This is page 733 of An Icelandic-English Dictionary by Cleasby/Vigfusson (1874)

This online edition was created by the Germanic Lexicon Project. Click here to go to the main page about Cleasby/Vigfusson. (You can download the entire dictionary from that page.) Click here to volunteer to correct a page of this dictionary. Click here to search the dictionary. This page was generated on 13 Mar 2021. The individual pages are regenerated once a week to reflect the previous week's worth of corrections, which are performed and uploaded by volunteers. The copyright on this dictionary is expired. You are welcome to copy the data below, post it on other web sites, create derived works, or use the data in any other way you please. As a courtesy, please credit the Germanic Lexicon Project.

ÞEIMS -- ÞELA. 733

Fms. vii. 102; á þeima bæ, ÓH. 106, Fms. viii. 210; með þeima atburð, 233; í þeima flokki, 325; með þeima eiðstaf, Gþl. 14; með þeima hætti, Fms. v. 336, x. 183, 402: plur., á þeima mánuðum, viii. 173; á þeima átta vetrum, 219; gangvegum þeima, Kormak; þeim mönnum, Sks. 60 new Ed.

þeims = þeim es, Hm. 3, Fms. i. 100 (in a verse), vi. 38.

ÞEIR, þær, þau. This is the plur. of the personal pron., answering to sing. hann, hón, þat; gen. þeira and mod. þeirra; dat. þeim; acc. þá, þær, þau; in mod. speech þau is sounded þaug, which form occurs as early as Run. Gramm. of 1651, and often rhymes in mod. poets with words ending in g, e.g. flaug, þaug, Bb. 2. 17: [the A.S. uses the forms hi, hira, him, hi, and so in early South. E., whereas the North. E. has thay, thair, thaim; South. E. and Chaucer hii, here, hem, Morris' Specimens, p. xv; Dan. de, deres, early Dan. deræ, dat. dem.]

A. They, them, theirs (see Gramm. p. xxi); töluðu þeir mart, ríða þeir heim af þingi; þeir kómu í Fljótshlíð, Gunnarr tók vel við þeim; Njáll mælti til þeirra ..., slíkar fortölur hafði hann fyrir þeim, ... þeir spurðu þær tíðenda, báðu þær eigi leyna, þær sögðu svá vera skyldu; at þeim muni ílla sækjask at vinna oss, ... vér getum þá eigi með vápnum sótta, and so in endless instances. 2. a peculiarity of the Icel. is the constant use of the neut. plur. 'þau' as collective for a masc. and fem.; síðan gengu þau inn bæði (i.e. Njall and Bergthora), at hann skyldi breiða yfir þau húðina; börn þeirra Þjálfa ok Rösku, ok görðusk þau ... þá er þau höfðu gengit litla hríð, Edda 28; Ask ok Emblu ... önd þau né áttu óð þau né höfðu, Vsp.; and so also of things, e.g. þau páll og reka; þau hönd og fótr, and so on.

B. Special usages; this pronoun is used collectively before the names of two or more persons, the neuter being used when the persons are of different sexes: 1. where more than one are expressly named; þau Ásgerðr ok Þorsteinn, they, Asgerd and Thorstein, Eg. 702; þeir Starkaðr ok Þórðr, ok Flosi, Nj. 282; börn þeirra Hildigunnar ok Kára, the children of H. and K., id.; synir þeirra Starkaðar ok Hallberu vóru þeir Þorgeirr ok Börkr ok Þorkell, 89; synir hans vóru þeir Kolr ok Óttarr ok Haukr, id.; bræðr Hallgerðar vóru þeir Þorleikr, faðir Bolla, ok Ólafr faðir Kjartans, ok Bárðr, they, Thorleik, Olave, and Bard, 2; faðir þeirra Þorkels föður Brands, ok Þorgils föður míns, Jb. 20 (restored by Maurer; the emendation in the Editions is an error; the passage is parallel to that given above from Nj.); Þórr ok þeir lagsmenn, Thor and they -- his followers, Edda 28. 2. ellipt., as it seems, where the one part is understood, and not named; in this case the neut. þau is used whenever the name understood is different in gender; þeim Oddi, to Odd and his men, Fms. vi. 379; þeir Vagn, W. and his men; þeir Pálnatóki, P. and his men, xi. 95; þeir Þóroddr, ... þeim Þóroddi, Hkr. ii. 251; frá skiptum þeirra Þórðar, the dealings of Thord (and Björn), Fms. iv. 110; þeir feðgar, they, father and son, Nj. 8; þau Ásgerðr, Asgerd and her son, Eg. 702; vinátta var með þeim frændum þeirra, i.e. between him and their kinsmen, Grett. 132; þeirra bræðra, Fms. xi. 160; þeir í Orkneyjum, Nj. 270; af þeim (those) fyrir austan árnar, 210. -- This use of the pronoun þeir, þær, þau is peculiar to the old Scandin. and Icel. tongue, and is not found in any other Teut. language. We take it to be a remnant from an ancient time when the article was still used detached and not suffixed, being, as in Homeric Greek, used half as a demonstrative pronoun; thus Iliad viii. 457, GREEK sounds quite Icel., þær Aþena og Hera; Icel. extend it also to the other cases, þeirra (gen.) Aþenu og Heru, þeim Aþenu og Heru; cp. also II. xiii. 496, 526; the usage of the neut., as above, seems peculiar to Icel. It is therefore an error to explain 'þeir Þóroddr,' etc., as if a copula 'ok' had been dropped between the pronoun and the pr. name, þeir 'ok' Þóroddr; it is in fact an elliptical abbreviated version of the usage in B. 1: similar is the use of hann and hón for the sing. (see hann B. II. p. 239, col. 1), and of Gr. GREEK as in Od. xxi. 181.

