, Ölk. 36; s. niðr hundrað vöru, Bs. i. 849; þar fyrir skaltú s. þér ór fatabúri þrjátigir álnir lérepts, 876.

stika, u, f. a stick; hvárki steinn né stika, Stj. 531; eldiviðar-stikum, sticks for fuel, 264. 2. a yard, yard measure (equal to two ells); með stikum þeim er jamnlangar eru tíu, sem kvarði tvítögr sá er merktr er á kirkju-vegg á Þingvelli, Grág. i. 497; met, mæli-keröld ok stikur, Gþl. 522; hafa ranga stiku, Jb. 375: greiða vaðmál eigi skemra saman en stiku, Vm. 16; stiku-breiðr, yard-broad, Grág. i. 498; stiku-blígr, a nickname, Landn.: compds, kerti-stika, a candlestick; reglu-s., a ruler. &FINGER; The old stika seems to have answered to the Engl. yard; gaf þá þat ráð til Páll biskup, at menn skyldi hafa stikur, þær er væri tveggja álna at lengd, Bs. i. 135 (Páls S. ch. 9).

stikan, f. a measuring, Grág. i. 497.

stikill, m. [Ulf. stikls = GREEK], the pointed end of a horn, often mounted with gold or silver; manns-höfuð var á stiklinum, Fms, iii. 190; stikillinn hornsins, Edda 32; ristin horn vóru á honum (the ox) ok rennt gulli í stiklana, Fas. iii. 30; slær sik eitt horn á auga hestinum ... stikillinn stingr þat brott, Bs. ii. 177. II. = stilkr, a stilt; bauna stiklar, Barl. 46.

stikki, a, m. a kind of short, measured poem; stundu vér til stikka ... nú er vel tamiðr stikki, Fms. xi. 222 (in a verse); Sörla-stikki, the name of a poem, Fb. i. 277; stikka-lag, a kind of metre, Edda (Ht.) i. 712.

stikkinn, adj. stickling, saucy, Fb. ii. 134.

stikkjask, dep.: sá er við þat stikkisk, feels himself hit, Hom.

stikk-knífr, m. a sticking-knife, dirk, H.E. ii. 113.

stikla, að, to leap, as on stepping-stones; sá studdi höndunum á bálkinn, ok stiklaði svá út yfir bálkinn ok mannhringinn, Orkn. 112; hann stiklar í södulinn, Nj. 112; ok stiklar svá með reykinum, 202; hann stiklar yfir inn, Ísl. ii. 357; siðan stiklar hann út af Járnbarðanum,