C. For this pronoun as demonstrative, see þat, p. 731.

þeirs = þeir es, Hm. 165 (heilir þeirs hlýddu), Þd.

ÞEIST or þeisti, a, m. a bird, uria grylle or colymbus grylle L., the sea-pigeon, Edda (Gl.): mod. teisti-kofa, or also þeista, u, f., Fél. i. 19; mod. Norse teiste, Edda (Gl.), passim in mod. usage.

ÞEKJA, pres. þek; pret. þakði and þakti; subj. þekði; part. þakiðr, þaktr, þakinn: [A.S. þeccan; Engl. theck and thatch; Scot, thack; Germ. decken, dach; O.H.G. dechan; Dan. tække] :-- to thatch; skjöldum er salr þakiðr, Gm. 9; þar er þakiðr kryplingr, Fms. v. 160; þekja sundit með skipum, Nj. 273; gulli þakðan sal, Vsp. 63; hann reið a brúna, hón er þökt lýsi-gulli, Edda 38; allt annat, þá er ísum þakt, Sks. 43 new Ed.; þakt reyr eðr hálmi, Fms. vi. 153; þakit gull-spöngum, Ver. 27. 2. [þak. baug-þak], taka fullan baug ok þakðan, en eigi þveiti, Grág. ii. 177.

þekja, u, f. a thatch, roof, Nj. 115, Fms. vi. 153, Stj. 60, Sks. 138 new Ed.

þekjull, m. a kind of thatched shed, D.N. i. 477, 502.

þekki-liga, adv. with grace; veita þ., Bs.; þiggja þ. þær fórnir, 655 xxiii. 1.

þekki-ligr, adj. [Dan. tækkelig], handsome, lovely, pleasant (Germ. anmuthig), Haustl.; þýðr ok þ., Bs. i. 76; göfugligr maðr ok þ. ok þó ógurligr, Ó.H. 23; manns-höfuð bjart ok þekkiligt, Fms. i. 228; með þekkiligu yfirbragði, x. 232; var líkit bjart ok þekkiligt, xi. 281; eigi þ., ill-favoured, vi. 143; ú-þekkiligr, id.

þekking, f. knowledge.

þekkinn, adj. = þekkiligr, rendering of Lat. 'delectabilis,' 655 xxvii. 11. 2. keen, acute; in glögg-þ.

ÞEKKJA, ð, and later t; an older pret. þátti answers to Goth. þagkjan, þahta, and occurs in old poems in four instances, which see below: [Goth. þagkjan = GREEK; A.S. þencan, þôhte; Engl. think, pret. thought; Hel. þenkjan, pret. þahta; O.H.G. dankjan; Germ. denken, pret. dachte; whence mod. Dan. tænke; Swed. tänka; whence mod. Icel. þenkja. In the old Norse the sense of 'to think' is still undeveloped, and only appears in the borrowed mod. form þenkja; cp. þykkja.]

A. To perceive, know: I. to perceive, espy, notice, of the senses; þóttuð mér, er ek þátta, Þorkcls liðar dvelja, when I espied them, O.H.L. (in a poem of A.D. 1012); þá er vígligan vögna vátt, sinn bana þátti, Haustl. (middle of the 10th century); þátti liggja á sléttri grundu sér fjarri, he espied (his sword) lying far off on the ground, Geisli (Cod. Holm., in a poem of A.D. 1154); þá er bani Fáfnis borg um þátti, when the slayer of F. espied (or visited) the burg, Og. 18; er harðhugaðr hamar um þekði, when he espied his hammer, Þkv.; er ek höll Hálfs háfa þekða'k, Gkv. 2. 13; ok er konungr þekkir at sveinninn er heill, Fb. iii. 366; þá þekði hann at tré flaut í lánni, he espied a tree floating in the surf, Mar. (pref. xl); heyra þeir vápna-brakit ok þekkja jóreykina, Al. 31; kann vera at þeir þekki eigi hvárt þar eru karlar eða konur, Ld. 276; mátt þú nú þat þ. (comprehend) er fyrr sagða ek þér, at ..., Sks. 476. This sense is now obsolete. II. to know; þóttisk hón þekkja barnit, Finnb. 214; engi maðr var sá innan-borðs at þetta land þekti, Fms. iii. 181; svá vóru þeir líkir at hvárngan mátti þekkja frá öðrum, Bev.; fá þekt þá hluti, Sks. 119 new Ed.; þekki ek þik görla, segir hann, Fas. ii. 239. This sense is not of very frequent occurrence in old writers, but more so in mod. usage, as it has almost displaced the old kenna, q.v. III. recipr. to know one another, Fas. iii. 535.

B. Dep. [þökk], þekkjask, to comply with; en konungrinn þekðisk meirr með einvilja sínum en með vitra manna ráði, the king followed more his own will than good men's counsel, Fms. x. 418. 2. to be pleased; þá þektisk mér at leita hans ráða-görðar, I was pleased, I wished, Sks. 3; megi þér mitt líf þekkjask, may it please thee, Barl. 148. II. to accept of, consent to; bauð honum þar at vera, en hann þekðisk þat, Eg. 23; þeir þökkuðu Úlfi þetta boð sitt ok þektusk þetta boð gjarna, Fær. 46; ek mun fela yðr hér. -- þeir þekkjask þetta, Fms. i. 8; Eiríkr konungr þektisk þann kost, 22; þá eggjuðu höfðingjar aptr-hvarfs, en hann þekðisk eigi þat, he refused, would not, x. 413; ef þú vill mína umsjá þekkjask, vi. 104. 2. part., fám var þekkt í þeirra liði at fara seint, few of them liked to go slowly, Lv. 95.

þekkr, adj. agreeable, pleasant, liked; þýðr ok þekkr við sína menn, Fms. x. 420. 2. pliable, tractable, obedient, of a child; hug-þekkr, Ó.H. 16; vera þekkr og hlýðinn; ú-þekkr, disobedient, refractory.

þekt, f. a liking; engi þekt mun mér á þeim vera, Fs. 88; ok bauð þeim mikla þekt (a pleasant sensation) er þeir sá líkit, Bs. i. 208; óþekt, a dislike, nuisance: also the being refractory.

þekta, t, [from þekkja], to know, with the notion to reprove, chide, cp. kenna A. II. 2; nema Þráinn hann þekti menn af orðum þessum, Nj. 141 (þekði, v.l.); þat fær engi gört, at þekta þik af því sem þú tekr upp, ... en nú til þess at þú þagnir, Bs. i. 567: in a good sense, to know; sá er hann heyrir fá orð varranna þektir (þekkir, v.l.) hann mörg orð hugrenningarinnar, Sks. 120 new Ed.; þá má hann vel þekta alla vegu, 121.

ÞEL, n. [cp. A.S. and Engl. felt; Germ. filz; Lat. pilus, Gr. GREEK, þ =f, cp. Gr. GREEK = GREEK, Lat. ferus] :-- the nap on woollen stuffs; þel er á hnefa bundini eða hlutr feldar, Skálda (Thorodd): in mod. usage þel is the soft fine wool, as opp. to the tog or kemp, on Icel. mountain sheep; úr þeli þráð að spinna, a ditty. 2. metaph. the 'texture.' of the mind, disposition; þá varð Pilati þelið kalt, Pass. 19. 6; in the compds, hugar-þel, hjarta-þel, disposition of mind or heart; í þeli niðri, in one's heart's core; mér er vel við hann í þeli niðri, at the bottom of my heart I do like him; cp. Ivar Aasen 'dæ æ godt tæl í den karen,' there is good stuff in that fellow, metaphor from the texture; fagnaðar-lausir niðr í þel, Skáld H. 3. 4. 3. in náttar-þel, night-time. þel-góðr, adj. good in the þel, of wool; þelgóð ull: metaph., mér er þelgott til e-s, to be well-disposed to one.

þél, n. fresh-curded milk. COMPDS: þéla-mysa, u, f.fresh whey-milk. þel-kerald, n. a cask with curded milk, Björn.

ÞÉL, f., mod. þjöl, gen. þjalar, [A.S. feol; Engl. file; O.H.G. fihala; Germ. feihel and feile; Dan. fil; þ = f] :-- a file; þél er smíðar-tól, Skálda, Thorodd, Stj. 160, Mngn. 450, Þiðr. 79; þél harðari, Fms. vi. 84, Lex. Poët., and passim.

þela, að, [Ivar Aasen tela], in part. þelaðr; refill ný-þelaðr, hangings new and thick (the nap not yet worn off), Dipl. v. 18 (see p. 460, col. 1).